درباره پدیده معیوبِ دکتر حجت‌الاسلام!/ علی کشوری

شبکه اجتهاد: برخی از طلبه‌ها -در روزگار ما – علاوه بر تحصیلات حوزوی به دنبال تحصیلات دانشگاهی می‌روند و عنوان حجت‌الاسلام دکتر متولد می‌شود. البته برخی هم بعد از اخذ مدرک دکتری و مهندسی برای تحصیل به حوزه علمیه می‌آیند؛ درباره این برادران چند نکته را عرض می‌کنم.

نکته اول: برای تحصیلاتِ دوگانه در حوزه و دانشگاه دو انگیزه اصلی متصور است. برخی با انگیزه آشنائی و سپس نقد مفاهیم پوزیتویستی به تحصیلات تکمیلی دانشگاهی می‌پردازند و جمع دیگری هم به دنبال یافتن پاسخ برای پرسش‌های خود در رشته‌های دانشگاهی هستند. جریان دوم در واقع اعتقادی به جامعیت دین در پاسخگویی به همه مسائل بشر ندارند!

نکته دوم: برای تسلط و نقدِ دیدگاه‌های سکولار دانشگاهی، روش‌های بهتری متصور است. به عنوان مثال می‌شود جلسات گفتگو میان طلبه‌ها و دانشگاهیان را در رشته‌های مختلف راه اندازی کرد و نشست‌هائی مانند تجربه سال‌های اولیه انقلاب اسلامی را در قم و سایر حوزه‌های علمیه مجدداً راه اندازی کرد؛ به عبارت دیگر برای آشنایی و نقد دیدگاه‌های غلط دانشگاهی در حوزه‌های اقتصاد، سیاست، هنر، جامعه شناسی، روانشناسی و… لازم نیست تا در دانشگاه تحصیل کنیم و به بهانه آشنائی و نقد، نظام مدرکی و طبقه بندی علمی معیوب دانشگاه را -و لو ناخواسته- تقویت و تایید نماییم. البته راه اندازی گفتگوی انتقادی با نظام دانشی مدرنیته نیازمند طراحی یک الگوی چابک و کارآمد توسط حوزه علمیه است و نباید به اسم گفتگو، زمینه رواج بیشتر مفاهیم ناقص مدرنیته را فراهم نمود. اساس این الگوی گفتگو، طراحی نظام سوالات دقیق برای گفتگوهای مشترک است. (گفتگو در فضای نظام مقایسه با دانشگاه؛ راه حل مواجهه با انگیزه اول برخی طلاب برای ورود به دانشگاه)

نکته سوم: مدیران و اساتید حوزه باید گفتگوهای مرتبط با جامعیت دین را در حوزه‌های علمیه-خصوصاً در سالهای اولیه طلبگی- راه اندازی نمایند. استنطاق از امام علیه السلام درباره دایره تفقه و میزان جامعیت دین، زمینه ساز عدم رجوع طلاب به سایر مکاتب دانشی است؛ به عبارت دیگر وقتی در حوزه‌های علمیه پاسخ بسیاری از نیازمندی‌ها و حوائج بشر داده نمی‌شود؛ طلبه‌ها هم محتاج طبقه بندی فعلی علم می‌شوند و اصطلاحاً به امضای حداکثری بناهای عقلائی می‌پردازند. به عبارت سوم به همان میزان که تکامل تفقه را می‌پذیریم؛ به همان میزان هم، طلبه در درون خود غنای بیشتری احساس می‌کند و تحصیلات تکمیلی در دانشگاه را نمی‌پذیرد. (گفتگو درباره جامعیت دین و دائره تفقه؛ راه حل مواجهه با انگیزه دوم برخی طلاب برای ورود به دانشگاه)

نکته چهارم: برای گسترش گفتگوهای مرتبط با جامعیت دین، چهار دسته بحث، شاملِ: ۱- تبیین ساختار عوامل ایجاد فساد در مدرنیته، ۲- تبیین مفهوم ویژگی‌های مشترک اشیاء، ۳- تبیین مفهوم امامت، ۴- تبیین مفهوم علم -با روش تحقیق فقهی- را به اساتید محترم حوزه پیشنهاد می‌کنیم. بررسی آیات و روایات مرتبط با این چهار حوزه به تبیین گستره دین کمک می‌کند.