سینه زنی

دلیل و فلسفۀ سینه‌زنی

پرسش: دلیل سینه‌زدن برای ائمه(ع) چیست؟

 سینه‌زنی یکی از مظاهر مهمّ عزاداری و ابراز تنفّر از ظلم بنی‌امیّه است و نه تنها اشتباه نیست بلکه در تداوم هدف عاشورا نقش مهمی دارد(آیت‌الله فاضل لنکرانی  ).

إنّ لِلْحُسَیْنِ حَرارَهً مَکْنونَهً فِی قُلوبِ الْمؤمِنینَ لاتَبْرَدُ أبَداً (سوز و حرارت‌ شهادت امام ‌حسین علیه السلام در دل‌های‌ مؤمنان ودیعتی همیشه ماندنی‌است‌که هرگز به سردی نخواهد گرایید). سینه‌زنی و زنجیرزنی در عزای سید مظلومان حضرت‌ أبی‌‌عبدالله ‌الحسین سید‌الشهداء علیه السلام از شعائر مذهبی است و موجب احیاء حق و زنده نگه داشتن مراسم عاشورا یعنی بهترین و والاترین جلوه جهاد فی‌سبیل الله و فداکاری و جانبازی بندگان صالح خدا مخصوصاً حضرت امام حسین علیه السلام و اهل بیت بزرگوارش علیهم السلام و قیام‌ آنان در برابر باطل به‌ گونه‌ای که ابعاد آن قیام ‌‌الهی فوق حدّ تصوّر است می‌باشد ، چنانچه عزاداری به‌ صورت نوحه‌خوا‌‌‌‌نی وگریه‌کردن و گریاندن بسیار مطلوب و مرغوب و موجب أجر و مورد تأکید أئمّه أهل‌بیت علیهم السلام است.(آیت‌اللهصافی گلپایگانی  ).

سینه زنی یک نوع عزاداری و اظهار ارادت نسبت به خاندان عصمت و طهارت است که از طریق سینه زنی و روضه خوانی و … خاطره فداکاری و جانبازی امام حسین علیهم السلام و سایر أئمه معصومین علیهم السلام برای همیشه در خاطره‌ها زنده می‌ماند . و سینه‌زدن به طور متعارف عملی ارزشمند و پسندیده است(نوری همدانی، هزار و یک مسأله فقهی ج۲ ص ۱۷۸ س ۵۹۴ ).

سؤال : این افرادی که در مجالس سوگواری أئمه اطهار علیهم السلام بسیار سینه می‌زنند و بدن خود را سرخ می‌کنند و از حالت خود خارج می‌شوند آیا کار درستی انجام می‌دهند ؟

مانعی ندارد و داخل عنوان جزع است و جزع بر أئمه سلام الله علیهم مستحب است (آیت‌الله تبریزی  ).

سینه زنی از مصادیق جزع

. . . عزاداری ‌برای‌ حضرت ‌سیدالشهداء علیه السلام به هر صورتی‌که مصداق جزع باشد و عنوان حرامی بر آن منطبق نشود مطلوبیت شرعی دارد و با قصد قربت از عبادات حساب می‌شود .

و نوحه‌خوانی و سینه زنی و زنجیر زنی و روضه خوانی از مصادیق جزع هستند و مطلوبیت دارند (آیت‌الله تبریزی  ).

سؤال : نظر مبارک شما در مورد پوشیدن لباس سیاه و سینه زنی در مجالس عزاء سید الشهداء علیه السلام در ماه محرّم و باقی ائمه اطهار علیهم السلام چیست ؟

در میان‌شیعیان امامیه ‌هیچ اشکال و شک‌ و اختلافی‌نیست ، نسبت ‌به این‌که سینه‌زدن و لباس سیاه پوشیدن از شعائر و نشانه‌ها ، نمودهای مکتب اهل‌بیت علیهم السلام است و نیز از مصادیق‌ آشکار این ‌آیه ‌‌شریفه‌ ذَلِکَ وَ مَنْ یُعَظّم شَعَائِرَ اللهِ فَإنّهَا مِنْ‌ تَقْوَی ‌الْقُلوب (حج/۳۲) است . همچنان‌که این اعمال از مصادیق و نمونه‌های جزع هستند که روایات بسیاری بر رجحان این امور در مصائب اهل‌بیت علیهم السلام و سوگواری و عزا برای آن بزرگواران دلالت می‌کنند . و کسانی‌که برای تضعیف این‌شعائر یا کم‌رنگ کردن اهمیّت آن‌ها در میان جوانان شیعه می‌کوشند و چاره اندیشی می‌کنند از گنهکاران در حقّ اهل بیت علیهم السلام هستند و در‌‌‌‌ روز قیامت مسؤولند . . . (آیت‌الله تبریزی  ).

سؤال : آیا در روایاتی‌که ما را به جزع و گریه کردن و بر پا کردن مراسم عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام دعوت می‌کند مصادیق و نمونه‌های معیّنی ذکر شده است ؟

ضربه زدن به بدن ( سیلی زدن به صورت ، سینه زنی ، بر سر یا روی پا زدن … ) اگر چه با شدت و محکم باشد همچنین گریه ‌کردن هر چند شدید باشد اگر به خاطر حزن و ناراحتی بر حضرت سیدالشهداء علیه السلام باشد از شعائر و نمودهای دینی است . و آن‌ها داخل در عنوان جزع بر آن حضرت علیه السلام می‌شوند که روایات معتبره آن را راجح و مستحب می‌داند و آن را موجب تقرّب به سوی خداوند متعال می‌شمارد .همچنین اگر سینه‌زنی و ضربه زدن به بدن موجب سیاهی سینه و ضرر بر بدن باشد اشکال ندارد تا زمانی که به حدّ جنایت بر نفس و ضرر کلّی بر بدن نرسد و موجب توهین مذهب نشود(آیت‌الله تبریزی  ).

برهنه‌شدن برای عزاداری

سؤال : آیا جایز است در مراسم عزاداری امام حسین علیه السلام مردان با حضور زنان لخت شده و عزاداری نمایند ؟

اشکال ندارد مگر در صورتی‌که مفسده داشته باشد .و بر زن‌ها واجب است از نگاه کردن به بدن نامحـرم اجتناب نمایند(امام خمینی، استفتائات ج ۳ ص ۵۸۴ س ۴۶)

. 

سؤال : سینه‌زنی در کوچه و خیابان‌ها بدون پیراهن یا در دید زن‌ها بودن اشکال دارد ؟

سینه‌زدن به نحو مزبور مانعی ندارد و در صورتی‌که در دید زنان است احتیاط آن است که پیراهن بپوشند(آیت‌الله تبریزی  ).

سؤال : آیا سینه زدن عزاداران حسینی با سینه لخت جایز است ؟

اگـر در معـرض دید زنان نامحرم نباشد اشکال ندارد (آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

سؤال : آیا سینه زنی به صورتی که از کمر به بالا برهنه شوند ، در عزای سیّد الشهداء علیه السلام جائز است ؟

اگر مستلزم نگاه نامحرم نباشد اشکال ندارد. (آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

سؤال : در مراسم سینه زدن در آوردن زیر پوش در صورتی که احتمال تحریک برای افراد دیگر وجود داشته باشد چه حکمی دارد ؟ اصولاً سینه زدن بدون زیر پوش بهتر است یا با لباس ؟

اگر معرض تحریک باشد اشکال دارد ، بهتر است با لباس عزاداری شود(آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

سؤال : لخت شدن در عزاداری چگونه است . . . ؟

اشکال ندارد و لخت شدنی که در معرض نظر حرام نامحرم باشد جایز نیست (آیت‌الله بهجت  ).

سؤال : برهنه شدن مردان در حال سینه زدن و زنجیر زدن در منظر زنان چگونه است ؟

پاسخ: بر زنان لازم است از نظر خودداری کنند(آیت‌الله فاضل لنکرانی  ).

سؤال : آیا برای مردان جایز است‌که در زمان عزاداری بدنشان را برابر زنان برهنه کنند ؟

احتیاط واجب آن است که مردان از این کار خودداری کنند . . .( آیت‌الله مکارم شیرازی، استفتائات جدید ج۲ ص۲۴۷ قسمت ب از س۷۶۵).

سؤال : آیا برای زنان جایز است به مردانی‌که در اثناء عزاداری بدنشان را برهنه کرده‌اند نگاه کنند ؟

بنابراحتیاط واجب جایز نیست(آیت‌الله سیستانی).

مسأله: سینه زدن در کوچه و بازار با اینکه زنان عبور می‌کنند اشکال ندارد ولی بنابراحتیاط سینه زن باید پیراهن پوشیده باشد(آیت‌الله خوئی، توضیح المسائل مراجع ج۲ ص ۸۳۴ ملحقات رساله آیت الله خویی با حاشیه آیات عظام اراکی ، گلپایگانی ، صافی‌گلپایگانی م۳۷ ).

مسأله : سینه زدن در کوچه و بازار با این که زنان عبور می‌کنند در صورتی‌که سینه زن پیراهن پوشیده باشد اشکال ندارد(آیات عظام گلپایگانی ، اراکی ، صافی گلپایگانی، توضیح المسائل مراجع ج۲ ص ۸۳۴ ملحقات رساله آیت الله خویی با حاشیه آیات عظام اراکی ، گلپایگانی ، صافی‌گلپایگانی م۳۷ ).

سؤال : برهنه شدن عزاداران در عزاداری‌ها برای سینه‌زنی چه صورت داشته و تکثیر فیلم و سی‌دی‌های این گونه جلسات و نگاه کردن زنان به این فیلم‌ها چگونه است؟

اشکال‌ندارد گرچه زنان به احتیاط‌واجب نباید نگاه‌کنند(آیت‌الله سیستانی) .

در صورتی‌که فسادی بر آن مترتّب نباشد مانعی ندارد (آیت‌الله تبریزی  ).

نگاه زن‌ها به فیلم بدن برهنه مردان اگر آن‌ها را نشناخته و مفسده‌ای نداشته باشد مانعی ندارد و إلّا جایز نیست(آیت‌الله فاضل لنکرانی  ) .

زن‌ها باید از نگاه‌کردن به بدن نامحرم خودداری‌کنند(آیت‌الله صافی‌گلپایگانی) .

در حضور نامحرم احتیاط در ترک است و نظر به تصویر اگر موجب مفسده باشد اجتناب لازم است(آیت‌الله بهجت  ) .

برهنه شدن اشکال دارد و اگر جایی باشد که زن‌ها هستند و نگاه می‌کنند حرام است(آیت‌الله مکارم شیرازی   ).

سؤال : ایستادن و نگاه کردن خانم‌ها به مردانی که در خیابان مشغول عزاداری هستند ، چه حکمی دارد ؟ و مسؤولیت دست اندرکاران هیأت در این مورد چه مقدار است ؟

نگاه کردن خانم‌ها به بدن مردان نامحرم جایز نیست(آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

پرسش: آیا لخت‌شدن برای عزاداری و سینه‌زنی جایز است؟

مانع و اشکالی ندارد (امام خمینی، آیت‌الله تبریزی  ، آیت‌الله فاضل لنکرانی  ، آیت‌الله سیستانی، بهجت  ).

اگر درمقابل نامحرم مفسده نداشته باشد، مانعی ندارد (آیت‌الله نوری همدانی).

درمقابل نامحرم بنابر احتیاط واجب جایز نیست (آیت‌الله مکارم شیرازی  ).

برهنه‌شدن در عزادری با حضور نامحرم

پرسش: آیا لخت‌شدن مردان هنگام عزداری با حضور بانوان، جایز است؟[۱]

اشکالی ندارد (آیت‌الله تبریزی  ).

اگر باعث مفسده نباشد، ایرادی ندارد. زنان نباید به بدن نامحرم نگاه کنند (امام خمینی،آیت‌الله خامنه‌ای،آیت‌الله فاضل لنکرانی، آیت‌الله نوری).

بنابر احتیاط واجب، بدن خود را از نامحرم بپوشانند(آیت‌الله بهجت  ).

اگر در معرض دید نامحرم نباشد، اشکال ندارد (آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

بنابر احتیاط، مردان از این کار خودداری کنند (آیت‌الله مکارم شیرازی  ).

سینه‌زدنی که سبب خون‌ریزی است

پرسش: آیا لخت‌شدن و سینه‌زدن، به‌شکلی که سینۀ عزادار قرمز شود یا خون‌ریزی کند، جایز است؟

مانعی ندارد؛ مگر اینکه موجب ضرر فاحش بر بدن شود (امام خمینی،استفائات، ج۳، ص۵۸۰، سؤال۳۴)

 سؤال : در مورد زنجیر زنی که منجرّ به سیاه شدن یا مجروح ‌شدن بدن می‌شود . . . نظر شریف شما چیست ؟

مانعی ندارد مگر اینکه موجب ضرر فاحش بر بدن شود(امام خمینی،استفائات، ج۳، ص۵۸۰، سؤال۳۴)

‌مانعی ندارد (آیت‌الله تبریزی  ).

جایز بلکه راجح است؛ مشروط بر آنکه موجب ضرر مهم و اضرار بر نفس نباشد (آیت‌الله فاضل لنکرانی  ).

سینه‌زدن به شکل متعارف، عملی ارزشمند و پسندیده است ( آیت‌الله خامنه ای،/ آیت‌الله نوری، استفتائات، سؤال۵۹۴).

درصورتی‌که مناسب عزاداری باشد و مرض‌آور نباشد، اشکال ندارد (آیت‌الله بهجت، استفتائات، ج۴، ص۵۰۴، سؤال۱۸۳۳).

اگر ضرر درخور توجهی برای بدن نداشته باشد، در عزای حضرت سیدالشهدا(ع) مانعی ندارد (آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

سؤال : حکم جرح و سرخ شدن بدن در عزاداری برای حضرت سیدالشهداء و معصومین علیهم السلام چگونه است؟

سرخ ‌شدن بدن و مجروح‌ شدن ‌آن ‌در صورتی که عرفاً قابل تحمّل باشد اشکالی ندارد (آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

سؤال : سینه زدن برای اهل بیت علیهم السلام به صورت برهنه حتی اگر منجر به سرخ‌شدن یا کبودی یا خون‌آمدن‌ سینه‌ شود آیا کار شرعی است ؟

به طوری که در بین شیعیان متعارف است اشکال ندارد(آیت الله نوری همدانی، . هزار و یک مسأله ج ۱ ص ۳۱۵ مسائل متفرقه س ۱۰۶۳)^۱۶.

سؤال : . . . اگر بر اثر سینه زنی بدن سرخ شود چه حکمی دارد ؟

اشکال ندارد(آیت‌الله بهجت   ).

سؤال : آیا سینه زدن و زنجیر زدن در عزاداری که منجرّ به کبود و حتی جاری شدن خون می‌شود جایز است ؟

جایز بلکه راجح است مشروط بر آنکه موجب ضرر مهمّ و اضرار بر نفس نباشد(آیت‌الله فاضل لنکرانی  ).

سؤال : اگر فردی طوری سینه یا زنجیر بزند که بد‌نش کبود یا قرمز بشود آیا باید کفاره بدهد ؟

اگر ضرر معتدّ ‌به برای بدن ‌نداشته باشد در عزای‌ حضرت سیدالشهداء علیه السلام مانعی ندارد(آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

حضور بانوان در مراسم سینه‌زنی

سؤال : آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصّی که بدن آنان را بپوشاند در دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی شرکت کنند؟

شرکت زنان در دسته‌های سینه زنی و زنجیر زنی شایسته نیست(آیت‌الله خامنه‌ای  ).

سؤال : همان طور که مستحضرید در بعضی از دسته های عزاداری آقا امام حسین علیه السلام گروهی از زنان پشت ‌سر دسته در کوچه و خیابان حرکت می‌کنند نظر جنابعالی در مورد این موضوع چیست ؟

با توجه به این که وجوب مثل نماز جمعه از بانوان ساقط است و یکی از حکمتهای آن حضور نیافتن در این مجامع عمومی است اگر بانوان همراه دسته‌جات نباشند به سفارشات و سنّت‌های اسلامی نزدیک‌تر است و اگر حضور آنها معرض مفسده و نظر اجانب باشد جایز نیست(آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

سؤال : در ایام عاشورا زنان به دنبال هیأت‌های عزاداری به راه می‌افتند و بعضاً با حجاب نامناسب و وضع زننده موجب جلب توجّه نامحرمان می‌شوند ، لذا برخی خواهران در این ایّام یا مناسبت‌های دیگر دست به تشکیل جلسات مخصوص خواهران در تکایا و حسینیه‌ها زدند تا خواهران مستقلاً به روضه‌خوانی و عزاداری بپردازند و از عوارض منفی ‌حضور آنــان در منظر نامحرمان ‌بکاهند ، آیا حضـرتعالـی این روش را تأیید می‌فرمایید ؟

مانعی ندارد بلکه مطلوب است(آیت‌الله بهجت) .

فی الجمله خوب است و باید جلسات خواهران طوری باشد که مشتمل بر جلسات احکام و وعظ و ارشاد و مناقب و فضایل اهل‌بیت علیهم السلام باشد(آیت الله فاضل لنکرانی) .

روش مذکور فی حدّ نفسه اشکال ندارد مگر اینکه تبعات سوئی داشته باشد و راه افتادن زن‌ها با عدم رعایت حجاب لازم و پوشش کامل و شعار دادن آنها همه محلّ اشکال است(آیت‌الله صافی گلپایگانی  ).

اشکالی ندارد بلکه از جهاتی امتیاز دارد (آیت الله مکارم شیرازی).

بدون شک بهتر همین است که در منظر نامحرمان قرار نگیرند ، البته اگر حاضر شوند واجب است با رعایت حجاب و سایر شؤون شرعی باشد(آآیت‌الله سیستانی) .

رفتن زنان به ‌همراه‌ دسته‌های‌ عزاداری‌ در صورتی‌که حجابشان را حفظ کنند و اختلاط با مردان در بین نباشد مانعی ندارد ، و نسبت به تشکیل جلسات دینی هم چنانچه برای شرکت کنندگان محرز باشد شخصی که احکام و مطالب دینی را در آن جلسات می‌گوید آشنا به مسایل است و مطالبی را که بیان می کند از اهل خبره پرسیده و به اشتباه نقل نمی‌کند مانعی ندارد(آیت‌الله تبریزی  ).