شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبستان: حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در کمیسیون فقه و حقوق اسلامی در سومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی به ارایه مقاله ای با عنوان «ظرفیت فقه در مواجهه با مسایل دنیای معاصر» پرداخت.
بنابراین گزارش، وی با بیان اینکه آیا فقه ظرفیت مواجهه با مسایل دنیای معاصر را دارد یا نه، اظهار کرد: بر همین اساس استصلاح از سوی اهل تسنن برای فقه مطرح شد تا بگویند فقه می تواند از این ابزار برای پاسخگویی به حوادث استفاده کنند.
استاد دروس خارج فقه و اصول ادامه داد: آرام آرام منابع دیگری برای استنباط اضافه شد که در برخی از متون برای فقه اهل تسنن بیش از ۴۰ درصد که قرآن و سنت نبوی در راس آنها هستند را بیان کردند.
وی تاکید کرد: برای اینکه فقه بتواند ظرفیت پاسخگویی به مسایل دنیای امروز را داشته باشد باید از آن به عنوان کاشف دانش شریعت یاد کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه من اعتقاد دارم فقه عذر برای این کار، کارآمد نیست، ابراز کرد: زمانی که از فقه به عنوان کاشف شریعت یاد می شود یعنی دغدغه آن کشف شریعت الهی است نه استفاده از اصول برائت یا احتیاط، بر همین اساس فقهی که کاشف شریعت باشد می تواند پاسخگوی مسایل امروز باشد.
حجت الاسلام علیدوست از دیگر ظرفیت هایی که فقه با استفاده از آن می تواند واقعه امروز را پاسخ دهد نظام وار بودن آن دانست و تصریح کرد: نباید اینطور باشد که فقه جواب همه مسایل را بدهد اما جواب های ما را به یک نظام کامل نرساند بلکه باید پاسخگویی فنی، کارآمد و نظام ساز در این مسایل از سوی فقه را در نظر بگیریم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: پس از آنکه فقه کشف را در نظر گرفت باید آن را ناظم بر شئون همه آدمیان در نظر بگیریم و آن را نباید مبین محدودی از گزاره های کلی بدانیم.
وی یکی دیگر از ظرفیت هایی که فقه را پاسخگوی مسایل امروز می داند کاشف بودن و نه مقنن بودن فقیه در نظر گرفت و تاکید کرد: ما در اسلام قوه مقننه نداریم و برخی نهادها که قوه مقننه شناخته می شوند برنامه ریز اجرای قانون الهی هستند.
حجت الاسلام علیدوست در ادامه توجه به نگاه شیعی بر پایه اسناد چهارگانه قرآن، سنت، اجماع و عقل را از نیازهای ظرفیت بخشی به فقه در پاسخگویی به مسایل امروز دانست و بیان کرد: علاوه بر این باید قبول کنیم که حوادث نوپدید وجود دارد و برخلاف اعتقاد برخی ها که معتقدند حوادث نوپیدا وجود ندارند باید این مسایل را بپذیریم و در پی پاسخ به آنها از سوی فقه باشیم.
وی در ادامه ظرفیت دیگری که تا حد زیادی می تواند فقه را پاسخگوی واقعه کند توجه به منابع معروف دانست و گفت: منابع استنباط از جمله عقل، نصوص قرآنی عام، نصوص روایی قاعده ساز برگرفته از قرآن، تجسم های عُرف و مصلحت برگرفته از عقل و نصوص مقین مقاصد که شامل عدالت، نفی ظلم و احترام به مال دیگران باشد می تواند ظرفیت فقه برای پاسخگویی به واقعه را افزایش دهد.
وی همچنین تصریح کرد: فقه یک نگاه بشری به شریعت الهی است که در هر حال خطا و اختلاف در آن راه می یابد و باید در پاسخگویی به مسایل روز این نکته را فراموش نکنیم.
حجت الاسلام علیدوست در پایان خاطرنشان کرد: فقه ما پاسخگوی حوادث واقعه است و نظام استنباط نیازمند ترمیم، تکمیل و توسیع (نظام تحول متکامل) است که در این صورت پاسخگو خواهد بود.
