در گفتگو با رئیس دانشگاه قرآن و حدیث بررسی شد؛
چگونه از هوش مصنوعی در فعالیت‌های «حدیثی» استفاده می‌شود؟

استاد عبدالهادی مسعودی معتقد است: هوش مصنوعی صرفاً یک ابزار فناورانه نیست، بلکه یک فناوری است که در ابتدا باید آموخته شود و سپس در کاربردهای تخصصی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی رئیس دانشگاه قرآن و حدیث در سخنانی به تشریح رویکرد ساختارمند مجموعه دارالحدیث در مواجهه با هوش مصنوعی پرداخت. وی تأکید کرد که هوش مصنوعی صرفاً یک ابزار فناورانه نیست، بلکه یک فناوری است که در ابتدا باید آموخته شود و سپس در کاربردهای تخصصی مورد بهره‌برداری قرار گیرد؛ رویکردی که در دارالحدیث با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و تعامل مستمر با متخصصان فنی پیاده‌سازی شده است.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث در گفتگو با حوزه به دستاوردهای عینی این فناوری در مرکز اشاره کرد، جایی که هوش مصنوعی هم‌اکنون مسئولیت بخشی از فرآیندهای فنی دانشنامه قرآن و حدیث از جمله ترجمه و اعراب‌گذاری متون را بر عهده دارد. با این حال بر نقش حیاتی نظارت انسانی تأکید کرد و هوش مصنوعی را نه جایگزین، بلکه «دستیاری بسیار قوی» دانست که در حوزه تبلیغ نیز می‌تواند با تشخیص نیازهای جامعه و بومی‌سازی محتوا برای اقشار مختلف، کارایی مبلغان را به شکل چشمگیری افزایش دهد، مشروط بر آنکه خروجی آن همواره مورد نقد و راستی‌آزمایی قرار گیرد.

با توجه به اینکه هوش مصنوعی یک فناوری نوین است، دارالحدیث برای آشنایی اساتید، دانشجویان و پژوهشگران با این فناوری چه گام‌هایی برداشته است؟

مسعودی: ما معتقدیم هر تکنولوژی جدیدی ابتدا باید آموخته شود و کاملاً با آن آشنا شویم، سپس درباره سود و زیان آن به بحث بنشینیم. الحمدلله در دارالحدیث تاکنون سه کارگاه آشنایی با هوش مصنوعی برگزار کرده‌ایم که در آن‌ها، هوش‌های مصنوعی کاربردی در عرصه حدیث و پژوهش‌های دینی، هم برای استادان، هم برای دانشجویان و هم برای پژوهشگران، کاویده و معرفی شده‌اند. علاوه بر این، جلسات متعددی با متخصصان هوش مصنوعی مانند آقای دکتر مینایی و آقای دکتر بهرامی در مرکز نور داشته‌ایم تا کارآمدی‌های هوش مصنوعی را در عرصه پژوهش‌ها با دید فنی خودشان برای ما بازتر و ملموس‌تر کنند.

قطعا این رویکرد آموزشی ثمربخش بوده است. در حال حاضر، هوش مصنوعی در چه بخش‌هایی از فعالیت‌های روزمره دارالحدیث، به‌ویژه در دانشنامه قرآن و حدیث، به‌کار گرفته شده است؟

مسعودی: ما الان عملاً هوش مصنوعی را به کار گرفته‌ایم. در بخش دانشنامه قرآن و حدیث، دو کار بزرگ پس از گردآوری احادیث داریم: اعراب‌گذاری و ترجمه به فارسی. از ابتدای سال جاری هر دو کار را با هوش مصنوعی انجام می‌دهیم و دیگر به نیروی انسانی برای ترجمه و اعراب‌گذاری محول نمی‌کنیم. با این حال چون هوش مصنوعی هنوز خطا دارد، پس از تولید اولیه توسط هوش مصنوعی، یک نفر نظارت می‌کند. در حال حاضر چیزی حدود سه چهارم کار تقریباً به‌صورت خودکار با هوش مصنوعی انجام می‌شود.

این نشان‌دهنده جهش بزرگی در بهره گیری از فناوری‌های نوین است. حال به حوزه تبلیغ بپردازیم. هوش مصنوعی چگونه می‌تواند به مبلغین در حوزه «دریافت پیام» و تشخیص نیازهای جامعه کمک کند؟

مسعودی: هوش مصنوعی می‌تواند به تبلیغ در دو حوزه دریافت و ارسال پیام کمک کند. در حوزه دریافت، ما می‌توانیم با استفاده از هوش مصنوعی، سؤال، شبهه، نیاز علمی و نیاز ترویجی و فرهنگی جامعه را تشخیص دهیم. الان هوش مصنوعی توانایی دارد ببیند چه چیزی در محیط مجازی تکرار شده است. مبلغی که در یک عرصه خاص کار کرده است، می‌تواند سؤال‌ها و مشکلات خود را توسط هوش مصنوعی بسنجد.

البته اعتماد ۱۰۰ درصدی به هوش مصنوعی اشتباه است؛ خطای آن حتماً باید توسط هوش انسانی مشخص و سنجیده شود. هوش مصنوعی یک دستیار بسیار قوی است.

به نظر شما هوش مصنوعی در بخش «ارسال پیام» و بومی‌سازی محتوا، چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟

مسعودی: در عرصه ارائه، هوش مصنوعی می‌تواند پردازش‌های هنری، ارزش‌های ادبی و پردازش‌های رسانه‌ای متناسب با قشر مورد نظر را انجام دهد. هوش مصنوعی می‌تواند یک مطلب واحد را به شکلی مناسب برای جوانان، کودکان، طلاب، بانوان و مردان درآورد و به ما پیشنهاد دهد. البته باز هم تأکید می‌کنم که آن پیشنهاد باید توسط ما نقد و بهسازی شود، خطاها برطرف گردد و بعد عرضه شود. گاهی اوقات مشاهده می‌شود که از سر اعتماد زیاد یا کاهلی، آنچه هوش مصنوعی ارائه داده، عیناً بازگو و تبلیغ می‌شود.

این تأکید بر نظارت انسانی بسیار حائز اهمیت است که شما بارها به آن تاکید کردید. در زمینه تبلیغ خارجی و بین‌المللی، آیا این ابزارها در ترجمه متون مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

مسعودی: بله، ما می‌توانیم به‌خوبی از بخش ترجمه هوش مصنوعی برای تبلیغ خارجی و بین‌الملل استفاده کنیم. حجم‌های زیاد مطالب ما را می‌توانیم به عربی، انگلیسی و زبان‌های زنده توسط هوش مصنوعی ترجمه کنیم، اما مجدداً در اینجا به یک تکمله از یک مترجم توانا نیاز داریم تا آن متن ترجمه شده را با کار نسبتاً اندکی، به زبان روز درآورده و ویرایش کند.