در انتخابات، از کدام نامزد حمایت کنیم؟/ مصطفی دُرّی

اختصاصی شبکه اجتهاد: با برگزاری اولین مناظره میان نامزدهای انتخاباتی مهم‌ترین انتخابات کشور، بازار بحث‌های سیاسی و حمایت از گزینه‌های مختلف در میان قشرهای مختلف مردم داغ شده است. روحانیون نیز همانند دیگر اقشار جامعه، تلاش‌های خود را برای تشخیص نامزد اصلح و حمایت و تبلیغ برای وی آغاز کرده‌اند.

این تلاش‌ها اما این سؤال را به میان می‌آورد که میزان مطلوب دخالت روحانیون در انتخابات، تا چه حد است؟ آیا شأن روحانیت اقتضا می‌کند که تنها در انتخابات شرکت کرده و مردم را نیز نسبت به اصل شرکت تشویق کند یا آن‌که فراتر از آن، خود نیز بازیگری در این عرصه و معرفی و حمایت از برخی نامزدها را تجربه کند؟

در این میان، حساب معدودی از روحانیون که علاقه و حساسیت خاصی به انقلاب اسلامی نداشته و حمایت از آن را نوعی «ارزش» و «وظیفه» تلقی نمی‌کنند جداست، اما در رابطه با قاطبه روحانیت که حامی و پشتیبان انقلاب اسلامی است و نسبت به تداوم و شکوه آن دغدغه‌مند است، دو رویکرد وجود دارد:

برخی شعار پیوند سیاست و دیانت که از شهید مدرس آغاز و با امام خمینی به انجام رسید را مستلزم حضور حداکثری روحانیون در انتخابات و حمایت ایشان از نامزدی می‌دانند که به نظر ایشان مصداق گزینه اصلح است. به باور این عده، عدم حضور حداکثری در صحنه انتخابات و تشویق نکردن مردم نسبت به رأی دادن به نامزد اصلح، نوعی گوشه‌نشینی، عافیت‌طلبی و در یک کلام، «غیر انقلابی‌ بودن» است که حفظ شئون اجتماعی و محراب و منبر را مهم‌تر از حفظ سرمایه عظیم انقلاب اسلامی می‌انگارد.

از آن سو، برخی دیگر، در عین حضور در عرصه انتخابات و هم‌چنین تشویق مردم نسبت به اصل حضور و مشارکت در آینده کشور، وظیفه روحانیت، به عنوان صنفی که هدف اصلی وی، پاسداری از ارزش‌های اسلامی بوده و مقبولیت مردمی خود را نیز به همین واسطه به دست آورده است را بیش از حمایت از اصل انقلاب و شرکت در انتخابات که ضامن تداوم انقلاب اسلامی است ندانسته و سرازیر کردن سرمایه اجتماعی خود به پای نامزدهایی که تلاش‌های آن‌ها پس از رأی آوری همواره با خطاهایی همراه بوده است را نوعی خطای استراتژیک پنداشته که اندک‌اندک، نه‌تنها آب چندانی برای اسلام نمی‌آورد بلکه کوزه سرمایه اجتماعی روحانیت که به مدد سال‌ها زهد و به قیمت خون‌های فراوانی ساخته شده است را نیز می‌شکند.

طرفه آن‌که مراجع تقلید نیز در طول سالیانی که از انقلاب اسلامی می‌گذرد، معمولاً به طور علنی از نامزدی خاص حمایت نکرده و کمتر پیش آمده است که سرمایه اجتماعی خود را به پای نامزدی بریزند که علی‌رغم اصلح بودن، خطاهای انسانی وی پس از پیروزی، تقریباً گریزناپذیر است. در این میان، برخی از مراجع، حتی از به حضور پذیرفتن نامزدهای انتخاباتی در ایام انتخابات نیز خودداری کرده تا به همین مقدار نیز شائبه حمایت از نامزدی خاص، به خاطرها تبادر نکند.

به نظر می‌رسد حمایت گسترده روحانیت و به میان آوردن سرمایه مذهبی و اجتماعی این صنف برای طرفداری از نامزدی خاص، تاکنون دستاورد فوق‌العاده‌ای برای این قشر و جامعه مذهبی به ارمغان نیاورده است، بلکه ممکن است در بلندمدت، سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم به این قشر را نیز به مخاطره اندازد. اشتباه بدتر اما حمایت اصناف مختلف حوزوی و نهادهای علمی حوزوی، از نامزدی خاص است که بعید است در میان نهادهای علمی غیردولتی دنیا، سابقه داشته باشد. آیا کسی به یاد دارد که دانشگاه معتبری همچون هاروارد، از نامزد خاصی در انتخابات آمریکا حمایت کند؟ یا دانشگاه آکسفورد، بیانیه رسمی در حمایت از نامزد حزبی خاص از احزاب انگلستان بدهد؟

البته حمایت برخی اساتید و اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه‌ها از نامزدهای انتخاباتی، امری مسبوق به سابقه بوده است، امّا حمایت صنفی این دانشگاه‌ها به عنوان یک نهاد علمی غیردولتی از نامزدی خاص، از آنجا که نفع مختصر آن در مقابل به مخاطره افکندن حیثیت علمی و مقبولیت اجتماعی تولیدات علمی این نهادها، بسیار ناچیز است، هیچ‌گاه صورت نمی‌گیرد.

باری، به نظر می‌رسد اکتفای حوزویان و نهادهای علمی حوزوی به ترغیب مردم برای حضور حداکثری در عرصه انتخابات و معرفی مشخصه‌های کلی نامزد اصلح در دوره‌های مختلف انتخابات_همچون رفتار اغلب مراجع معظم تقلید_، به جای حمایت از نامزد مشخص  و ورود به عرصه تبلیغ برای مصادیق انتخاباتی، نه‌تنها جدایی دین از سیاست را به دنبال ندارد، بلکه با جدا کردن دیانت از «سیاست‌زدگی»، سرمایه تاریخی اجتماعی روحانیت را افزون می‌کند؛ چیزی که در انتخابات‌های گذشته تجربه شده است.