شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد حوزه علمیه نجف در نشستی بیان کرد: مکاسب محرمه به زبان سنتی بیان شده و در حقیقت یک فقه الدوله جدید است. در بحث مکاسب بیان کردیم شارع یک قواعدی را برای عقلا تعیین کرده مانند اوفوا بالعقود، تجاره عن تراض و … اینها خط قرمزهای شارع است، مثلا برای بعضی اجناس مانند نفت در معامله باید قیمت به روز در زمان قبض محاسبه شود چون غیر از این غرر می‌شود و شارع این را نمی‌پسندد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «فقه به مثابه حکمت عملی؟ در کشاکش نفی و اثبات» با حضور استاد شیخ محمد سند در پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
حجت‌الاسلام علی نعمتی در تبیین مسئله جلسه بیان کرد: مدرنیته نظامات خودش را وارد جوامع اسلامی کرده در این میان نسبت فقه که برنامه اجتماعی و زندگی بشر هست با این نظامات و برنامه‌ها چگونه است ؟ اینجا نگاه حداقلی و حداکثری به دین مطرح می‌شود به گونه‌ای که بعضی قائل هستند مثلا فقه قابلیت پاسخگویی مسائل مستحدثه در اقتصاد جامعه را ندارد و فقط بعضی از ابعاد زندگی انسان را در بر دارد لذا جامعه باید از برنامه‌ها و نظام‌های مطرح در دنیا استفاده کند.
استاد گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده علوم انسانی سپس گفت: ما از نظر منابع غنی هستیم ولی برای روبناها چطور آنها را عقلانی کنیم و از آنها بهره ببریم؟ زیرا نگاه به فقه یک دانش اعتباری است لذا ما نمی‌توانیم آن را عقلی کنیم که قابل عرضه بشود، چطور باید این نگاه رو درست کنیم؟
شیخ محمد سند در ابتدای سخنان خود اظهار کرد: یک بحث دیرینه‌ای است که ما اقتصاد اسلامی یا طب اسلامی و غیره داریم یا خیر که مثلا مانند شیخ صدوق متعرض شده‌اند. در واقع بر اساس بعضی مشاهدات و قرائن، غرب گرفتار یک سونامی اقتصادی و مشکلات عدیده دیگری است؛ یکی از دانشمندان که کشیش مسیحی هست اعتراف کرده بود که غدد سرطانی مثل ربا و پولشویی داریم همانطوری که پیامبر مسلمانها محمد (ص) گفته است. دیگری گفته بود باید نقدینگی همانطور که محمد (ص) گفته به طلا و نقره برگردد.
این استاد مطرح حوزه علمیه نجف بیان داشت: پروفسور یوخین روبکا در نشست اقتصادی بین‌المللی که در هند برگزار شده بود گفته بود اگر دنیا بخواهد از نظر اقتصادی به عدالت برسد باید از نهج البلاغه استفاده کنند و آن را راهنمای خود قرار دهند. همچنین، صائب عریقات کتابی در علم التفاوض (دیالوگ و علم مذاکره) دارد که مقایسه‌ای کرده بین حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و راجر فیشر؛ پدر علم مذاکرات. این علم مذاکره؛ جادو می‌کند؛ چون بسیار موثر است. این علم التفاوض که در نهج البلاغه است هزار سال علمای فریقین متعرض نشده‌اند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همین مکاسب محرمه که به زبان سنتی بیان شده در حقیقت یک فقه الدوله جدید است. در بحث مکاسبی که در نجف داریم این مطلب را مطرح کردیم که چرا شارع یک قواعدی را برای عقلا تعیین کرده مانند اوفوا بالعقود، تجاره عن تراض و … اینکه اینها خط قرمزهای شارع است که اگر عقلا نظامی را بیاورند و موافق خط قرمز باشد، مشکلی ندارد و شرع تایید می‌کند.
استاد سند سپس افزود: بحث قبض امروزه در بعضی از معاملات به سجل و سند است. اگر مالک کلید بدهد و جا دهد امروزه این قبض نیست و شارع هم همین را تایید می‌کند و این معنای قبض نزد عقلا است. مثال دیگر اینکه برای بعضی اجناس مانند نفت در معامله باید قیمت به روز در زمان قبض محاسبه شود چون غیر از این غرر می‌شود و شارع این را نمی‌پسندد.
