شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حکمت‌نیا درباره مشکلات فراروی کشور در موضوع حقوق بشر در عرصه بین‌المللی اظهار داشت: این مشکلات فلسفی و کلامی نیستند بلکه مربوط به اجرای اسناد حقوق بشری است که قبل یا بعد از انقلاب پذیرفته‌ایم. بر همین اساس، ما باید تکلیف خود را با این اسناد روشن کنیم و به نظر می‌رسد این مشکل قابل حل شدن است.
به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی؛ نشست علمی «انقلاب اسلامی و کرامت و حقوق بشر» به همت پژوهشکده فقه و حقوق و مرکز همکاری‌های علمی و بین‌الملل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلاکمی برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید عباس نبوی و دکتر محمود حکمت‌نیا به عنوان ارائه دهنده و حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی فیروزی به عنوان دبیر علمی در این نشست علمی حضور داشتند.
در ابتدای این نشست، دبیر علمی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره امام راحل و شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی، با طرح سؤالاتی ابعاد مختلف این موضوع کرامت و حقوق بشر را مورد بررسی قرار داد و اظهار داشت هدف این نشست بررسی دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه کرامت و حقوق بشر است.
سپس حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدعباس نبوی به ارائه دیدگاه‌های خود پرداخت و در ابتدا با بیان اینکه ما در دوران پس از انقلاب اسلامی با ضعف تبیین مسائل مبنایی فقه اجتماعی روبه‌رو بوده‌ایم و همین مسئله باعث شده است که از داشتن نظریه‌های بنیادین در این عرصه محروم باشیم، اظهار داشت ما در هفت عرصه باید مبانی و قواعد روشنی داشته باشیم به گونه‌ای که هرکدام از این عرصه‌ها به عنوان نظریه‌ای که ابعاد فلسفی و کلامی آن روشن باشد، مطرح گردند.
وی این هفت عرصه را شامل: عقلانیت، دینداری و عبودیت، عدالت، کرامت، آزادی، ولایت و دولت برشمرد.
نبوی سپس به بحث کرامت پرداخت و با اشاره به مفهوم کرامت که به معنای ارزش داشتن شیء منهای ماهیت آن است، اظهار داشت که سه مبنا برای کرامت وجود دارد: دیدگاه اول قائل است که کرامتی برای انسان لحاظ نشده است و خداوند از باب تفضل انسان را کریم آفریده است. در دیدگاه دوم که دیدگاه غرب است، انسان دارای کرامت و ارزش ذاتی است و این کرامت، موجد حقوق اساسی برای انسان است. دیدگاه سومی نیز وجود دارد که معتقد است انسان دارای کرامت است اما این کرامت ذاتی انسان نیست بلکه کرامتی شأنی و اقتضایی است.
در ادامه این نشست، دکتر محمود حکمت‌نیا به بیان نقطه نظرات خود پرداخت و اظهار داشت در بحث از مفهوم کرامت، از دو جنبه فلسفی و کلامی می‌توان بحث کرد و حقوق بشر نیز دو جنبه فلسفی و اسنادی دارد. ایشان با بیان اینکه در تبیین هر دو جنبه فلسفی و اسنادی حقوق بشر کار چندانی صورت نگرفته است، به بیان دیدگاه‌های موجود در بحث کرامت پرداخت و اظهار داشت برخی معتقدند کرامت یک ارزش مستقل نیست در حالی که دیدگاه دیگری، هرچند کرامت را دارای ارزش می‌داند اما آن را منبع استنباط قاعده نمی‌داند و حداکثر توجیه کننده قاعده می‌داند. دیدگاه سوم، ضمن اینکه کرامت را ارزش بر می‌شمارد آن را منبع استنباط قاعده و موجد حقوق نیز می‌داند. دیدگاه چهارمی نیز در این باره وجود دارد که کرامت را حداکثر وصفی برای رفتارهای خوب انسان می‌داند لذا می‌گوییم رفتار کریمانه.
حکمت‌نیا سپس با اشاره به موضوع کرامت در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، اظهار داشت در مقدمه و بند ششم از اصل دوم قانون اساسی به موضوع کرامت پرداخته و این اصل در باره کرامت مبناسازی کرده است اما معلوم نیست که قانون‌گزار اساسی، با دیدگاه فلسفی به این موضوع پرداخته است یا خیر.
وی در ادامه با بیان اینکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بین کرامت انسان و مسئولیت او ارتباط برقرار کرده است، در پاسخ به این سؤال که آیا قانون اساسی کرامت را به عنوان یک اصل مد نظر قرارداده است یا نه، اظهار داشت این مسئله نیاز به تأمل بیشتری دارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در پایان با اشاره به ضعف جدی موجود در تولید ادبیات مربوط به کرامت و حقوق بشر، به موضوع حقوق بشر پرداخت و در باره مشکلات فراروی کشور در موضوع حقوق بشر در عرصه بین‌المللی اظهار داشت این مشکلات فلسفی و کلامی نیستند بلکه مربوط به اجرای اسناد حقوق بشری است که قبل یا بعد از انقلاب پذیرفته‌ایم. بر همین اساس، ما باید تکلیف خود را با این اسناد روشن کنیم و به نظر می‌رسد این مشکل قابل حل شدن است.
بنابر گزارش پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در ادامه این نشست، حاضران در جلسه نیز دیدگاه‌های خود را مطرح نمودند.
