شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد حوزه علمیه قم، منطق صحیح حرکت از مبانی به بناها برای امتداد مبانی در بناها را خلأ مطالعات اقتصاد اسلامی دانست و گفت: اگر این موضوع را درست تبیین کنیم، دیگر در میدان نظام سرمایه‌داری بازی نمی‌کنیم.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدعلی یوسفی، استاد حوزه و کارشناس اقتصاد اسلامی در گفت‌وگو با مفتاح، دیدگاه حوزه علمیه درباره نظام اقتصادی اسلام را این‌گونه تشریح کرد: برخی از حوزویان می‌گویند چیزی به نام نظام نداریم و فقه، احکام روابط‌ها و رفتارها را پاسخ می‌دهد.
وی افزود: این افراد برای نمونه می‌گویند فقه طهارت چه ارتباطی به فقه معاملات، دیات و… دارد؟ البته پس از نقدهای مختلف اذعان کردند منظورمان این نبوده که اصلاً نظام ندارد بلکه فقه ما نظام‌مند نیست.
تمام فقه نظام‌مند بوده و در ارتباط با یک‌دیگر است
کارشناس اقتصاد اسلامی با تأکید بر این‌که تمام فقه ما نظام‌مند بوده و در ارتباط با یک‌دیگر است، گفت: فقه آمده انسان را در دنیا و آخرت به کمال برساند.
وی ادامه داد: وقتی مجموعه احکام فقهی هدف روشن و واحدی دارند، چگونه می‌توانند جزیره‌ای عمل کنند؟ هم فقه ما نظام‌مند است و هم نظام داریم.
استاد یوسفی با بیان این‌که شاید اکنون در حوزه تعداد اندکی وجود داشته باشند که محکم و پایبند بگویند ما نظام اقتصادی و سیاسی نداریم و بفهمند چه می‌گویند، یعنی نظام را بشناسند، عنوان کرد: حوزه و پیکره حوزه چنین مطلبی را نمی‌گوید.
کارشناس اقتصاد اسلامی، یکی از دغدغه‌های حوزه را توجه به مسائل اقتصاد اسلامی برشمرد و تصریح کرد: اکنون به صورت گسترده در حوزه بحث فقه نظام اقتصادی اسلام صورت می‌گیرد.
وی اضافه کرد: رشته اقتصاد اسلامی نیز در حوزه طراحی و توسط بسیاری از مراکز حوزوی به دانش آموختگان آموزش داده می‌شود.
استاد یوسفی با اشاره به این‌که ما به خواست حوزه بحث فقه نظام اقتصادی اسلام را طراحی کرده‌ایم، گفت: این طرح تصویب شده و قرار است از سال آینده نیز حوزه به جذب دانش پژوه بپردازد.
وی افزود: هر چند طی ۵ الی ۶ سال گذشته درس فقه اقتصادی به صورت رسمی در حوزه، به عنوان یک رشته تحصیلی ایجاد شده ولی پیش از آن نیز چنین مباحثی وجود داشته است. اکنون رشد خوبی دارد و فقه نظام اقتصادی در دروس سطوح مختلفی گنجانده شده است.
کارشناس اقتصاد اسلامی با تأکید بر این‌که دانش فرآیند خاص خود را لازم دارد و باید ادبیاتی در این زمینه شکل بگیرد، بیان داشت: شاید یکی – دو دهه طول کشید تا ادبیات اسلامیِ نظام‌مند نظام اقتصادی تشکیل شد.
۱۰۰ درصد مباحثی نظام اقتصادی اسلام قابلیت عملیاتی و کاربردی شدن دارد
وی با بیان این‌که ۱۰۰ درصد مباحثی که در حوزه به عنوان نظام اقتصادی اسلام مطرح می‌شود، قابلیت عملیاتی و کاربردی شدن را دارد، خاطرنشان کرد: تاکنون لایحه تعاون سه بار به مجلس رفته و هر بار ما برای آن‌ها اثبات کرده‌ایم اگر این لایحه تبدیل به قانون شود، تعاونی را نابود می‌کند. این کاربردی است یا خیر؟
استاد یوسفی ادامه داد: بار چهارم که لایحه تعاون به مجلس رفت از ما خواستند تا تعاونی را در جزوه‌ای توضیح دهیم. مشکلات تعاونی را بیان کنیم، اصول و قوانینی که باید براساس آن تعاون بازنگری شود را بیان کنیم. کاری بزرگتر از این‌که در بدنه قانونگذاری حضور داشته باشیم؟
وی عنوان کرد: دو بار نیز طرح و لایحه بانکداری اسلامی مورد نقد و بررسی قرار گرفته و اکنون بار سوم است که آن را دنبال می‌کنیم، این کاربردی است یا خیر؟ همچنین اکنون یک مدل عملیاتی را در سطح ملی دنبال می‌کنیم.
دانش اقتصاد تعاونی در کشور براساس اسلام شکل نگرفته است
این استاد حوزه با تأکید بر این‌که دانش اقتصاد تعاونی در کشور براساس اسلام شکل نگرفته است، گفت: متأسفانه در خود وزارتخانه نیز آنگونه که انتظار داریم محقق نشده است.
وی افزود: متأسفانه نگاه بسیاری به بیرون است و ما نیز چاره‌ای نداریم جز انتظار و استفاده از فرصت‌های مناسب. حرف ما با قانونگذاران این است در تهیه لوایح و طرح‌ها از حوزویان متخصص استفاده کنید تا مشخص شود کدام کار شرعی و کدام کار غیر شرعی است. با این کار مجبور نمی‌شوید پس از صرف هزینه، دوباره شرعی بودن یا شرعی نبودن یافته‌های خود را استخراج کنید.
کارشناس اقتصاد اسلامی با اشاره به این‌که برخی از مسئولان اقتصادی صرف دیدار با فلان روحانی را به عنوان تأییدیه حوزه نسبت به اقتصاد مطرح می‌کنند، بیان داشت: مگر یک فرد تمام حوزه است؟ برخی از این افراد کارهای تخصصی نکرده‌اند.
وی ادامه داد: برخی از مسئولان انتظار دارند حوزه برای آن‌ها طرح بنویسد تا اجرایی کنند. در حالی که این افراد باید از ظرفیت جامع و کامل حوزه علمیه استفاده کنند. یعنی باید سازوکار مناسبی برای تعامل و استفاده از ظرفیت حوزویان در قانونگذاری اتخاذ شود.
آقا نجفی اصفهانی، پایه‌گذار اندیشه‌های اقتصاد اسلامی است
استاد یوسفی، پایه‌گذار اندیشه‌های اقتصاد اسلامی را آقا نجفی اصفهانی برشمرد و گفت: آیت‌الله شاه آبادی استاد اخلاق و عرفان امام(ره) فرد دیگریست که این مباحث را مطرح می‌کند. پس از ایشان نیز شهید صدر اقتصاد اسلامی را بیان می‌کند منتها ایشان با نبوغ خاصی این مطالب را ارائه داد و انصافاً پس از شهید صدر نیز کارهای زیادی صورت گرفته است.
وی افزود: شهید صدر کار بزرگی انجام داد، نشان داد اسلام در برابر کمونیست و نظام سرمایه‌داری، نظام اقتصادی دارد ولی راهی که ایشان رفت، خروجیش کارگشا نیست. یعنی دیدگاه‌های شهید صدر عملیاتی نیست، اگر عملیاتی بود دو نفر از شاگردان ایشان که مرجع بزرگوار شدند، یعنی مرحوم آیت‌الله‌هاشمی‌شاهرودی و آیت‌الله سید کاظم حائری و همچنین آیت‌الله تسخیری برای رفع مشکلات اقتصادی جامع از آن‌ها بهره می‌بردند.
استاد حوزه رسیدن به عدالت، امنیت و رشد اقتصادی را از اهداف و مبانی نظام اقتصاد اسلامی برشمرد و گفت: هدف عالی نظام اقتصادی اسلام تأمین رفاه مطلوب برای همه و ریشه کن کردن فقر از جامعه است.
نمی‌شود مبانی نظام سرمایه‌داری و بناها اسلامی باشد
استاد یوسفی در بخش پایانی سخنان خود با بیان این‌که یکی از منطق‌های صحیح حرکت از مبانی به بناها است، درباره این‌که اقتصاد اسلامی از اقتصاد سرمایه‌داری نیز بهره می‌برد یا خیر؟ تصریح کرد: نمی‌شود مبانی نظام سرمایه‌داری و بناها اسلامی باشد.
وی افزود: نظام سرمایه‌داری مبانی را در بناها امتداد می‌دهد، اگر منطق صحیح امتداد را در بناها داشته باشیم، می‌فهمیم نظام اقتصادی اسلام تفاوت‌های ریشه‌ای، اساسی، ساختاری و جدی با همه ابعاد نظام سرمایه‌داری دارد.
این استاد حوزه، منطق صحیح حرکت از مبانی به بناها برای امتداد مبانی در بناها را خلأ مطالعات اقتصاد اسلامی دانست و گفت: اگر این موضوع را درست تبیین کنیم، دیگر در میدان نظام سرمایه‌داری بازی نمی‌کنیم، یعنی آن‌ها نمی‌توانند بازیمان دهند. در این صورت اقتصاد اسلامی مطالبه‌گر خواهد شد نه پاسخگو.
