شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
پروانه انتشار دوفصلنامه علمی روش شناسی علوم اسلامی به زبان فارسی و گستره ملی و سراسری به صاحب امتیازی مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، مدیر مسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین علی رحمانی با شماره ثبت ۸۸۹۹۵ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، دو فصلنامه روش شناسی علوم اسلامی با عنوان «مناهج» که در حال اخذ رتبه علمی پژوهشی است، در ۱۴ محور فراخوان مقاله داده است که پس از ارزیابی و داوری به زبان‌های عربی و فارسی چاپ و از کمیسیون اعطا رتبه به مجلات حوزوی تقاضای اخذ رتبه خواهد شد.
پژوهشگران می‌توانند در هر موضوعی از موضوعات علوم اسلامی همچون فقه و اصول، کلام و فلسفه و تاریخ و سیره و علوم قرآن و حدیث مقالات مرتبط با روش شناسی و معرفت شناسی را از طریق سامانه دوفصلنامه ارسال نمایند و امتیازاتی چون «ارزیابی و نشر رایگان مقالات دریافتی و چاپ در دو شماره اول»، «برخورداری مقالات از اعتبار رتبه علمی پژوهشی مقاله (با توجه به تعمیم امتیاز به شماره‌های نخست)» و «تقدیر مالی از نویسندگان (۳۰ تا ۵۰ میلیون ریال)» بهره‌مند باشند.
بر اساس این گزارش، علاقه‌مندان تا ۱۰ اسفند ۱۴۰۰ فرصت دارند مقالات خود را از طریق سامانه دوفصلنامه به آدرس: http://manahej.akhs.bou.ac.ir و رایانامه مجله: manahej.akhs@bou.ac.ir ارسال نمایند.
محورهای فراخوان:
۱. چیستی روش شناسی علوم و مطالعات اسلامی و چالش‌ها و بایسته‌های آن
* ضرورت و هدف پرداختن به مباحث روش شناسی در حوزه علوم اسلامی
*اصول، الزامات و کارکردهای پژوهش‌های روش شناسانه
*بضاعت روش‌شناختی علوم اسلامی در گشودن افق‌های تازه تامل و تحقیق
*بررسی مقایسه ای روش‌شناختی در هر یک از ادوار و مکاتب علوم اسلامی (به تفکیک علوم)
*نقش رویکردهای مختلف در انتخاب روش حل مسأله
– رویکرد اجتماعی به علوم اسلامی
– رویکرد فرهنگی به علوم اسلامی
– رویکرد مبتنی بر اقتصاد و سیاست به علوم اسلامی
– رویکردهای چندرشته‌ای، بین‌رشته‌های یا فرا رشته‌ای در علوم اسلامی
– پارادایم‌های جاری در علوم اسلامی و ظرفیت‌ها و مقاومت‌ها در برابر مطالعات بین‌رشته‌ای
– ارتقای رویکردهای تحقیق در علوم اسلامی به افقی فراتر از رویکردهای فردی، گزاره‌ای و انتزاعی
– مشروعیت‌سنجی رویکرد مقارن در استنباط، در نسبت با آموزه‌های کلامی شیعه
– رویکرد گزاره ای – سیستمی به علوم اسلامی
رویکرد خرد – کلان به علوم اسلامی
* نقش فراعلم در روش حل مسأله
– نقش ارتکازات در روش علمی
– نقش پیش فرض‌های کلامی، فلسفی و … در روش علمی
– نقش تجریه زیستی در روش علمی
– نقش فرهنگ محیطی در روش علمی
۲. توصیف و توسعۀ روشهای کسب معرفت و حل مسئله در رشته‌های علوم اسلامی (اعم از: مطالعات درون رشته‌ای و بین رشته‌ای)
۳. ظرفیت شناسی علوم اسلامی در بهره گیری متقابل از روشهای کسب معرفت در سایر علوم (به خصوص علوم انسانی)
* روش عقلی برهانی در رشته‌های علوم اسلامی
– میزان بهره‌گیری از یافته‌های عقلی در استدلالات نقلی و لفظی (مدلول التزامی، لوازم عقلی)
– قیاس به مثابه روش کشف حکم
– روش کشف مصلحت در فقه حکومتی
– روش کشف مقاصد شریعت در فقه
*روشهای عرفی و عقلائی در رشته‌های علوم اسلامی
– مناشئ ظهور و نقش آن در روش استظهارات قرآنی و حدیثی
– روشهای جمع دلالی در میان متفکران اسلامی
*روشهای تجربی استقرایی در رشته‌های علوم اسلامی
– بکارگیری روش تجربی و نیمه‌تجربی کشف در مسأله تواتر و اجماع
– اجماع و شهرت به مثابه روش احراز سنت
– حساب احتمالات
– تراکم ظنون
* روش تاریخی موجود در رشته‌های علوم اسلامی
– میزان کارآیی روشها و تکنیک‌های مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی در فرایند کشف و فهم عرف، سیره عقلا و متشرعه
۴. روشهای مواجهه علوم اسلامی با نیازها و موضوعات نوپدید و حل مسائل مستحدثه
* تعامل و رقابت علوم اسلامی با سایر علوم به ویژه علوم انسانی و تقویت مرجعیت نسبی آن در عرصه‌های نوپدید (با محوریت فقه مضاف و فلسفه مضاف)
* امکان‌سنجی و مشروعیت به کار گیری روشهای کمی-آماری در مطالعات اسلامی
* امکان‌سنجی و مشروعیت به کارگیری روشهای جرم‌شناسی در فقه جزائی
* امکان‌سنجی و مشروعیت به کارگیری روشها و ابزارهای مردم‌شناسی و انسان‌شناسی مدرن برای کشف و فهم عرف و سیره عقلا و متشرعه
* امکان‌سنجی و مشروعیت بکارگیری روشهای زمینه‌گرا و کاربردهای آن در احکام ثانویه
* بازاندیشی در روشهای مطالعات اسلامی با بهره‌گیری انتقادی از تحولات علوم انسانی
* اصول، الزامات، کارکردها و روشهای مطالعات بین‌رشته‌ای میان علوم اسلامی
۵. اشتراکات و تعاملات علوم اسلامی با یکدیگر در روش کسب معرفت، روش تحقیق و حل مسئله
۶. روشهای کاربردی سازی علوم اسلامی در شاخه‌های مختلف علمی و نیازهای اجتماعی
* تعامل و تلفیق روشهای کسب معرفت (روشهای ترکیبی) در علوم اسلامی
* امکان‌سنجی، اصول و الزامات گسترش رویکرد اجتهادی به تمامی علوم اسلامی
* الزامات روش‌شناختی در تبدیل اصول فقه به اصول عام اجتهاد
* تأثیرات مطالعات سیستماتیک بر توصیف روشها و مراحل اجتهاد
* اصول عام اجتهادی در علوم اسلامی
* روش‌شناسی کسب معرفت در رشته‌های گوناگون علوم اسلامی و مقایسۀ آن با رویکرد اجتهادی
معنا، ماهیت و کارکرد اتخاذ روش اجتهادی در منظومه علوم اسلامی
* بازشناسی و تکمیل رویکرد اجتهادی و دستیابی به مدل بومی حلّ‌مسئله در شاخه‌های گوناگون علوم اسلامی مبتنی بر این رویکرد
* امکان‌سنجی و مشروعیت بکارگیری اصول و روشهای استنباط فقهی در علم کلام و بالعکس
* امکان‌سنجی و مشروعیت بکارگیری اصول و روشهای استنباط فقهی در اخلاق اسلامی و بالعکس
* امکان‌سنجی و مشروعیت روشهای تأویل در تفسیر و کاربرد آن در سایر علوم اسلامی
* مقایسه روشهای معناشناسی در منطق و علم اصول
* مقایسۀ روش‌شناختی تأویل در تفسیر وعرفان
۷. تمایزات روش شناختیِ مکاتب گوناگون در علوم اسلامی (با تأکید بر دوره معاصر)
* روش توسعه حضور علوم و معارف اسلامی در مناسبات و اقدامات اجتماعی
* روش تبدیل گزاره‌های فلسفی و فقهی به مدل‌های کاربردی در حوزه اجتماعی
۸. چیستی و کاربستِ روشهای عقلی برهانی در رشته‌های علوم اسلامی
۹. چیستی و کاربستِ روشهای عرفی و عقلائی در رشته‌های علوم اسلامی
۱۰. چیستی و کاربستِ روشهای تجربی استقرایی در رشته‌های علوم اسلامی
۱۱. چیستی و کاربستِ روشهای نقلی و تاریخی در رشته‌های علوم اسلامی
۱۲. چیستی و کاربستِ روشهای تفهّمی تفسیری در رشته‌های علوم اسلامی
۱۳. رویکردها و پارادیمهای علمی در علوم اسلامی
۱۴. رهاوردهای روش شناختی علوم اسلامی و علوم انسانی مرتبط، برای یکدیگر
درباره نشریه «روش‌شناسی علوم اسلامی» آمده است: ارائه روش‌شناسی اسلامی تعریف، توصیف، تبیین، تفسیر، پیش‌بینی، ارزشیابی و کنترل، ضرورتی است که بدون آن، نمی‌توان به توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی برای پاسخ به نیازهای گوناگون امیدوار بود.
فرایند پاسخگویی علوم اسلامی به نیازها (که مأموریت اصلی میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی است)، حداقل شامل پنج مرحله است: ترسیم عرصه‌های گوناگون زندگی بشر و مرتبط با دین، ترسیم اصول، مبانی و ضوابط مداخله دین در عرصه‌های گوناگون (مکتب)، شناسایی و تحلیل نیازهای هر عرصه (از جمله تبدیل به مسئله و تبارشناسی علمی آن)، عرضه نیازهای ساختاریافته به علوم اسلامی و تولید گزاره پاسخ، عینیت بخشیدن به پاسخ (با مشارکت عناصر دیگر جامعه) است. تمامی این مراحل، نیازمند شناسایی، تبیین و به‌کارگیری روشهای لازم است.
به علاوه توسعه یا ظهور حوزه‌های جدید تحقیقات اسلامی به خصوص در ابعاد چندرشته‌ای و بین رشته‌ای در صورت تکمیل و استقلال، نام علوم اسلامی بر آنها صادق است. وضعیت نامتعین و در حال گذار این علوم و تحقیقات، موجب می‌شود تا دست کم آنها را با نام مطالعات اسلامی به رسمیت بشناسیم و در کنار مطالعات تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و فلسفی دربارۀ اسلام و آموزه‌های اسلامی (آنچنان که در مغرب زمین مرسوم است)، مورد توجه قرار گیرد و مهمترین عنصر اعتبار و پایایی این تحقیقات ـ یعنی روش ـ مورد اهتمام قرار گیرد.
از این روست که در چند دهۀ اخیر، تحقیق دربارۀ روشهای علوم و مطالعات اسلامی مورد توجه جدی قرار گرفته است و دربارۀ آن دهها مقاله و پایان‌نامه به زبان فارسی نگاشته شده است. هم اکنون در برخی از نمایه‌های مقالات، بیش از ۵۰۰ مقاله مستقیماً در موضوعات مرتبط با روش‌شناسیِ رشته‌ها و گرایش‌های علوم اسلامی، نمایه شده است.
تجربه موفق انتشار شماره ویژه روش‌شناسی در مجله دیگر این مجموعه (شماره ۱۹ جستارهای فقهی و اصولی)، نویدبخشِ اقبال به این مجله نوظهور از سوی محققان و نویسندگان گردید.
از اهداف مجله به «تحلیل، تقویت، توسعه و نوسازیِ روشها و مبانی تحقیق در علوم اسلامی»؛ «توسعه، تعمیق و تعمیم رویکرد و روش اجتهادی در علوم اسلامی»؛ «تقویت و توسعۀ رویکردهای مقارن، مضاف و بین‌رشته‌ای در علوم اسلامی» و «توسعۀ رویکردهای اجتماعی، نظام‌سازی و کاربردسازی در حل‌مسئله در علوم اسلامی» اشاره شده است. همچنین اولویت‌های کلی نشریه «روش‌شناسی علوم اسلامی» عبارتنداز:
۱- شناسایی، تبیین و مقایسۀ روشها و رویکردهای علمی در رشته‌ها، مکاتب و اندیشمندان علوم اسلامی (ضرورت‌ها، اصول و بایسته‌ها، آسیب‌ها، مبانی، روشها، مدل‌ها، مهارت‌ها، تحلیل تجربه‌ها)؛
۲- امکان‌سنجی، تبیین و پیشنهاد روشها و رویکردهایی تازه در علوم و مطالعات اسلامی (ضرورت‌ها، اصول و بایسته‌ها، آسیب‌ها، مبانی، روشها، مدل‌ها، مهارت‌ها، تحلیل تجربه‌ها)؛
۳- مطالعات روش‌شناختی در میراث مکتوب علوم اسلامی (ضرورت‌ها، اصول و بایسته‌ها، آسیب‌ها، روشها، مدل‌ها، مهارت‌ها، تحلیل تجربه‌ها)؛
۴- تبیین و مقایسۀ روش‌شناختی میان علوم اسلامی و سایر علوم (ضرورت‌ها، اصول و بایسته‌ها، آسیب‌ها، مبانی، روشها، مدل‌ها، مهارت‌ها، تحلیل تجربه‌ها)؛
۵- ملاحظات و شیوه‌های تقویت و توسعۀ استناد و عقلانیت، در روشها و مبانی تحقیق در علوم اسلامی
۶- رویکرد و روش اجتهادی در علوم اسلامی (ضرورت‌ها، اصول و بایسته‌ها، آسیب‌ها، روشها، مدل‌ها، مهارت‌ها، تحلیل تجربه‌ها)؛
۷- رویکردهای مقارن، مضاف و بین‌رشته‌ای در علوم اسلامی (ضرورت‌ها، اصول و بایسته‌ها، آسیب‌ها، روشها، مدل‌ها، مهارت‌ها، تحلیل تجربه‌ها)؛
۸- رویکردهای کاربردی، اجتماعی، نظام‌سازی و کاربردسازی در حل‌مسئله در علوم اسلامی (ضرورت‌ها، اصول و بایسته‌ها، آسیب‌ها، روشها، مدل‌ها، مهارت‌ها، تحلیل تجربه‌ها).
علاقه‌مندان جهت ارتباط با دفتر مجله می‌توانند به مشهد، چهارراه خسروی، خیابان آیت الله خزعلی، ساختمان دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، طبقه اول، مجله روش شناسی علوم اسلامی مراجعه و یا با شماره تلفن تماس ۳۲۲۳۳۳۵۰-۰۵۱ داخلی: ۸۶۳۸ یا ۸۵۵۴ (از ساعت ۸ تا ۱۳) تماس حاصل نمایند.
