حکومت و قانون

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: ارادهٔ یک قدرت اجرایی قوی برای اجرای اصول حکمرانی دینی در کشور ضروری است؛ اما هنوز این اصل به‌درستی در عرصهٔ اجرایی تجلی نیافته است.  به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی در دیدار با حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی که در دفتر نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی …

فقه اسلامی، با ظرفیت‌های بالقوه خود، قادر به ارائه چارچوب‌های لازم برای تأمین امنیت در سطوح مختلف است. اما این امر، مستلزم نوآوری در روش‌شناسی، بسط پژوهش‌های تخصصی، و تعامل سازنده با دانش‌های دیگر است. رویکردهایی چون فقه نظام، فقه مصلحت، و فقه کلان، گام‌هایی در این مسیر بوده‌اند، اما همچنان راه طولانی برای تدوین یک «فقه امنیت» جامع و …

شبکه اجتهاد: واژه حکمرانی، تنها یک بحث نظری نیست، بلکه دلالت بر قابلیت عملی و پیاده‌سازی این فقه در عرصه مدیریت و اداره جامعه اسلامی دارد. هدف ما تبیین این است که اگر فقه امنیت به عنوان پدیده‌ای در شریعت موجودیت داشته باشد و اراده‌ی تحقق در سپهر حکمرانی را داشته باشد، چه وظایف، نهادها و سنت‌هایی را باید ایجاد …

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم گفت: تولید قانون فقهی نیازمند تحول در شیوه استنباط و نگاه دقیق به مقتضیات قانونی است و صرفاً با ترمیم‌های ظاهری تحقق نمی‌یابد. به گزارش شبکه اجتهاد، شصتمین نشست علمی از سلسله نشست‌های تخصصی «روش‌شناسی حکمرانی تقنینی بر پایه موازین اسلامی» با عنوان «فرایند و روش‌های تعامل فقه و حقوق در تقنین» در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از ارکان اصلی هر نظام سیاسی مستقل، صیانت از حاکمیت ملی و استقلال در فرآیند قانون‌گذاری است؛ زیرا قانون‌گذاری نه تنها ابزار تنظیم مناسبات اجتماعی و سیاسی، بلکه تجلی اراده ملی و نماد استقلال حاکمیت در برابر نیروهای بیرونی است. هرگاه اراده ملت در تدوین و تصویب قوانین جای خود را به نفوذ و فشار قدرت‌های …

کتاب «مبانی حقوق عمومی» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین حسین جوان آراسته، با رویکردی پژوهشی و آموزشی، به واکاوی بنیادهای نظری، ساختاری و کارکردی حقوق عمومی می‌پردازد؛ دانشی که چارچوب مناسبات میان دولت و شهروندان را بر پایه منافع عمومی سامان می‌دهد و شناخت دقیق آن، برای درک نظام حقوقی و سیاسی معاصر ضروری است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حقوق عمومی به …

مفهوم «اقامه دین» صرفاً یک دعوت فردی و اخلاقی نیست، بلکه مستلزم وجود یک «مُقیم» یا برپاکننده است که همان رهبر دینی می‌باشد. این اقدام برای مشرکین سنگین و غیرقابل تحمل است. بر اساس تحلیل آیات قرآن، حکمرانی وظیفه رهبر دینی است، اما واجب شدن اجرای آن نیازمند سه شرط است: وجود مقتضی (شایستگی کامل رهبر و قانون الهی)، نبود …

حجت‌الاسلام محمد متقیان تبریزی، محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، در نشست علمی «لوازم فقهی اطلاق در نظریه ولایت مطلقه فقیه» که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، به واکاوی ابعاد نظری و لوازم فقهی «اطلاق» در ساختار ولایت مطلقه فقیه پرداخت. وی در این ارائه، ضمن طبقه‌بندی دیدگاه‌های فقها درباره گستره ولایت فقیه، مراتب تصرف ولی …

الگوی حکمرانی در فقه شیعه، نه حکومتی محض است و نه مردمی خالص؛ بلکه بر پایه اصل بنیادین «توزین ولایت» میان حاکم شرعی و آحاد جامعه بنا نهاده شده است. با وجود سابقه چهل‌ساله در امر حکمرانی، فقه رایج شیعه گنجینه‌ای از تصرفات حکمیه و اختیارات واگذارشده به مردم دارد که نیاز به صورت‌بندی مجدد دارد. این الگو، حتی در …

فتوای تحریم سلاح هسته‌ای از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، گرچه با استقبال گسترده مراجع فقهی و محافل بین‌المللی روبه‌رو شد، اما برخی کوشیده‌اند آن را نه یک فتوا، بلکه حکمی حکومتی یا مصلحتی تفسیر کنند؛ برداشتی که ریشه در خلط میان «فتوا»، «حکم حکومتی» و «احکام ثانوی» دارد. در حالی‌که این دیدگاه از سوی فقیهی جامع‌الشرایط و در جایگاه مرجعیت …

امام موسی صدر و سید حسن نصرالله دو چهره شاخص، محبوب و اثرگذار در تحولات سیاسی جهان اسلام که بنابر سال‌ها مقاومت و دفاع از حقوق مظلومین در برابر اشغال و کشتار رژیم صهیونیستی هر کدام سرنوشت تراژیکی را تجربه کردند؛ یکی ربایش و سال‌ها بی‌خبری و دیگری شهادت. این دو شخصیت با اینکه هر کدام زاییده عصر و زمان …

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدی صبح امروز در درس خارج خود، به مناسبت سالروز شهادت سید حسن نصرالله رحمه‌الله‌علیه، تصویری جامع از این شهید مقاومت ارائه داد؛ تصویری که او را نه‌تنها فرمانده‌ای شجاع، بلکه الگویی کم‌نظیر در دیانت، معنویت، التزام فقهی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی نشان می‌دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، درس خارج امروز حجت‌الاسلام والمسلمین احمد عابدی رنگ و بوی …

استاد ورعی معتقد است هرچند برخی فقیهان با نگاهی حداقلی، حکومت را صرفاً مجری شریعت می‌دانند، با بررسی همۀ اختیاراتی که در فقه سنتی برای حاکم (اعم از معصوم و غیرمعصوم) در نظر گرفته شده، می‌توان به این اصل کلی دست یافت که فقه امامیه از ظرفیت کافی برای به‌رسمیت‌شناختن حق قانون‌گذاری برای حکومت، البته در قلمروی معین (حوزۀ عمومی) …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در دنیای امروز، با پیشرفت فناوری، مفهوم «جهاد» به طور قابل توجهی دستخوش تغییر و تحول عمیق شده است. از آنجا که جهاد به‌عنوان یک اصل اساسی در دین اسلام، همواره با مفاهیم مقاومت، دفاع و ترویج حق مرتبط است، بازبینی این مفهوم در عصر مدرن و به ویژه با توجه به فضای مجازی، ضروری به نظر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مدت‌هاست که گفتمان علم دینی از یک بحث صرفاً نظری و دانشگاهی فراتر رفته و به ضرورتی مبرم برای پاسخ‌گویی به چالش‌های اجتماعی تبدیل شده است. این یادداشت تحلیلی که بر اساس سخنرانی اخیر دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، تدوین شده، به این نکته کلیدی می‌پردازد که چگونه می‌توان از نظریه‌پردازی صرف عبور کرد …

عنصر «مصلحت» که از فقه جواهری فهمیده می‌شود، بسیار مؤثر است و درک نادرست از آن، موجب سرخوردگی برخی جریان‌های عدالت‌خواه و حتی تبدیل آنان به منتقدین تندرو شده است. با توجه به راهبردهای سیاست خارجی نظام بر پایه عزت، حکمت و مصلحت، فهم صحیح مصلحت از چالش‌های اصلی است که نیازمند تشخیص ولی فقیه می‌باشد و در آن، گاهی …

استاد علی رضایی تهرانی با عبور از تعاریف رایج و محدود به ابعاد نظامی و سیاسی، به تبیین مدلی می‌پردازد که در آن امنیت نه صرفاً یک سازوکار اجرایی، بلکه پدیده‌ای عمیقاً وابسته به اصول توحیدی، اخلاقی و مردمی معرفی می‌شود. او در نشست «الگوی حکمرانی امنیت از نگاه مقام معظم رهبری»، این الگو را با اتکا به پشتوانه‌های نظری …

استاد میراحمدی معتقد است وقتی اکثریت مردم از یک حکمرانی رضایت نداشته باشند، این به معنای آسیب رسیدن به مشروعیت حکمران نیست، بلکه به معنای برداشته شدن مجوز حکمرانی است. در چنین حالتی، نیاز به یک «سازوکار مسالمت‌آمیز» برای تغییر و تحول در حکمرانی است  که نه به خشونت بینجامد و نه به تداوم حکمرانی که مردم از آن رضایت …

حجت‌الاسلام اسدپور، انفعال در مواجهه با مسائل حکمرانی را ناشی از ایستایی در همان فقه الحکومه نجف امام دانست و اظهار داشت: متأسفانه از شاگردان خود حضرت امام تا بزرگان دیگری که به هر حال به بحث‌های حکومتی در این سالیان پرداخته‌اند همه انگار در همان فقه الحکومه نجف امام ایستاده‌اند. این وضعیت مانع از حل «مسائل عینی جامعه با …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در میان روایات معصومین(ع)، برخی همچون بیانیه‌هایی استراتژیک و نقشه‌های عملیاتی برای بقا و گسترش یک مکتب در پرچالش‌ترین مقاطع تاریخ جلوه‌گر می‌شوند. سخنان امام حسن عسکری(ع) در اواخر قرن سوم هجری، در اوج خفقان عباسی و در آستانه دوران غیبت، از جمله این رهنمودهای ژرف و کاربردی است. آن حضرت در زمانی که ارتباط مستقیم با …

ولایت فقیه هدایت خردمندان در چارچوب قانون الهی است و آزادی در اسلام تنها در همین چارچوب معنا دارد، مشروعیت فقیه از دین است و تحقق آن به همراهی مردم وابسته است که این نظام هم بردگی را برانداخته و هم کرامت و آزادی انسانی را تضمین می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جوادی آملی در یکی از سخنرانی‌های خود …

شبکه اجتهاد: عترت پپامبر (علیهم السلام) بر طبق نصوص و ادله‌ی فراوان متکفل و متصدی ‌هدایت خلق پس از شهادت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بودند، آنچه برای تمام عترت اصل غیر قابل تنازل در همه‌ی حالات و در جمیع شرائط بود، محور قرار دادن دعوت به قرآن و سنت نبوی بود. مهم‌ترین برنامه‌های عترت در …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین نارسایی‌های نهادی در مدیریت اجرایی کشور ما مسأله انباشت طرح‌ها، سندها، قوانین بالادستی، مصوبات و مقرراتی است که بعضاً هزاران ساعت برای طراحی و تدوین و تصویب آنها وقت صرف شده است. اما در همان مقام سند و مصوبه و قانون باقی مانده‌اند. برای اثبات این مدعا می‌توان ده‌ها و بلکه صدها نمونه در سطح …

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با واکاوی سیر تاریخی تکامل نسل‌های حقوق بشر، از اعلامیه جهانی تا نسل سوم حق‌های جمعی ملت‌ها، و با بررسی فلسفه تأسیس سازمان‌هایی مانند سازمان ملل، شورای امنیت، سازمان تجارت جهانی و آژانس انرژی اتمی، تصریح کرد که هرچند این نهادها در ظاهر برای تضمین عدالت و صلح جهانی ایجاد شده‌اند، اما بنیان‌های …

 استاد حکمت‌نیا در سخنانی گفت: خسارات ناشی از عملیات نیروهای خودی را از خسارات وارده توسط دشمن متمایز دانست که ذیل اعمال حاکمیت دولت قرار می‌گیرد. این نوع خسارات باید از تعهدات حقوقی، سیاسی و اجتماعی دولت تفکیک شود. استاد وحدتی شبیری نیز در سخنانی بیان کرد: از مهمترین خلاءهای فقه، عدم وجود باب «مستقل» ضمانات به مفهوم امروزی آن …

شبکه اجتهاد: همزمان با دهه پایانی حیات آیت‌الله العظمی سید محمد‌هادی میلانی(ره) برخی از جریان‌های فکری کوشیدند، رویکرد سیاسی ایشان را در تقابل با نهضت انقلاب اسلامی ایران نشان دهند که چند سال پس از رحلت ایشان با عنوان جمهوری اسلامی در ایران به حکومت رسید و نقطه عطف در تاریخ حیات سیاسی ایران گردید؛ مخالفان آیت‌الله میلانی در تحلیلی …

به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، دو اثر پژوهشی با موضوع حقوق بشر و کرامت انسانی در آموزه‌های اسلامی، در آستانه روز جهانی حقوق بشر و کرامت انسانی، با هدف تبیین دیدگاه اسلام و سیره اهل بیت(ع) درباره کرامت انسان و دفاع از حقوق او، به جامعه علمی و علاقه‌مندان معرفی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین اثر …

شبکه اجتهاد: در سال‌های گذشته بسیار می‌شنویم اشخاصی اندر مثالب مشروطه می‌نویسند و از انحراف مشروطه و از اینکه دیگ مشروطه در دربار انگلیس به بار گذاشته شد. این سخنان روشن است که جدی نیست. کافی است بدانیم مشروطه در زمانی اتفاق افتاد که تحول در سیاست و حکومت و تجدید فرهنگ و مبانی دینی و سیاسی ضرورتی جهانگیر شده …

شبکه اجتهاد: ولی فقیه در مراسم بزرگداشت شهدای جنگ تحمیلی دوازده روزه ضمن تکریم و تسلیت به خانواده شهداء راز معمای چرایی خصومت چهل و اندی ساله دشمنان ملت و ایران اسلامی بیان فرمودند. به عقیده ایشان «این‌ حوادث برای جمهوری اسلامی بی‌سابقه نبود؛ از اوّل انقلاب بارها از این حوادث برای کشور رخ داده؛ علاوه‌ی بر جنگ تحمیلیِ هشت‌ساله، …

برای اداره جامعه اسلامی نمی‌توان صرفاً به فتوا اکتفا کرد و نیازمند قانون‌گذاری هستیم. معنای این سخن، نارسا بودن فتوا نیست، بلکه فتوا اصولاً برای اداره جامعه به معنای نظام‌سازی کلان طراحی نشده است. اگر بخواهیم بر طبق فتوای مورد قبول هر شخص – اعم از اجتهادی یا تقلیدی – زندگی مردم را اداره کنیم، نخستین گام منجر به اختلال …