شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام حسین نظری، مبلغ و فعال قرآنی و طلبه سطح ۳ حوزه، در دیدار رمضانی با رهبر انقلاب درباره موضوع «ضرورت بازنگری مفهوم خلاقیت در حوزه به منظور تربیت طلبه عصر انقلاب» به ایراد سخن پرداخت که متن کامل آن به شرح زیر است:
جائت سلیمان یوم العید قبّره/ أتت بفخذ جراد کان فی فیها/ ترنّمت بفصیح القول و اعتذرت/ أن الهدایا بقدر مُهدیها
شکی نیست که در زمانه ما، سرعت و شتاب تغییر و تحول در عرصه‌های مختلف زندگی بشر، گوی سبقت را از ازمنه پیشین به گونه‌ای خیره کننده ربوده و لایه‌های تودرتوی زیست انسان را دستخوش دگردیسی‌های متنوع نموده است. حوزه‌های علمیه شیعی نیز به عنوان یکی از کهن‌ترین و ریشه‌دارترین مراکز آموزشی جهان، که از ابتدای تکون انگشت اشارتش به سمت اصلاح جامعه از رهگذر فهم، تبیین و تبلیغ تخصصی معارف توحیدی بوده، از این قاعده عامّ البلوی مستثنی نیست.
این مهم در بیان و بنان حضرتعالی نمودهای متعدد داشته و دارد. از جمله در سال ۸۶ و در جمع برخی از حوزویان مطرح فرمودید که: «اگر حوزه بخواهد از تحول بگریزد، منزوی خواهد شد؛ اگر نمیرد، اگر زنده بماند. البته مایه‌ی دین مانع مردن می‌شود، اما منزوی خواهد شد؛ روز به روز منزوی‌تر خواهد شد.»
پر واضح است که استقبال حوزه از سیل تحولات مهاجم به انسان معاصر نیز، به معنای پذیرش منفعلانه و تسلیم در برابر هر تغییری نخواهد بود، چرا که بر این باوریم که:
آب طلب نکرده همیشه مراد نیست / گاهی بهانه‌ای است که قربانی‌ات کنند…
لذا به نظر می‌رسد یکی از فاش‌ترین نیازهایی که جهت نیل به حوزه تراز انقلاب اسلامی پاسخ درخور می‌طلبد، ایجاد زمینه مناسب برای بروز خلاقیت طلاب جوان و بستری برای رشد و پرورش ایده‌های نو بر مبنای دانش و معطوف به حل مسائل پیش‌روی حوزه علمیه در ساحت‌های گوناگون فهم، تبیین و تبلیغ دین است و چنانچه بر اساس مدل مفهومی اسلام ناب که انفاس قدسیه بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی (اعلى الله مقامه الشریف) بر پیکره این عصر دمیده شد، قائل به حضور حداکثری دین در همه عرصات حیات بشر باشیم، نقش حوزه علمیه در گره‌گشایی از معضلات فرهنگی جامعه اسلامی بی‌بدیل خواهد بود و بی‌گمان کنشگری در ایفای این نقش جز از طریق کاربست خلاقیت و ایده های نوین، سامان چندانی نخواهد داشت.
پدیده‌ای که تاکنون بی‌فروغ و یا خوشبینانه کم‌فروغ بوده است و جای این پرسش جدی از دست اندرکاران و ادوار مدیریت حوزه- جزاهم الله عن الاسلام و المسلمین خیر الجزاء- باقی است که تا چه اندازه برای حل مسائل و مشکلات حوزه و جامعه مستقیماً از خود طلاب چاره‌جویی شده است؟ چه تعداد رویداد ایده‌پردازی پیرامون معضلات و مسائل حوزه برگزار شده است؟ طلاب جوان شما چه اندازه احساس میکنند که یکی از بازیگران اصلی این میادین هستند؟
اگر قرار است آتش به اختیار بودن با همان قرائت صحیح برخاسته از لبان مطهر رهبری نظام – یک فضیلت و بلکه یک رسالت شناخته شود، اگر قرار است ” اتخاذآرایش جنگی” در مصاف با جبهه باطل یک مأموریت قلمداد شود، مگر میتوان از اهمیت خلاقیت و نقش آن در ایجاد توفیق چشم پوشید؟
اگر چنین است براستی حوزه علمیه تا چه اندازه خلاق‌پرور عمل کرده و به چه میزان به استقبال طرح‌ها و ایده‌های نو از سوی طلاب و خصوصاً جوانان طلبه، خیز برداشته؟
مشخصاً پیشنهاد می‌شود که حوزه علمیه قم در گام نخست و سایر حوزات مانند تهران، اصفهان و خراسان در گام‌های بعدی به منظور مدیریت صحیح زنجیره ایده تا عمل و براساس بومی‌سازی تجارب روز دنیا در این خصوص، اقدام به تأسیس یک مرکز نوآوری نموده، متکفل امور زیر شود:
۱- فرهنگ‌سازی پرداختن به ایده‌های نو در حل مسائل پیش روی حوزه
۲- ایجاد زمینه مناسب برای بروز و ارتقاء سطح خلاقیت طلاب جوان در راستای تربیت طلبه عصر انقلاب
۳- کمک به شکل‌گیری و حیات شرکت‌های دانش‌بنیان حوزوی با محوریت علوم انسانی اسلامی
۴- تأسیس بانک ایده در محورهای پیش روی حوزه همچون شیوه‌های تدریس، مباحثه، تبلیغ و… و بررسی راه‌های توزیع آن ایده‌ها در جامعه هدف
۵- برگزاری رویدادهای ایده‌پردازی در دو سطح نخبگانی و عمومی حوزه و ایجاد ارتباط میان پژوهش‌های صورت گرفته با نظام مسائل حوزه از این طریق
۶- مشارکت فعال در امر پرورش ایده‌های خلق شده و حمایت از ایده‌ها تا تبدیل شدن به محصولی مناسب
۷- برقراری تعامل سازنده و شبکه‌ای با مراکز رشد، شتابدهنده‌های فرهنگی و پارکهای علم و فناوری سراسر کشور
گفتنی است که بخشی هر چند اندک از پیشنهادهای مورد اشاره مستظهر به تجارب جمعی از فرزندان دغدغه‌مند حضرتعالی در حوزه و دانشگاه در موضوعاتی نظیر «مسجد طراز اسلامی»، «حمایت از تولید ملی»، «مسائل فرهنگی اجتماعی بانوان» و «گفتمان‌سازی بیانیه گام دوم» است و در صورت تأسیس مرکز مذکور، این تجارب با کمال میل و در طبقی از اخلاص تقدیم سربازان آن جبهه مقدس خواهد شد.
اشاره رهبر انقلاب به بخشهایی از این سخنرانی:
«یک شعر خیلی قشنگی یکی از آقایان خواندند که من نشنفته بودم این بیت را و یادداشت کردم:
آب طلب‌نکرده همیشه مراد نیست
گاهی بهانه‌ای است که قربانی‌ات کنند
این آب طلب‌نکرده، این [چیزی] که از بیرون می‌آورند به ما میدهند، آب هم نیست، آب گل‌آلود است؛ باید از درون بجوشیم؛ باید مثل چشمه بجوشیم و حرکت کنیم و آبیاری کنیم.» ۱۳۹۸/۰۲/۱۸
«یکی از آقایان یک نکته گفتند که ایده‌پردازی‌های مربوط به حوزه، به کمک خود طلّاب انجام بگیرد و پیشنهاد کردند یک مرکز نوآوری به وجود بیاید؛ خوب است، بنده تأیید میکنم، فکر خوبی است. البتّه امکان‌سنجی و جزئیّاتش را باید آقایان بزرگان حوزه بررسی کنند امّا اینکه ما یک مرکزی داشته باشیم که بتواند ظرفیّتهای موجود طلّاب جوان را و امکان خلّاقیّتهای آنها را بررسی کند و جمع‌آوری کند، بانک اطّلاعات داشته باشد و در هنگامه‌ی نیاز از آنها استفاده کند، این فکر خیلی خوبی است؛ اگر بشود خیلی خوب است.»
