داده‌‌های تاریخی در فرآیند استنباط‌‌های فقهی

کاوشِ سهم نقش‌آفرینی مولدانه داده‌های تاریخی در دانش فقه و البته در ساحت استنباطی آن، از موضوعات نظری است که افق‌های تازه‌ای در برابر پژوهشگران فقه می‌گشاید. اثر پیش‌رو بدون آن‌که به بایسته‌های نقش‌آفرینی تاریخ در فرایند استنباط فقهی نظری داشته باشد، به توصیف راه‌یابی داده‌های تاریخی در فرایند پاره‌ای استنباط‌های فقهی مکتب معاصر نجف پرداخته و در راستای ارائه ضابطه‌مند آن کوشیده است.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «داده‌‌های تاریخی در فرآیند استنباط‌‌های فقهی» تألیف حجت‌الاسلام محمد کرمانی کجور، استادیار دانشگاه معارف اسلامی به همت دانشگاه باقرالعلوم(ع) در ۳۶۰ صفحه به زیور طبع آراسته شد.

براساس این گزارش، ارائه استقرایی و ضابطه‌مند نقش آفرینی تولیدی داده‌های تاریخی در فرایند استنباط‌های فقهی به طور ضمنی و در فرایند استنباط‌های مکتب معاصر نجف به طور مستقیم، هدفی بوده است که در این نوشتار پی‌گیری شده است؛ و یکی از عناصر نقش‌آفرین در فرایند استنباط‌های مکتب معاصر نجف، داده‌‌های تاریخی عصر معصومان(ع) است و نقش آفرینی آن در استنباط‌های فقهی این مکتب، قابلیت ضابطه‌مند سازی را داراست.

همچنین تلاش در راستای گشودن افق‌های نو در تاثیرگذاری دانش تاریخ بر دانش‌های حوزه‌ای، نمایاندن گستره کارکرد پرنشاط داده‌‌های تاریخی عصر معصومان(ع) در استنباط‌‌های فقهی، نمایاندن بهره‌مندی مکتب فقهی معاصر نجف از عنصر تاریخ عصر معصومان(ع) در فرایند استنباط و بررسی سهم و نیز گونه‌ها و ضوابط آن و بالاخره کوشش در راستای ارائه الگویی در مسیر توجه بایسته به عنصر تاریخ در فرایند استنباط فقهی را از فایده‌های‌ علمی این پژوهش می‌‌‌توان برشمرد.

این اثر با یک مقدمه و در چهار فصل تألیف شده است: در مقدمه به مفاهیم و کلیات داده‌های تاریخی از جمله تنوع مطالعات درون دانشی، تعامل دانش‌‌ها و مطالعات میان رشته‌ای، تعامل تاریخ و فقه و بازشناسی استنباط‌‌های فقهی اشاره گردیده است.

در فصل اول؛ نگاه به پروسه نقش آفرینی داده‌های تاریخی در استنباط‌های فقهی مکتب معاصر پرداخته است و سی مورد ماهیت و جنس داده‌های یافت شده در استنباط‌‌های مکتب معاصر نجف را در پنج ماهیت ِفردنمایی، نافردنمایی احتمالی، ارتکازنمایی، سیره نمایی، زمان نمایی و سبب نمایی، دسته بندی کرده است.

در فصل دوم، موارد سی گانه استقراء شده از مجموع استنباط‌های فقهی مکتب معاصر نجف، در دو ساحت موضوع شناسی و حکم شناسی در نسبت به سایر ساحت‌ها، سهم بیشتری از ورود داده‌های تاریخی در مکتب معاصر نجف دانسته است.

در فصل سوم به این مطلب اشاره شده است که داده‌های تاریخی راه یافته به استنباط فقهی مکتب معاصر نجف در قالب‌های متنوع قرینه صارفه و معینه، احدالقراین، محتمل القرینیه و دلیل لبی، نقش آفرین بوده‌اند به این معنا که در تمامی قالب‌های نقش آفرینی می‌توان ‌‌آن‌ها را سراغ گرفت و به نقش آفرینی در قالبی خاصی محدود نمی‌‌‌باشند.

در فصل چهارم؛ نمودهای نقش‌آفرینی متنوعی را می‌‌‌توان برای داده‌‌های تاریخی در فرایند استنباط مکتب معاصر نجف سراغ گرفت، چهارده نمود ظهورِیابی واژگانی با دو گونه اطلاق و انصراف، ظهوریابی مجموعی، صغری سازی، تخصیص، تقیید، اجمال، تجمیع عرفی، نفی طرفیت تعارض، توقف، حکم یابی، نفی تشریع، نفی خطاب و نفی کاشفیت، در موارد بررسی شده را اشاره کرده است.

علاقه‌مندان برای تهیه کتاب و کسب جزئیات بیشتر می‌توانند با شماره تلفن ۳۲۱۳۶۰ – ۰۲۵ تماس حاصل نمایند و یا به شعبات و نمایندگی‌های بوستان کتاب مراجعه نمانید.