شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
سید محمدعلی خادمی، نویسنده مجموعه پنج جلدی «فقه الامام موسی بن جعفر (ع)»، همزمان با سالروز شهادت هفتمین اختر تابناک آسمان ولایت، گفت: حدود دو هزار روایت در همه ابواب فقهی از طهارت تا دیات از امام موسی کاظم (ع) به‌جا مانده است.
به گزارش شبکه اجتهاد، امام موسى بن جعفر (ع)، یکشنبه ۷ صفر سال ۱۲۸ قمرى در روستاى «ابواء»، دهى در بین مکه و مدینه، متولد شد. آن حضرت در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ قمرى، در زندان هارون الرشید عباسى در بغداد، در سن ۵۵ سالگى به دستور هارون مسموم و به شهادت رسید. مرقد شریفش در کاظمین، نزدیک بغداد، زیارتگاه شیفتگان اهل بیت (ع) است.
درباره مـدت زندان موسى بن جعفر (ع ) در منابع معتبر اختلاف وجود دارد و این موضوع ناشى از اختلاف در تـاریـخ بـازداشـت و تـاریـخ شـهـادت آن حـضـرت است. اگـر تاریخ بازداشت امام (ع ) سـال ۱۷۹ و شـهـادتـش سـال ۱۸۳ بـاشـد، دوران بـازداشـت چـهـارسـال خـواهـد بـود. ولى چـنـانـچـه تـاریـخ بـازداشـت را سـال ۱۷۷ بـدانـیـم (آنگونه که ابن جوزى در تذکره الخواص ، ص ۳۱۴ ذکر کرده است) مدت بازداشت ۶ سال مى‌شود. بـرخی از مورخان (مانند ابن شهرآشوب در مناقب، ج ۴ ، ص ۳۲۴ و مسعودى در مـروج الذهـب، ج ۳ ، ص ۳۵۵) تـاریـخ شـهـادت امـام کـاظـم (ع ) را سـال ۱۸۶ ذکـر کـرده‌انـد. بـا ایـن حـسـاب مـدت اقـامـت امـام (ع ) در زنـدان هـفـت یـا ۹ سـال خـواهـد شـد و بـنـابـر نـقـل ابـن جـوزى کـه تـاریـخ بـازداشـت را سـال ۱۷۷ و زمـان شـهـادت را سـال ۱۸۸ مـى‌دانـد ، مـدت بـازداشـت ۱۱ سال خواهد بود.
سید محمدعلی خادمی، نویسنده مجموعه ۵ جلدی «فقه الامام موسی بن جعفر (ع)»، همزمان با سالروز شهادت این امام همام، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، بیان کرد: این کتاب با محوریت روایات فقهی امام موسی بن جعفر (ع) در حدود سه هزار صفحه و پنج جلد تدوین و از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است. در این اثر، ابتدا روایات از نظر سند بررسی شده و سپس نظرات و فتاوای فقها و علمای گذشته از مرحوم فیض تا علامه مجلسی که در کتاب‌های مختلف درباره روایات آمده، بیان شده است.
وی ادامه داد: در گام بعدی این موضوع مورد بررسی قرار گرفت که آیا حدیث در فقه اسلامی به عنوان فتوا مورد استفاده قرار گرفته یا نه. در این زمینه فتواهای فقهای گذشته همچون مرحوم شیخ، شیخ مفید و شیخ صدوق تا سال ۸۰۰ هجری قمری همزمان با مرحوم شهیدین، براساس مضمون و معنای هر روایت و همچنین نظرات موافق و معارض، بررسی و ارائه شده است. برای هر روایت این مراحل به‌طور کامل طی شده است. در بخش پایانی کتاب نیز نظرات شخصی خود را درباره روایات بیان کرده‌‌ام.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین با اشاره به چینش موضوعی مطالب کتاب نیز گفت: از طهارت یا دیات و در همه موضوعات فقهی، حدود دو هزار روایت از امام موسی کاظم (ع) در قالب پنج جلد تنظیم شده است. هر فصل از کتاب به تمام احکام فقهی مربوط به یک موضوع اختصاص دارد. در این مجموعه حدود ۲۸۰ روایت در بحث طهارت، ۴۰۰ روایت در بحث صلاه، ۲۱۴ روایت در بحث نکاح و طلاق، ۲۹۱ روایت در بحث حج، ۱۵۶ روایت در بحث معاملات، ۵۶ روایت در بحث زکات، ۸۴ روایت در بحث صوم و دیگر موضوعات ارائه شده است.
حجت‌الاسلام خادمی، افزود: انجام این پژوهش، حدود ۱۰ سال زمان برد و سفرهای مطالعاتی به خارج از کشور نیز صورت گرفت، حتی در مدت پرواز نیز گاهی چندین ساعت با رایانه شخصی مشغول کار روی این کتاب بودم. در نهایت کار تدوین کتاب در سال ۹۳ به پایان رسید و از سوی بنیاد پژوهش‌ها راهی بازار نشر شد. درصدد هستیم ویرایش جدیدی از اثر را نیز در آینده منتشر کنیم.
وی در ادامه با تاکید بر لزوم توجه به زوایای مختلف زندگی و موضوعات مربوط به ائمه (ع)، اظهار کرد: در زندگی ائمه اطهار و اسوه‌های خود، علاوه بر ویژگی‌های شخصیتی، باید جنبه‌های مختلف همچون شرایط تاریخی و رویدادهای ویژه را درنظر بگیریم. مثلا مرحوم محمدباقر قریشی از علما و اندیشمندان عراق، زندگی سیاسی امام موسی بن جعفر (ع) را در سه جلد نوشته و برخی نویسندگان نیز به جنبه‌های اخلاقی و تربیتی این بزرگوار و دیگر ائمه پرداخته‌اند. از جمله بخشی از کتاب «تحف‌العقول» به روایات اخلاقی حضرت می‌پردازد که می‌توان از به این موضوعات به‌طور ویژه پرداخت و آن‌ها را در زندگی پیاده کرد.
نویسنده مجموعه «فقه الامام موسی بن جعفر (ع)»، گفت: امام موسی کاظم (ع)، ۱۴ سال از عمرشان را در زندان با شکنجه و سخت‌ترین شرایط سپری کردند، مانند امام حسین (ع) که نمی‌خواستند نامی از ایشان و حرکت بنیادین آن حضرت در حافظه تاریخ باقی بماند، ولی وقتی خدا بخواهد به کسی برکت و عزت دهد، نتیجه این می‌شود که نام حسین بن علی (ع) و اهداف نهضت آن حضرت بعد گذشت قرن‌ها هر روز تازه‌تر شده و هر روز وجوه جدیدی از آن روشن می‌شود و نسب بیشتر سیدهای دنیا نیز به امام موسی کاظم (ع) برمی‌گردد و حدود دو هزار روایت در همه ابواب فقه از ایشان بجا مانده است.
حجت‌الاسلام خادمی ادامه داد: یکی از اهداف این پژوهش این بوده که نقش امام را در حوزه فقه نشان دهیم، زیرا تاکنون بیشتر در فقه اسلامی و فقه شیعه بر روایات امام محمدباقر (ع) و امام صادق (ع) تاکید شده و به روایات دیگر ائمه چندان پرداخته نشده است. نقش همه ائمه در فقه و دیگر حوزه‌ها باید تبیین شود. با این کتاب خواستیم این نقش امام موسی بن جعفر (ع) را در فقه جلوه بیشتری دهیم.
