شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
یکی از تأسیسات سیدمرتضی، فقه مقارن است که اولین نفر در این عرصه است؛ کتاب مسائل الخلاف وی که البته از بین رفته به صورت مفصل در این باره نوشته شده است. در دوره سید، بحث عدد و رؤیت در ماه رمضان مطرح بوده؛ یعنی برخی علمای شیعه قائل به عدد بودند و می‌گفتند ماه رمضان همیشه ۳۰ روزه است؛ شیخ مفید هم ابتدا قائل بود، اما بعداً از آن برگشت، سید از ابتدا مخالف قول به عدد بود و رؤیت را ملاک می‌دانست، در حالی که بسیاری قائل به عدد بودند.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، استاد سطوح عالی حوزه و رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه، در نشست «میراث سیدمرتضی؛ گونه‌ها و نوآوری‌ها» از مجموعه نشست‌های کنگره سیدمرتضی، گفت: آثار سیدمرتضی با برکت و تاکنون مورد استفاده است و هر کدام از این آثار جزء بهترین‌ها و برترین‌هاست؛ کمتر اثری یافت می‌شود که چندقرن استفاده شده باشد و باز هم در دید محققان علوم دینی باشد و همیشه محققان خود را نیازمند آن بدانند؛ کسی در امامت نمی‌تواند تحقیق کند، بدون اینکه به آثار وی مراجعه داشته باشد.
وی افزود: سیدمرتضی یکی از ۵ مؤسس علوم شیعه در کنار شیخ مفید و دیگران است؛ اگر در بین علمای شیعه بخواهیم ده نفر از برترین‌ها را انتخاب کنیم، حتماً یک نفر سیدمرتضی خواهد بود؛ کثرت و حجم آثار ایشان هم قابل توجه است، زیرا آنچه مانده، ۴۰ جلد تحقیق و چاپ شده است که حجم قابل توجهی است. این مقدار کتاب با وجود اشتغالات تدریس و مسئولیت‌های اجتماعی مهم است.
مختاری تصریح کرد: آثار مرتضی قابل عرضه به جهان اسلام و همه اندیشمندان است و نیازی به نقطه‌چین و پرده‌پوشی ندارد، زیرا در عین دفاع مستدل از عقاید شیعه، طوری تدوین شده که قابل عرضه در همه جهان اسلام است؛ برخی علمای سایر مذاهب غیرشیعه اهتمام به تصحیح و احیاء و نشر آثار ایشان داشته‌اند، مانند امالی و دیوان سید و حتی در کتابخانه مکه، کتبی از شیعه نیست، جز امالی سید.
قول رؤیت در ماه رمضان
وی اضافه کرد: یکی از تأسیسات سید، فقه مقارن است که اولین نفر در این عرصه است؛ کتاب مسائل الخلاف وی که البته از بین رفته به صورت مفصل در این باره نوشته شده است. در دوره سید، بحث عدد و رؤیت در ماه رمضان مطرح بوده؛ یعنی برخی علمای شیعه قائل به عدد بودند و می‌گفتند ماه رمضان همیشه ۳۰ روزه است؛ شیخ مفید هم ابتدا قائل بود، اما بعداً از آن برگشت، سید از ابتدا مخالف قول به عدد بود و رؤیت را ملاک می‌دانست، در حالی که بسیاری قائل به عدد بودند.
مختاری ادامه داد: در بحث تنزیه ائمه و انبیاء، قبل از سید مطلبی سراغ نداریم و اگر بوده، خبر نداریم؛ لذا در ابداع برخی موضوعات مؤسس بوده است؛ در مورد تفسیر هم گرچه کتاب تفسیری مفصل ندارد، اما عمده مباحث وی در امالی تفسیری است و در کنار آن مطالبی در لابلای آثار دیگر او وجود دارد. کلمات معاصران سید اعم از شیعه و اهل تسنن هم گویای جایگاه ایشان است.
رئیس مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه بیان کرد: نجاشی در مورد او فرموده است که علومی را دارا بود که هیچکس به پای او نمی‌رسد. او ادیب، فقیه، کلامی و مفسر بوده است. محمدباقر خوانساری هم در مورد آثار وی آورده است که تا حالا ندیده‌ام که علمای اهل تسنن از کتابی به اندازه امالی شیخ تعریف و تمجید کرده باشند. این امالی نشانه نهایت فضل و برتری علمی سید دانسته‌اند؛ همچنین صاحب روضات گفته است که مصنفات سید در بسیاری موارد تأسیسات و ابداعات است.
مختاری با بیان اینکه در عین دفاع به بهترین وجه از عقاید شیعه بهانه به دست غیرشیعه هم نداده‌اند تا به آثار وی بی‌توجهی شود یا اتهام علیه شیعیان زده شود، افزود: ما باید از این روش الگو بگیریم تا کتب شیعه وارد عرصه بین‌المللی و جهان اسلام شود و منحصر به کتابخانه‌های داخل کشور نشود؛ وی اشعار و قصاید زیبایی در مورد امام حسین(ع) سروده‌اند که نشان می‌دهد چقدر او در این عرصه تبحر داشته است.
تکریم به معنای نفی نقد نیست
استاد سطح عالی حوزه علمیه در ادامه اظهار کرد: برگزاری مراسم تکریم برای علما به معنای این نیست که همه آراء آنها درست است و غیرقابل نقد نیست. نشانه توجه به آراء فرد در عین نقد است؛ در اسلام کتابی جز قرآن نداریم که عصمت دارد و هیچکس هم نمی‌گوید آراء سید همگی درست است و نمی‌توان آن را نقد کرد. لذا همه آثار قابل نقد است، غیر از قرآن و سخنان ۱۴ معصوم.
بنابر گزارش ایکنا، استاد مختاری با بیان اینکه یکی از نقاط ضعف ما کمبود وجود فهرست‌نویسان و نسخ‌شناس مدقق و محقق است، اظهار کرد: همین مسئله سبب شده تا نیمی از نسخه‌های خطی علما مانند کتابخانه آیت‌الله مرعشی فهرست‌نویسی نشود. لذا باید فهرست‌نگار دقیق تربیت کنیم. در این صورت وقتی فهرست‌نویسی رواج یافت، دسترسی به نسخه‌ها و تصویربرداری از آنها هم آسان شده و محققان هم به راحتی خواهند توانست به نسخ خطی دسترسی داشته باشند و طوری نشود که این نسخه‌ها همانند آثار باستانی تلقی شود.
