شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
دومین پیش همایش کنگره بین‌المللی علامه شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء که به بررسی اندیشه‌های فقهی و رونمایی از مجموعه فقهی موسوعه ایشان اختصاص داشت، برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری در مراسم رونمایی از مجموعه فقهی علامه شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاء که از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، گفت: فلسفه رونمایی و معرفی آثار اندیشمندان و بزرگان این است که فضلا و علاقه‌مندان و استادان با این آثار آشنا شوند و این جلسه هم پیش‌همایش است و ان‌شاءالله تا برپایی همایش اصلی، تلاش کنید معرفی بیشتری برای این اثر صورت بگیرد.
وی با بیان اینکه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه در کنار بحث اعزام مبلّغ یکسری کارهای فاخری انجام داده است که از جمله آنها تشکیل قطب‌های فرهنگی و علمی و چاپ هزاران اثر ارزشمند به ویژه آثار بزرگان دینی است، گفت: این دفتر نسبت به آثار علمای جهان اسلام اعم از لبنان و ایران و عراق و… حساسیت دارد و خودش را به محدوده جغرافیایی خاصی هم منحصر نکرده و در یک عرصه و موضوع خاص هم فعالیت ندارد و همه اینها قابل تحسین است.
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: معیار دفتر تبلیغات رونمایی از آثار اندیشمندان بزرگی است که نقش‌آفرینی، نوآوری و تتبع داشتند و مرجعیت و خطابه را در هم آمیختند و مجاهد بودند که نمونه برجسته آن مرحوم کاشف الغطاء بوده است.
حسینی بوشهری تصریح کرد: خاندان کاشف‌الغطاء اعم از کاشف‌الغطاء بزرگ تا فرزندان ایشان نشان می‌دهد خاندان علم و فضیلت و دانش‌وری بوده‌اند و این کار دفتر تبلیغات هم در راستای معرفی چنین بزرگانی قابل ستایش است.
لزوم احیای آثار بزرگان دینی
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: یکی از پرسش‌های کلیدی این است که آیا این نوع کارها تولید علم است یا خیر و باور بنده این است که احیای چنین آثاری هم تولید علم است زیرا آراء و اندیشه‌های چنین بزرگانی با احیای آن، دوباره بازخوانی می‌شود و مطلع هستم که گاهی برای احیای یک اثر علاوه بر مسافرت به برخی کشورها و اعمال روش‌های جدید تحقیق، مجبور می‌شوند که مبالغ سنگینی هم بابت یک کتاب بپردازند زیرا صاحبان این آثار معمولا در فروش آثار تراث، گران‌فروشی می‌کنند.
استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: تنظیم فهارس و منابع‌یابی و… سبب می‌شود تا کتاب شکل جدیدی پیدا کند و باعث لذت انسان برای مطالعه شود. به خصوص کتابی که در آن نوآوری وجود دارد و صرفا به انظار سلف صالح بسنده نکرده است بلکه به مسائل نوپدید و مستحدثه هم پرداخته است.
وی با بیان اینکه مرحوم کاشف‌الغطاء شاگرد مرحوم سیدمحمد کاظم یزدی بود که به برکت کتاب عروه او مدیون ایشان هستیم، تصریح کرد: در عین حال ایشان شاگرد مرحوم آخوند و آقا رضا همدانی و بزرگانی از این دست بود نسبت به استاد متواضع و متضلع بوده و در عین حال به اندیشه آنها بسنده نکرده و به مناطق دیگری از جهان اسلام مانند ایران، پاکستان، فلسطین می‌رود تا اندیشه‌های دیگر را هم اخذ کند.
ادیب، مرجع، مجاهد و خطیب
وی تأکید کرد: او ادیب و شاعری زبردست و به زبان عربی مسلط بود. در هنگام سخن گفتن اثرگذار بود و بر کرسی مرجعیت نشست و شاگرد تربیت کرد و جا دارد خواب را از چشممان بگیریم و به صفحه صفحه کلمات این بزرگان نگاه کنیم و آراستگی به آن بدهیم که به خوبی از سوی دفتر تبلیغات اسلامی این کار در حال انجام است.
حسینی بوشهری با بیان اینکه کتاب نقش بی‌بدیلی در ارتقاء فرهنگ و معلومات دارد، اضافه کرد: زمانی که ما وارد قم شدیم یکی دومجله بیشتر نبود ولی امروز در عرصه‌های مختلف مجلات زیادی در حال انتشار است لذا ما باید هم سر سفره بزرگان باشیم و از آنها استفاده کنیم و هم به اقتضای زمان خودمان نوآوری و خلاقیت داشته باشیم. امکانات و ابزارهایی که امروز ما داریم آنها نداشتند و باید به ایشان صدآفرین بگوییم که با کمترین امکانات آثار بزرگی را تولید کردند.
حوزه قدر مقطع کنونی را بداند
وی اضافه کرد: خدا در فردای قیامت ما را نخواهد بخشید که اینقدر امکانات در اختیار داریم و دوستداران تشیع هم در دنیا فراوان هستند و از این نعمات بهره نبریم و از این رو حوزه علمیه باید از این برهه زمانی به خوبی استفاده کند. البته ما حوزه را منحصر به مرکز مدیریت نمی‌دانیم و دفتر تبلیغات اسلامی را با این کارهای فاخر هم جزو حوزه می‌دانیم.
حسینی بوشهری با اشاره به شخصیت مرحوم کاشف‌الغطاء، بیان کرد: همانطور که گفته شد ایشان خطیب، شاعر، مرجع و مجاهد است و مبارزاتی در موضوع فلسطین داشت. امام علی(ع) فرمودند: لا تطلب سرعه العمل؛ گاهی اوقات کاری به انسان سپرده می‌شود و کارفرما هم می‌گوید زود آن را خاتمه دهید و معنای این مسئله معلوم است که کار چه می‌شود ولی گاهی کاری به کاردان سپرده می‌شود و او ظرافت‌کاری‌ها را رعایت می‌کند و سرعت و دقت را با هم اعمال می‌کند. امام علی(ع) بر این تأکید دارند که کار پسندیده را طلب کن و از سرعت در کار بپرهیز. در ادامه فرمودند: مردم به فراورده و محصول نگاه می‌کنند و نمی‌گویند چند روز طول کشیده است و می‌گویند کار، خوب انجام شده یا خیر. لذا اهل بیت(ع) وقتی فرزندی به دنیا می‌آمد می‌فرمودند که سالم است یا خیر نه اینکه پسر است یا دختر.
استاد درس خارج حوزه افزود: آنچه برای یک پژوهشگر و کسی که سمت فرماندهی کار را دارد دقت کار در کنار سرعت لازم برای او مهم است تا اثر دقیق و استاندارد ارائه دهد. معتقدم این نوع کارها چون حرفه‌ای است می‌توانند با بازنگری مجدد در چند سال دیگر بازخوانی بهتری هم صورت بگیرد. بخش کلام در ۱۴ جلد و دو مدخل و موسوعه فقهی که بحر وسیعی است به سرانجام رسیده و خوب از کار درآمده است.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه اظهار کرد: از دورترین نقاط عالم می‌شنیدند یک شخصیت برجسته در عراق به علم و نظریه‌پردازی به خصوص در مورد مسائل نوپدید می‌پردازد و سراغ او می‌رفتند و تلمذ می‌کردند. البته ما نباید تصور کنیم مسائل نوپیدا فقط برای امروز است بلکه در هر دوره‌ای متناسب با زمان چنین چیزی وجود داشته است.
حسینی بوشهری تصریح کرد: اینکه تحریرالمجله را در ۵ جلد بازبینی و احیاء کرده‌اید کار بسیار مهم است. روزی که فلان فرد، مدعی شد شیعه عددی نیست و به زودی از بین خواهد رفت ایشان شیعه را معرفی کرد و فقه شیعه و غنای آن را به رخ دیگران کشید که بسیار ارزشمند است.
علامه کاشف الغطاء حیات حوزه نجف را تداوم بخشید
استاد محمدهادی یوسفی غروی در دومین پیش همایش کنگره بین المللی علامه شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء که به بررسی اندیشه‌های فقهی و رونمایی از مجموعه فقهی موسوعه ایشان اختصاص داشت، اظهار کرد: علامه محمدحسین کاشف الغطاء در نجف متولد شد اما پدر ایشان طبق عرف ایرانیان نام او را «محمدحسین» نهاد و ان تا زمانی بود که به لبنان نرفته بودند. وقتی به لبنان رسیدند، عده‌‌ای از علمای آن دیار بر ایشان اشکال گرفتند که در عربی، دو نام به این صورت کنار هم قرار نمی‌گیرد و ایشان وقتی از لبنان بازگشت امضای خود را به «محمد الحسین» تغییر داد آنگونه که در عرف ائمه (ع) است.
وی با اشاره به نقش‌های متعدد علامه کاشف الغطاء افزود: یکی از نقش‌های مهم ایشان در کتاب «عقود حیاتی» است که اخیرا به چاپ رسیده است و منظور از «عقد» گردنبندی است که به صورت ۱۰ دانه‌‌ای بوده و اعراب به گردن می‌انداختند و مقصود از نامگذاری کتاب هم بیان سرگذشت علامه کاشف الغطاء به صورت ده ساله ده ساله بوده است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: یکی از مشکلات در آن زمان، جوانانی بودند که با فرارسیدن ماه ربیع الاول شروع به آزار و اذیت می‌کردند لذا علامه همت کرده و عده زیادی از مردم در صحن امیرالمومنین(ع) جمع می‌شوند و شیوخ عشایر محلات نجف را وادار می‌کنند کسانی که از ایشان حرف شنوی دارند را جمع کنند و موثر هم واقع می‌شود و آن وضعیت تغییر پیدا می‌کند.
وی افزود: علامه کاشف الغطاء طلاب را تشویق به نوشتن درباره اهل بیت (ع) می‌کرده است از جمله وقتی یک نویسنده مصری در آثار خود، اشاره‌‌ای به امام حسن (ع) می‌کند و از ایشان به عنوان موسس حزب قائدین شیعه نام می‌برد، مرحوم کاشف الغطاء، یکی از شاگردان خود به نام آقای قرشی را تشویق می‌کند کتابی درباره امام حسن (ع) بنویسد که اولین کتاب ایشان است و بعد به تدریج در زمینه همه معصومین (ع) دست به تألیف می‌زند.
یوسفی غروی تصریح کرد: علامه کاشف الغطاء از جمله عالمان شاعر است که دیوان شعری هم دارند که اگر تاکنون به چاپ نرسیده، جا دارد که احیا شود.
وی گفت: یکی دیگر از اقداماتی که علامه کاشف الغطاء بزرگ به منظور تداوم حیات حوزوی نجف انجام دادند، این بود که از همه عشایر شیعه عراق خواست هنگام مرگ وصیت کنند ثلث اموال خود را به مرجعیت نجف بدهند که هنوز آثار این اقدام در میان عشایر شیعه دیده می‌شود. درخواست دیگری که علامه از مردم عراق کرد این بود که جنازه‌های مردگان خود را به نجف اشرف حمل کنند تا مورد مغفرت قرار گیرند. همچنین آیت‌الله سیدمحمدکاظم یزدی بازاری در کنار شطّ فرات ساخته بود که وقتی شیوخ عشایر عرب لنج‌های حبوبات را کنار شط فرات می‌بردند و آنجا پیاده می‌کردند، مستوفیانی از طرف آیت‌الله سیدکاظم یزدی معامله می‌کردند و لذا اولین مرجعی که نان حوزه را برقرار کرده است، آیت‌الله سیدمحمدکاظم یزدی است.
مجموعه سیاسی و اجتماعی کاشف الغطاء در حال تدوین است
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لک‌زایی نیز طی سخنانی، اظهار کرد: علت توجه به برخی علما در مرکز احیای آثار و شاخص انتخاب آنها این است که علاوه بر توجه به مسائل خرد جامعه اسلامی به مسائل کلان جامعه توجه داشتند.
وی درباره علامه محمدحسین کاشف الغطاء گفت: این عالم شیعه مورد تائید استاد خود آیت‌الله سید محمدکاظم یزدی بوده و به کلام و تاریخ و فقه پرداخته ضمن آنکه به نظام قانونی حاکم بر جهان اسلام هم توجه داشته است از جمله در مسئله فلسطین پرچمدار هستند و به سوریه و مصر و لبنان سفر کرده و مباحث قیام‌های جهانی در عراق را پیگیری کرده است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: علامه کاشف الغطاء حتی به مسئله قانونگذاری هم ورود کرده و بیان کرده است که اگر دولتی اسلامی تشکیل شود باید چگونه قانون بنویسد.
وی بیان کرد: این علمای راهبردی و جامع را باید هر چه بتوانیم به جهان اسلام و حوزه‌های علمیه معرفی کنیم، به امید آنکه الگویی برای طلاب ما باشند و این جامعیت را در کارهای خود سرلوحه قرار دهند.
لک‌زایی با اشاره به انتشار موسوعه‌های شهید اول و ثانی، علامه شرف‌الدین، علامه بلاغی و… بیان کرد: اکنون موسوعه شیخ بهایی در دست انتشار است و تا پایان امسال در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی گفت: موسوعه کلامی علامه کاشف الغطاء در ۱۶ جلد منتشر شده است و امروز هم موسوعه فقهی این عالم جامع در ۲۷ جلد رونمایی می‌شود.
لک‌زایی در خاتمه تصریح کرد: بخش سوم آثار ایشان که مباحث سیاسی و اجتماعی را در برمی گیرد در دست پژوهش و تدوین قرار دارد که پیش بینی می‌شود بالغ بر ۲۰ جلد شود.
علامه کاشف الغطاء نظریات بدیعی در فقه از خود برجای گذاشت
حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر اسدعلیزاده همچنین در سخنانی گفت: موسوعه فقهی علامه کاشف الغطا ۲۷ عنوان اثر در ۲۷ مجلد است که شامل ۷ عنوان رساله‌های اصولی شیخ محمدحسین کاشف الغطاء در دو جلد و ۲۰ عنوان مباحث فقهی ایشان است.
رئیس مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: از این ۲۷ مجلد، ۲۵ جلد جمع آوری آثار است، یک جلد به عنوان مدخل و یک جلد فهارس تالیف است.
وی گفت: کاشف الغطاء از تبار شیخ جعفر کاشف الغطاء از علمای اثرگذار شیعه است که ۷۹ سال از عمر خود را در تبلیغ دین و پیشبرد اهداف تشیع قرار داد. بنابرگفته آقابزرگ تهرانی، ایشان از شخصیت‌های بزرگ معاصر اسلام و از بزرگترین اندیشمندان شیعی بود. در حقیقت، او از آن دسته از مجتهدان شیعی بود که در درای علوم اهل بیت (ع) فرو رفته و مرواریدهای سخن را استخراج کرده و میان مردم نشر داد.
رئیس مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: علامه کاشف الغطاء هم در حدیث، هم در کلام و هم در رجال و هم در درایه و هم تفسیر تبحر خاصی داشت.
وی با اشاره به دیدار خود با آیت‌الله فیاض در نجف گفت: این مرجع تقلید در لابلای سخنان خود گفتند که خودم از آیت‌الله خویی شنیدم که فرمودند من درخواست کردم از آیت‌الله کاشف الغطاء که برنامه‌های درس تفسیر برگزار کنند که خودم هم شرکت کنم. آیت‌الله کاشف الغطاء قبول نکردند. بعد ادامه می‌دهند که آیت‌الله خویی خیلی به آیت‌الله کاشف الغطاء ارادت داشت و در همه روضه‌های ایشان شرکت می‌کردند.
علیزاده، بعد فقهی را مهمترین بعد علمی آیت‌الله کاشف الغطاء دانست و گفت: اگر مروری بر آثار علامه کاشف الغطاء داشته باشیم و کتاب‌هایی که ایشان در مورد فقه نوشتند، مراجعه کنیم، به این نکات دست می‌یابیم که چه مرد بزرگی در زمینه احکام شرعی بوده است.
وی افزود: یکی از ویژگی‌های فقهی علامه کاشف الغطاء استفاده گسترده از قواعد فقهی و اصولی است که در استنباط احکام شرعی و استظهار آن از آیات و روایات به وسیله مفهوم، دلالت، تعارضات، اقوال و… توانسته با این روش، پاسخ بسیاری از پرسش‌های نوپیدا را با استدلال بدهد.
رئیس مرکز احیای آثار اسلامی ادامه داد: بکارگیری اصول و قواعد عقلی و تحلیل‌های آن در استفاده از احکام فقهی، یکی از مهمترین و حساسترین جریان‌های فقهی در طول تاریخ فقه امامیه است که به جهت همین حساسیت و ظرافت همواره بحث‌ها و اختلافات بسیاری را هم برانگیخته است. لذا ضوابط و شرایط و چگونگی استفاده از این قواعد استدلالی در تحکیم مبانی به بکارگیری صحیح و شایسته استفاده از آن در فروعات احکام، فقیه نکته سنجی همچون آیت‌الله کاشف الغطاء را می‌طلبد.
علیزاده، تسلط بارز وی بر مبانی فقه عامه و روایات آنان و قدرت استنباط قوی و مستدل بر اساس قواعد محکم فقهی از دیگر ویژگی‌های مرحوم کاشف الغطاء دانست و ادامه داد: ایشان یک فقیه نواندیش و نوآوری بود که نظریه‌های بدیعی را در فقه از خود برجای گذاشته است.
وی، جرات و جسارت مرحوم کاشف الغطاء بر ابراز رای فقهی را ویژگی دیگر این عالم برجسته عنوان کرد و گفت: نگاه و اندیشه روشن کاشف الغطاء، او را در میان کشورهای مختلف جهان پرآوازه کرد و نام‌ها و استفتائات فراوانی از گوشه و کنار جهان برای پاسخ شبهاتشان سرازیر شد.
