شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری، در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الاولی ۱۴۴۱ قمری، در غروب جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الأُولی ۱۴۴۱ قمری، در غروب شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۵:۱۳ UTC پنجشنبه ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۷ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۲۰ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال (برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی) بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید. در پایان مبناهایی که چند بند دارند، برای راهنمایی بیشتر، ذکر شده که ایران، جزء مناطق کدام بند است.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی بخشی از غرب اقیانوس آرام [بخشی از جزایر کوک، بخشی از جزایر لاین (مانند جزایر جارویس و فینیکس) و مناطق دریایی میان آنها] به‌راحتی محقّق می‌شود و در همان محدوده، جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی بخش‌هایی از غرب و مرکز اقیانوس آرام [جزایر کوک، پلی‌نزی فرانسه (مانند جزایر سوسایتی و تاهیتی و مارکیز)، پیت‌کرن، آب‌سنگ جانستون، جزایر هاوایی و مناطق دریایی میان آنها] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، در آن محدوده نیز جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۳- غیر از مناطق بندهای ۱ و ۲، برای عمدۀ مناطق زمین (قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه غیر از مناطقی که در بند ۴ گفته می‌شود)، در غروب جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی (و ۳۰ ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم عادی دیده خواهدشد و شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۴- مناطقی که در محدوده‌های صورتی و آبی و بی‌رنگ نقشۀ دو هستند؛ یعنی اندکی از جنوب نیوزیلند و پایین‌تر از آن، شمال‌شرقی و شمال آسیا [شبه‌جزیرۀ کامچاتکا و بالاتر، دریای اختسک، ساخالین، بخشی از شمال‌شرقی کشورهای ژاپن و چین، شمال کشورهای مغولستان و قزّاقستان، و بیشترِ کشور روسیه (به‌جز مناطق جنوبی‌تر از خطّ واصل شهر سامارا به مسکو)]، و شمال اروپا (کشورهای لتونی و استونی، جنوب کشورهای سوئد و نروژ) در غروب شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال را با چشم عادی خواهنددید و برای آنان یکشنبه ۸ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشور ایران ، جزء مناطق بند ۳ است.)
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی بخشی از غرب اقیانوس آرام [بخشی از جزایر کوک، بخشی از جزایر لاین (مانند جزایر جارویس و فینیکس) و مناطق دریایی میان آنها] به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی بخش‌هایی از غرب و مرکز اقیانوس آرام [جزایر کوک، پلی‌نزی فرانسه (مانند جزایر سوسایتی و تاهیتی و مارکیز)، پیت‌کرن، آب‌سنگ جانستون، جزایر هاوایی و مناطق دریایی میان آنها] نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهدشد، برای سراسر قارّۀ آمریکا که در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- برای سایر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی بخشی از غرب اقیانوس آرام [بخشی از جزایر کوک، بخشی از جزایر لاین (مانند جزایر جارویس و فینیکس) و مناطق دریایی میان آنها] به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی بخش‌هایی از غرب و مرکز اقیانوس آرام [جزایر کوک، پلی‌نزی فرانسه (مانند جزایر سوسایتی و تاهیتی و مارکیز)، پیت‌کرن، آب‌سنگ جانستون، جزایر هاوایی و مناطق دریایی میان آنها] نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهدشد، برای سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا، و غرب و شمال قارّۀ آسیا [غرب هند، سراسر کشورهای پاکستان، افغانستان، ایران، تاجیکستان، قرقیزستان، قزّاقستان، شمال‌غربی کشورهای چین و مغولستان، بیشترِ روسیه (مناطق غربی‌تر از دریاچۀ بایکال) و همۀ کشورها و مناطق غربی‌تر از آنها] که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- برای سایر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.)
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی بخشی از غرب اقیانوس آرام [بخشی از جزایر کوک، بخشی از جزایر لاین (مانند جزایر جارویس و فینیکس) و مناطق دریایی میان آنها] به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای همۀ نقاط زمین، جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، در بیشترِ اقیانوس آرام و سراسر آمریکای مرکزی و اندکی از آمریکای جنوبی [سراسر کشورهای پرو، اکوادور، کلمبیا، ونزوئلا، گویان، اندکی از شمال شیلی، بیشترِ بولیوی (به‌جز شرق و جنوب‌شرقی آن)، غرب برزیل (غربی‌تر از جنگل ملّی ساراکی-تاکرا)] و بخشی از آمریکای شمالی (سراسر کشورهای جامائیکا و مکزیک) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- غیر از مناطق بند ۱، در عمدۀ مناطق زمین (بقیّۀ قارّۀ آمریکا و سراسر قارّه‌های آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، در غروب جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی (و ۳۰ ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم مسلّح دیده خواهدشد و شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۳- مناطقی که در محدودۀ بی‌رنگ نقشۀ دو هستند؛ یعنی منتهاالیه شمال‌شرقی آسیا (شبه‌جزیرۀ کامچاتکا و بالاتر در کشور روسیه، و شمال‌شرقی‌تر از خطّ واصل شهر کراسنویارسک به دریاچۀ بایکال به ساخالین و دریای اختسک) در غروب شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، هلال را با چشم مسلّح و غیر مسلّح خواهنددید و برای آنان یکشنبه ۸ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۵ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، در بیشترِ اقیانوس آرام و سراسر آمریکای مرکزی و اندکی از آمریکای جنوبی [سراسر کشورهای پرو، اکوادور، کلمبیا، ونزوئلا، گویان، اندکی از شمال شیلی، بیشترِ بولیوی (به‌جز شرق و جنوب‌شرقی آن)، غرب برزیل (غربی‌تر از جنگل ملّی ساراکی-تاکرا)] و بخشی از آمریکای شمالی (سراسر کشورهای جامائیکا و مکزیک) ممکن است و از آنجا که در مناطق غیر مرزی قطعاً هلال با چشم مسلّح رؤیت خواهدشد، برای سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، جمعه ۶ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
۲- برای سایر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، یعنی برای سراسر قارّۀ اقیانوسیّه و بخش منتهاالیه شرقی اندونزی، شنبه ۷ دی ۱۳۹۸ شمسی برابر با ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۱ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.) / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
