شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه مردم در نظام اسلامی ویترین نیستند، بلکه باید مشارکت جدی کنند، گفت: حفظ امنیت سیاسی و پرهیز از استبداد حاکمان از مهم‌ترین حقوق مردم در نظام اسلامی است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین بهرام دلیر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در سلسله‌نشست‌های مؤسسه مفتاح کرامت به بحث اخلاق و سیاست گفت: در جهان اسلام بعد از منابع دست اول یعنی کتاب و سنت و سیره علوی و ائمه(ع)، شخصیت‌هایی چون خواجه نصیر و ابونصر فارابی به اخلاق سیاسی پرداخته‌اند.
دلیر با بیان اینکه بحث کرامت در قرآن کریم بیان شده است افزود: فیض کاشانی و محی‌الدین عربی گفته‌اند که خداوند همه انسان‌ها اعم از فاسق و فاجر، مؤمن و غیر مؤمن را کرامت بخشیده است زیرا به آنان عقل و فطرت داده است. یکی از بدیهی‌ترین گزاره‌های علوم سیاسی این است که قدرت، فساد می‌آورد و استثنایی جز انبیاء و ائمه(ع) ندارد. لذا به شدت نیازمند مراقبت است تا کرامت انسانی توسط قدرتمندان زیر پا گذاشته نشود.
لزوم امنیت سیاسی پیروان ادیان مختلف
دلیر افزود: در حکومت دینی همه شهروندان با هر اعتقادی باید امنیت سیاسی داشته باشند، و هیچ دلیلی یاری نمی‌کند که صاحبان قدرت، حقوق شهروندان را تهدید کنند؛ در نظام سیاسی با اخلاق علوی و نبوی، کرامت همه انسان‌ها حفظ می‌شود؛ در حکومت امام علی(ع) خیلی‌ها مانند مغیره، زیدبن ثابت و … با امام بیعت نکردند با اینکه اطاعت از علی(ع) واجب و فرض است ولی امام به خاطر عدم بیعت، کسی را تهدید و آنان را از جامعه منزوی نکرد.
استاد حوزه تصریح کرد: وقتی کسانی مانند عمار یاسر به امام معترض شدند که چرا با آنان برخورد نمی‌کنند امام باز هم ابداً آنان را تحریم و مجبور نکرد و فرمود کسی که میل به ما ندارد بیعت او را نمی‌خواهیم؛ منطق امام علی(ع) می‌گوید که مخالف هم حق دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار کرد: امام(ع) فرمودند که نیازی به بیعت این افراد نیست چون خودشان میل ندارند. امام در مقابل تمام یارانش ایستاد و به مالک فرمود من مردمان را بهتر از تو می‌شناسم و بگذار هر کسی به نظر خود عمل کند؛ ابوحنیفه دینوری آورده که وقتی امام مردم را برای سفر عراق و انتقال حکومت به کوفه دعوت کرد برخی چون عبدالله بن عمر، اسامه و … بهانه آوردند ولی امام آنان را مجبور نکرد.
وی تأکید کرد: امام فرمودند که ما آنان را آزاد می‌گذاریم و تحت نظارت نیروهای امنیتی نیستند، امام، از امنیت سیاسی تندترین و خطرناک‌ترین مخالفان هم دریغ نکرد؛ حتی مروان بن حکم را آزاد گذاشت؛ سیدرضی آورده که مروان در جمل اسیر شد و در پیشگاه علی(ع)، امام حسین و حسین(ع) را واسطه کرد و امام ایشان را آزاد گذاشت؛ امام در مورد او فرمود که مروان غدار و بیعت‌شکن است و با دستی مکار که اگر آشکارا بیعت کند روی می‌گرداند و در نهان با ما بیعت می‌شکند ولی باز او را آزاد گذاشت.
دلیر با اشاره به اینکه اگر اخلاق سیاسی را جدی نگیریم بیشتر از کرونا تلفات می‌دهد، افزود: تلفات نبود اخلاق سیاسی در صاحبان قدرت خطرش از کرونا بیشتر است و سبب راندن نخبگان و فرهیختگان می‌شود؛ افراد را از تفکر باز می‌دارد و نمی‌گذارد نظریه‌پردازان، نظریه‌پردازی کنند.
دلیر با ذکر اینکه از دید امام علی(ع)، جامعه به حاکم نیاز دارد ولو اینکه ظالم باشد، تصریح کرد: آزادی امر تشریعی نیست که دولتی بدهد و دولتی بگیرد؛ آزادی تکوینی است و در وصیت امام به امام حسن(ع) این مسئله به دست می‌آید؛ فرمود خداوند تو را آزاد آفرید پس بنده کسی نباش؛ وقتی خوارج با فریادهایشان با امام مخالفت می‌کردند باز امام با منطق و برهان حق را بیان می‌فرمود.
امنیت سیاسی مخالفان در حکومت اسلامی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: نه صاحبان قدرت امروز بهتر از امام علی و نه مخالفان بدتر از مروان هستند لذا مادامی که مخالفان به حقوق شهروندان تجاوز نکنند آزاد هستند؛ امام در جمله‌ای فرمودند: «و لست تری ان اجبر احدا علی عمل یکرهه»؛ صحیح نمی‌دانم که کسی را مجبور به کاری کنم که از آن کراهت دارد. لذا همه مخالفان علی امنیت سیاسی دارند.
وی با اشاره به بحث مشارکت سیاسی افزود: برخی می‌گویند مردم ویترین هستند که با نظر امام علی(ع) و امام خمینی مخالف است؛ مردم در ایجاد حکومت، در ابقای آن و اصلاح حکومت نقش دارند؛ صاحبان قدرت برای مشارکت سیاسی باید زمینه لازم را فراهم کنند؛ ما طرفدار رویش‌ها هستیم ولی وقتی افراد جامعه را تقسیم‌بندی کنیم گسست اجتماعی به همراه دارد لذا اهتمام باید با انسجام ولو با حضور مخالفان باشد. اگر در کرونا تنازع سیاسی وجود داشت قطعاً کنترل این ویروس سخت‌تر بود ولی همه ملت و نهادها به میدان آمدند لذا هیچ کسی نباید از مشارکت سیاسی حذف شود حتی اگر کسانی باشند که به ظاهر ما آنان را خُرد و ناچیز ببینیم؛ امام در عمل راه مشارکت سیاسی را بر همگان گشود و حتی وقتی طلحه و زبیر از امام درخواست قدرت داشتند در برابر عدالت‌شکنی آنان ایستاد و راه فراقانونی را نپذیرفت ولی از آنان خواست که به حکومت ایشان مشورت و یاری بدهند.
کرامت سیاسی پرهیز از استبداد است
دلیر تصریح کرد: بخش دیگر کرامت سیاسی پرهیز از استبداد است؛ استبداد و قدرت در فساد امری عمومی است، هیتلر، موسولینی و توتالیترالیسم و میلیتاریسم چه‌ها که نکردند؛ نفی استبداد، لازمه پاسداشت کرامت انسان‌ها در عرصه عمومی است؛ امام خمینی(ره) فرمود که طاغوت فقط پهلوی نیست و من هم می‌توانم باشم. ایشان فرمود: خاک بر سر من که اگر از حمایت‌های شما برای منافع شخصی خود استفاده کنم. امام تازیانه‌های عارفانه بر نفس خود می‌نواخت تا مبادا گرفتار استبداد شود.
وی تأکید کرد: دشمن بزرگ ما آمریکا نیست بلکه نفس خود ماست؛ امام علی(ع) در نفی استبداد خیلی حساس بودند و اجازه خودکامگی در عرصه سیاسی را ندادند. امام در وصیتی فرمودند که ای مالک مبادا بگویی من بر مردم مسلط هستم و از من دستور دادن و از مردم اطاعت کردن است؛ مبادا نسبت به مردم چون جانوری درنده‌خو باشی که خوردنشان را غنیمت شمری؛ مردم دو دسته‌اند: یک دسته برادر دینی تو هستند و دسته دیگر در آفرینش با تو برابرند. ایکنا
