شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
پیش کنگره بین‌المللی نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی با عنوان «شکوه مرجعیت» پیش از ظهر امروز ۱۹ اسفندماه با حضور مراجع عظام تقلید و شخصیت‌های برجسته حوزه و بیوت مراجع عظام در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، پیش کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی که با حضور حضرات آیات و علما در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، آیت‌الله سبحانی به بررسی ابعاد مختلف شخصیتی و علمی و اخلاقی آن مرجع عظام تقلید پرداخت و در ادامه آیت‌الله علوی بروجردی در سخنانی به ذکر جایگاه و اهمیت تفکرات آن مرحوم پیرامون فقه تشیع و همچنین مساله تقریب پرداخت.
نگاه آیت‌الله بروجردی به وحدت از جایگاه فقهی بود
حجتالاسلام والمسلمین سید صادق محمدی در آغاز پیش کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی(ره) گفت: در آستانه پنجاه و ششمین سال رحلت این مرجع بزرگ جهان اسلام قرار داریم که در عرصه فقه و فقاهت صاحب مکتب خاص بودند.
وی افزود: امام راحل در نامه‌ای به شیخ مرتضی حائری، آیت‌الله بروجردی را شیخ طوسی زمان معرفی میکنند؛ سید جمال گلپایگانی در وصف ایشان فرموده، این مرجع تقلید در عرصه عرفان از همه ما مقدم‌تر است.
دبیر علمی پیش کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی اظهار کرد: رهبر انقلاب اسلامی ایشان را زمینه‌ساز نهضت و قیام روحانیت معرفی نموده‌اند؛ این مرجع بزرگ تأثیری غیر قابل توصیف در جهان اهل سنت و ادیان دیگر داشته است.
رئیس انجمن علمی اصول فقه حوزه بیان کرد: صدور فتوای تاریخی رئیس دانشگاه الازهر شیخ شلتوت در این زمینه گواه است که ایشان چه اندازه در جهان اسلام دارای جایگاه بودند؛ این مرجع بزرگ، تقریب را به عنوان یک تاکتیک نگاه نمیکرد، بلکه از جایگاه قوی فقهی به این مقوله مینگریست.
محمدی گفت: ایشان هیچ‌گاه از اصول حقیقی مکتب تشیع عدول نکرد؛ ایشان در مساله تقریب در فکر تبعیت علمی از اهل‌بیت(ع) عصمت و طهارت بود که این مطلب نیز نیازمند تحلیل عمیق و مفصل است.
وی افزود: این پیش کنگره مقدمهای برای برگزاری کنگره بین‌المللی که در آینده با مشارکت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برگزار می‌شود؛ در این زمینه احیای تراث ایشان نیز در نظر گرفته شده است.
دبیر علمی پیش کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی اظهار کرد: این پیش کنگره شامل چهار نشست علمی بود که نشست اول پیرامون «فقه و فقاهت» و دومین نشست علمی پیرامون «اصول فقه» بود که این نشست نیز با قرائت و نقد ۵ مقاله از سوی اساتید سطح عالی حوزه همراه بود.
رئیس انجمن علمی اصول فقه حوزه بیان کرد: نشست سوم با عنوان «علم رجال» برگزار شد و چهارمین نشست علمی نیز با عنوان «درایت اجتماعی، تربیتی و سیاسی» بود که در این دو نشست، چهار مقاله علمی قرائت شد و ابعاد شخصیتی این عالم بزرگ مورد واکاوی قرار گرفت؛ مجموع مقالات ارائه شده تا اوایل سال ۹۵، بیش از ۸۰ مقاله بود که ارائه مقالات در حال حاضر نیز ادامه دارد.
وی افزود: تأسیس دبیرخانه دائمی جهت برگزاری نکوداشت، همایش، کنگرههای حوزوی، جهت شناساندن بزرگان و اندیشمندان سترگ و عظیم حوزوی و همچنین اختصاص یک روز از ایام سال به عنوان علم اصول و فقه و فقاهت، دو پیشنهادی است که در این راستا می‌تواند به توسعه علوم حوزوی و بزرگان حوزه تأثیرگذار باشد.
سخنان آیت‌الله سبحانی:
آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی در پیش کنگره نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی گفت: سخن گفتن در خصوص مقامات رجال متناسب با بعد واحد زندگی است؛ مثلاً اگر کسی بخواهد درخصوص نجاشی سخن بگوید، این کار آسان است، چون ایشان بعد واحدی دارد.
ایشان افزود: لیکن در این میان شخصیتهایی هستند که دارای ابعاد مختلف می‌باشند؛ جمع کردن همه این ابعاد در یک جا مشکل است؛ شیخ مفید از نظر تاریخی، کلامی، فقاهت و نقل به حدی بزرگ است که نمیتوان در خصوص ایشان به راحتی سخن گفت، این عالم جلیل‌القدر شخصیتی چون سید مرتضی را پرورش داد که کتاب امالی ایشان پس از ده قرن محفوظ است.
معظم له اظهار کرد: آیت‌الله بروجردی از جمله بزرگانی است که در چند بعد مختلف، صاحب سبک و جایگاه بودند؛ هر بعد زندگی ایشان نیازمند کنکاش و بحث مجزا است.
آیت‌الله سبحانی ادامه داد: از نظر ادبی، ایشان استاد مسلم ادب بودند؛ در تمام درسی که خدمت ایشان حضور داشتیم، حتی یک بار نیز کلمهای را بر خلاف قواعد تکلم نمی‌کردند؛ اگر کسی نیز نامه و مکتوبی به ایشان می‌نوشت، مصر بودند که کسی در این مکاتبات مشکل ادبی نداشته باشد.
معظم له افزود: ایشان نامههایی به شیخ الازهر نوشتند و مطالبی که در خصوص وضعیت هند و پاکستان بیان کردند، نشان می‌دهد که به ادب قدیم و جدید به خوبی احاطه داشتند.
استاد برجسته حوزه علمیه قم اظهار کرد: در بعد کلامی و فلسفی، ایشان در حد بالایی بودند؛ بر اسفار و فلسفه و قواعد فلسفه کاملاً مسلط بودند؛ هنگامی که در سال ۱۳۲۸ شمسی مطلق مقید را تدریس می‌کردند، تقسیم ماهیات لابشرط و … را به شکلی بیان کردند، گویا کتب فلسفی را امروز مطالعه کرده‌اند.
آیت‌الله سبحانی گفت: امام راحل در جلسات خصوصی از مقام فلسفی دو مرجع برای ما تعریف کردند، اول آیت‌الله شیخ محمدحسین اصفهانی و دوم آیت‌الله بروجردی بود؛ ایشان شاگرد آخوند کاشی و جهانگیرخان بودند؛ البته این مساله به این معنی نیست که ایشان همه آنچه در اسفار است را امضا کرده‌اند؛ آگاهی از مسائل فلسفی غیر از پذیرش تمام اموری است از غیر معصوم به ما رسیده است.
کلید رجالی آیت‌الله بروجردی
ایشان افزود: آیت‌الله بروجردی در زمینه رجال نیز صاحب سبک بودند؛ پیش از ایشان کمتر شاهد اجتهاد در زمینه رجال بودند؛ ایشان بیان می‌فرمود، قضاوت ما در خصوص افراد باید به شکل اجتهادی باشد؛ به عنوان مثال علی بن ابراهیم تلامیذ و مشایخی دارد که این مساله نشان می‌دهد که وی در چه سطحی بوده است.
معظم له اظهار کرد: اگر انسان با حوصله‌ای رجال ایشان را به دقت نگاه کند در وهله اول نمی‌تواند بفهمد زیرا باید کلید رجال ایشان را بداند که همان اجتهاد است نه تقلید؛ فواید فراوانی در این سبک این عالم فقید وجود دارد که یکی از آن‌ها مساله واسطه است؛ ایشان طبقات راویان را به خوبی بیان کردند تا این سیر مشخص شود.
آیت‌الله سبحانی گفت: این سبک نه تنها درد را بیان می‌کند، بلکه درمان را نیز مشخص می‌کند؛ این مکتب باعث شد که ماهیت کامل و روشنی از راویان و طبقات آن‌ها تدوین شود؛ رجال ایشان هنوز در دست طلاب و علما نیامده است که امیدواریم این کتاب به خوبی چاپ شود و کلید ایشان نیز در این خصوص بیان شود.
ایشان افزود: ابتکاری که آیت‌الله بروجردی در رجال داشتند شیخ محمد اردبیلی هم داشته است، ولی با این جامعیت و تفصیل نبوده است؛ ولی نکته مهم این است که مرحوم بروجردی از شیوه کار شیخ محمد اردبیلی اطلاع نداشت و بعدها متوجه این فعالیت شدند؛ آیت‌الله بروجردی با توجه به اینکه می‌دانستند که روش کار ایشان جامع‌تر از مرحوم اردبیلی بود، کتاب مرحوم اردبیلی را با مقدمه‌اش چاپ کردند، ولی کتاب خود را منتشر نکردند که نشان از خوش نفسی ایشان است.
آیت‌الله بروجردی مکتب قم را به اکمال رساند
معظم له اظهار کرد: مرحوم بروجردی بیش از ۱۶ سال در حوزه علمیه قم تدریس فقه داشتند؛ ایشان مکتبی را در قم به وجود آوردند، البته نمیتوان گفت که این مکتب اصلاً در قم نبود، ولی ایشان مکتب را به خوبی تکمیل کردند؛ معظم له به تاریخچه علوم علاقه‌مند بودند و این مسائل را به شکل تطبیقی برای طلاب بیان می‌کردند.
آیت‌الله سبحانی گفت: ایشان غالباً بین دو فتوا مقایسه می‌کردند؛ برخی گفته‌اند که ایشان می‌فرمودند، فقه شیعه، حاشیه بر فقه اهل سنت است که اهل سنت مسائل را مطرح می‌کردند و فقهای شیعه نیز این مطالب را از اهل‌بیت(ع) می‌پرسیدند که بنده گمان نمیکنم ایشان چنین مطلبی بیان کرده باشند.
ایشان افزودند: مرحوم آیت‌الله بروجردی در مسائل مختلف اصول، ابتکارات خاصی داشتند؛ یکی از این مباحث ابتکاری، مساله ترتب است؛ از ابتکارات دیگر ایشان، مساله عمل به خبر واحد بود؛ در مسائل فقهی، ایشان به شهرت فتوایی علاقه‌مند بودند.
معظم له اظهار کرد: ایشان شهرت را به شهرت روایی، فتوایی و عملی تقسیم کردند؛ ایشان شهرت فتوایی را حجت می‌دانستند و می‌فرمودند که شهرت فتوایی عصر ائمه را قبول داشتند که این شهرت را نیز از روایات استکشاف می‌کردند.
آیت‌الله سبحانی گفت: قدرشناسی از دیگران، خصلت عالی دیگر ایشان بود، هنگامی که مطلبی را نقل می‌کردند، چنین گمان میکردیم که گویا این مطلب، منظور نظر خود ایشان است؛ معظم له سعی می‌کردند در نقل از دیگران هیچ کاستی در نقل نداشته باشند که این مساله حاکی از حق شناسی ایشان است.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم عنوان کردند: شناخت از عالم اسلام از دیگر وجود خاص شخصیتی ایشان است؛ این مساله شرط مرجعیت است، زیرا علمیت کافی نیست؛ آن عالم فقید شیعه می‌دانستند که شیعه برای رشد در جهان اسلام باید با حوزه اهل سنت نیز ارتباط داشته باشد.
آیت‌الله سبحانی اظهار کرد: هنگامی که آیت‌الله بروجردی دچار نقاهت شدند، اولین سؤالی که از اطرافیان کردند، این بود که شیخ قمی به قاهره رفته است یا خیر که این مساله نشان از اهمیت دادن ایشان به مساله تقریب بود؛ المختصرالنافع مرحوم محقق از سوی ایشان در قاهره منتشر شد که در ظرف دو ماه تمام نسخ در بازار تمام شد که نشان می‌داد ایشان در انتخاب این مضامین چه دقتی داشتند.
معظم له بیان کرد: ایشان اولین فردی است که درهای دنیا و غرب را به روی حوزه باز کردند؛ ایشان مسجد عظیمی در اروپا ساختند که عظمت آن امروز نیز امروز محفوظ است و ایشان جهان غرب را با ایران و شیعه مأنوس کرد.
ایشان گفت: آیت‌الله بروجردی نسبت به جهان اسلام به شدت غمخوار بودند؛ در سال ۱۳۲۷ شمسی اختلاف بزرگی بین هندی‌ها و مسلمانان شد که این کشور به دو قسمت پاکستان و هندوستان تقسیم شد در آن زمان کشتار عظیمی از مسلمانان انجام شد؛ ایشان در این خصوص بیانیه‌ای صادر کردند، توسط مرحوم اشراقی در حضور ایشان در فیضیه قرائت شد.
سخنان آیت‌الله علوی بروجردی:
آیت‌الله علوی بروجردی در پیش کنگره بزرگداشت آیت‌الله بروجردی گفت: یکی از اقدامات بزرگ مرحوم بروجردی که همیشه به آن می‌بالیدند و به آن ارزش بسیاری میگذاشتند، مساله تقریب بین مذاهب بود.
وی افزود: تقریب، پیش از مرحوم بروجردی آغاز شد و بزرگانی چون کاشف الغطا نیز در این راه گام برداشتند؛ مرحوم شیخ محمدتقی قمی، پیش از آیت‌الله بروجردی به مصر رفتند و آیت‌الله العظمی بروجردی ایشان را تائید کردند؛ ولی به اعتراف علمای الازهر، مرحوم بروجردی، تقریب را شکل واقعی دادند و مجمع تقریب را در قاهره در کمال شگفتی همگان تشکیل دادند.
تولیت مسجد اعظم بیان کرد: ۷۰ نفر در مجمع تقریب عضو بودند که قرار بود در این مجلس مسائل جهان اسلام بحث شود و هر سخنی از سوی هر مکتبی بیان نشود و نمایندگان در این مجمع به بحث بپردازند؛ طنطاوی بیان میکرد، چرا پس از مرحوم بروجردی بحث تقریب به خوبی دنبال نشد؟
وی گفت: طنطاوی بیان میکرد، مرحوم بروجردی مرجعیت الازهر بین اهل تسنن را تائید میکرد، منظور آن بود که الازهری‌ها نسبت به اهل‌بیت(ع) از بسیاری از جهات همچون ما رفتار میکنند، زیرا آن‌ها ضریح اهل‌بیت(ع) را می‌بوسیدند؛ پس از این جریان، مرجعیت فتوایی به عربستان و وهابیت رفت که باعث این همه مشکل در جهان اسلام شد.
تولیت مسجد اعظم بیان کرد: علامه امینی بیان کرده، در ابتدا با مباحث تقریبی مرحوم بروجردی چندان ارتباطی برقرار نکردم، ولی وقتی به مصر سفر کردم و با علمای مصر نشست و برخاست کردم، متوجه شدم که معنی این کار بزرگ ایشان و فتوای شیخ شلتوت چه جایگاهی داشت.
رسمیت بخشی مذهب شیعه در بزرگ‌ترین مرجع علمی اهل سنت
وی گفت: آیت‌الله بروجردی بیان کردند، کار ناتمامی که سید مرتضی علم الهدی می‌خواست انجام دهد و مذهب شیعه را رسمیت بدهد، ما می‌خواهیم این کار را در بزرگ‌ترین مرجع علمی اهل سنت جابیاندازیم.
آیت‌الله علوی بروجردی اظهار کرد: مرحوم بروجردی بیان کرده‌اند، شیعه در دنیای اسلام در اقلیت است، ولی شیعه نیز غیر از برخی از مذاهب اسماعیلی و… است که در گوشهای نشست و عقاید خود را مخفی کنند؛ زیرا شیعه برای همه دنیای الهی حرف اساسی دارد و به همین خاطر باید زبان گویای ما در تمام دنیا، جایگاه داشته باشد؛ برای این کار باید روابط خود را با مذاهب دیگر تعریف کنیم.
توجه ویژه آیت‌الله بروجردی به حدیث ثقلین
تولیت مسجد اعظم بیان کرد: معظم له بیان می‌کردند، ما در این رابطه روی حدیث غدیر دست نمیگذاریم، ولی آنچه در این مسیر روی آن تأکید داریم، حدیث ثقلین است، چون امام و ولایت از این حدیث منتج می‌شود؛ حدیث ثقلین بین ما و عامه متواتر و قطعی و حجت است که امامت عترت طاهرین را تثبیت می‌کند.
استاد حوزه علمیه قم گفت: در این زمینه سرجای خود ایستادهایم و عقب نشینی نداریم؛ ایشان دو جلد از کتاب عبقات الانوار میرحامد حسین را با عنوان حدیث غدیر و ثقلین را در ۴ جلد چاپ کردند؛ شاگردان ایشان نقل می‌کردند که ایشان بیان کردند که چه زمانی چون میرحامد حسین در بین ما یافت خواهد شد؟
آیت‌الله علوی بروجردی اظهار کرد: نکته مهم این است که ایشان فرمودند، اگر کسی به هر دلیل، از این حدیث استناد به امامت نکرد(مثل همه اهل سنت) طبق ادله‌ای که خودشان دارند که در این حدیث حجیت قول عترت بیان شده است و این حجیت در کنار حجیت کتاب بیان شده است، علمای اهل سنت بر این اساس حتی اگر امامت و ولایت ائمه را قبول نداشته باشند حجیت قول عترت را باید بپذیرند.
تولیت مسجد اعظم بیان کرد: مرحوم آیت‌الله بروجردی نظر داشتند که ما باید با اهل سنت روی همین جایگاه صحبت کنیم؛ آیت‌الله صافی که در جریان مکاتبات مرحوم بروجردی بودند نیز روی همین بحث تأکید داشتند که شیخ شلتوت نیز از باب چنین فتاوایی صادر کرد؛ مرجعیت علمی با کسانی مطرح می‌شود که بحث امامت را به هیچ عنوان نمی‌پذیرند؛ حتی اگر کسی حجیت قول ائمه را هم قبول نداشتند باید از این باب وارد شویم که به آن‌ها گفته که باید بپذیریم که این بزرگان روات ثقه سنت نبوی هستند.
وی گفت: در ادامه بیان می‌شود که این روایات از پدر به پسر در بین ائمه نقل شده است و هر آنچه که ائمه نقل کرده‌اند به رسول‌الله منتسب است؛ پس از رحلت پیامبر که کتاب حدیث تا سال ۱۰۳ هجری منع شد؛ پس از عمر بن عبدالعزیز نیز این ممنوعیت دوباره آغاز شد و اهل سنت پس از ۱۵۰ سال توانستند کتاب حدیثی بنویسند؛ تنها کسانی که می‌توانستند این روایات را در بین خود داشته باشند و نقل کنند، قطعاً اهل‌بیت(ع) هستند و قطعاً هیچ کسی چون اهل‌بیت نمی‌توانست مرجع این روایات و شریعت نبوی باشد.
اهل‌بیت(ع) اساس وحدت در جهان اسلام هستند
آیت‌الله علوی بروجردی اظهار کرد: آیت‌الله العظمی بروجردی می‌فرمودند، وقتی ۵ نسل روایی در ۱۵۰ سال از حدیث منع شده باشد، قطعاً بیان این روایات باید ذهنی بوده باشد و به همین دلیل این نحو نقل حدیث مشکلات بسیاری ایجاد می‌کند و به همین جهت روایات محدودی از پیامبر رسیده و روایات در دعا و اخلاقیات و تفسیر و احکام در دست اهل سنت نیست، چون در آن زمان کتابت حدیث در عصر پیامبر و ائمه(علیهم‌السلام) انجام نشد.
استاد حوزه تصریح کرد: بنابر نقل بخاری، عترت طاهرین(ع) نقله سنت نبوی هستند و اگر کسی بخواهد همه ادله را باطل اعلام کند، قطعاً هیچ راهی جز پذیرش مرجعیت اهل‌بیت در زمینه سنت نبوی ندارند.
وی گفت: مرحوم بروجردی بیان می‌کردند، اهل‌بیت اساس وحدت در جهان اسلام هستند و ایشان به همین جهت از واژه تقریب استفاده می‌کردند نه وحدت.
استاد حوزه یادآورشد: کتاب مجمع البیان مرحوم طبرسی و کتاب مراجعات شرف‌الدین و مختصر النافع سه کتابی بود که مرحوم بروجردی به شیخ شلتوت هدیه دادند؛ المراجعات کتاب اثبات شیعه است؛ آثار این مراودات آن بود کتاب مجمع البیان با مقدمه شیخ مجید سلیم در مصر منتشر شده است؛ کتاب مراجعات نیز توسط شیخ محمود شلتوت در الازهر مصر نیز چاپ شد که این مساله از برکات تقریب بود.
وی گفت: در زمان مرحوم بروجردی که شیخ محمود شلتوت از نویسندگان قانون مدنی مصر بود وی پیشنهاد داد که در مساله ارث از فقه شیعه استفاده کنید؛ همچنین مبنا بر این شد که رواتی که مشترک بیان شیعه و سنی هستند و یا روات شیعه موثق از نظر اهل سنت نیز جمع‌آوری و منتشر شود.
این استاد حوزه بیان کرد: مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی مسجد هامبورگ را با هدف بزرگی که در نظر داشتند ساختند و نمایندگان عالمی را به آمریکا و لندن و… فرستادند چون اعتقاد داشتند که ما وظیفه داریم که معالم اهل‌بیت(ع) را به دنیا عرضه کنیم.
ثبت فتوای شیخ شلتوت در موزه آستان قدس رضوی
وی گفت: آیت‌الله میلانی می‌فرمود، مرحوم بروجردی برای من پیغامی فرستاده‌اند که شیخ شلتوت این فتاوا را برای من فرستاده‌اند و این فتوا باید در موزه آستان قدس رضوی با تشریفات ثبت شود که ما نیز برای دریافت این فتوا تشریفاتی ایجاد کردیم؛ ایشان با جمیع جهات، اهتمام خاصی نسبت به عترت طاهرین داشتند.
آیت‌الله علوی بروجردی بیان کرد: پس از مرگ عبدالعزیز در عربستان سعودبن عبدالعزیز به پادشاهی رسید؛ وی به تهران آمد و جماعتی را به قم فرستاد و آمادگی دیدار با ایشان را اعلام کرد؛ مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی در زمانی که این پیشنهاد مطرح شد، فرمود این ملاقات را نمی‌پذیرم؛ پس از آن بزرگانی واسطه شدند که این دیدار انجام شود؛ پاسخ مرحوم بروجردی در آن مجلس آن بود که این آقا اگر به قم بیاید به زیارت من میآید نه حضرت معصومه(س) و اگر اصرار شود که برود به خواندن فاتحه بسنده می‌کند و زیارت نمی‌کند و این مساله برای من قابل قبول نیست که پادشاهی وارد قم شود و به زیارت حضرت معصومه(س) نرود و من باعث این توهین نمیشوم.
وی گفت: در زمان طراحی مسجد اعظم، مرحوم بروجردی محل دفن خودشان را از ملک شخصی که خریده بودند که در آن زمان یک خانه کوچک بود مشخص کردند و فرمود، این قبر باید هم‌سطح زمین باشد و اینجا را راه روی حرم قرار دهید تا زائرین حضرت معصومه(س) از روی قبر من عبور کنند و خاک کفش این زائرین روی قبر من بنشیند.
استاد حوزه بیان کرد: زندگانی، روش و منهج فکری و فرهنگی و سیاسی مرحوم بروجردی برای همه طلاب سرمشق و الگو است که باید به این نوع رفتار و زندگی التزام داشته باشند.
گفتنی است، در این مراسم شعری از سوی آیت‌الله العظمی صافی و سروده مرحوم آیت‌الله العظمی علی صافی گلپایگانی قرائت شد و کلیپ‌هایی ویژه بازشناسی زندگانی و تفکرات سیاسی و علمی و معنوی این مرجع عظیم شیعیان پخش شد.
اجتهاد یادآور می‌شود، کنفرانس بین‌المللی نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی دو سال آینده به همراه احیای آثار این عالم بزرگ جهان اسلام برگزار می‌شود.
مشاهده تصاویر پیش کنگره بین‌المللی نکوداشت آیت‌الله بروجردی
