یادداشت فقهی و اصولی

این نوشتار در پی آن است که الگوی پیشنهادی برای روابط گوناگون مسلمانان در این نامه را بکاود و ضمن استخراج و معرفی آن، کارآمدی آن را برای الگو قرار گرفتن از سوی همه مسلمانان در جهان معاصر بنمایاند. شبکه اجتهاد: در نگاهی کلی می‌‌‌‌‌‌توان آموزه‌‌‌‌‌‌های دینی را به دو دسته آموزه‌‌‌‌‌‌های مرتبط با ساحت اندیشه و آموزه‌‌‌‌‌‌های مرتبط با …

شبکه اجتهاد: عصر امام صادق علیهم السلام را از جهاتی می‌توان عصر تعلیم و تربیت شاگردان فاضل و ساماندهی تشکیلات مرجعیت شیعه و فقاهت فقهاء نامید. دوران امامت حضرت باقر و امام صادق علیهما السلام مصادف با شکسته شدن فضای تحریم چندین ساله نقل و ضبط احادیث، سقوط سلسله بنی‌امیه و آغاز حکومت عباسیان شد و تا حدودی فضای باز …

شبکه اجتهاد: بیست و پنجم شوال یادآور سوگمندیِ سترگِ جامعه دیرپای شیعی در نیمه قرن دوم هجری است که به تازگی در عهد پنجمین و ششمین امامش با عمق معارف دینی و مذهبی‌اش آشنا شده بود. پیش از آن، آنچه در دید و فرادید بود بیشتر، شور انقلابی بود و عواطف پاک انسانی؛ تفضیل این صحابی بر آن صحابی بود …

در بازگشت از عتبات، توقفی اجباری در هویزه به الزام حاکم آن دیار داشته و بعدازآن توفیقی اجباری در شوشتر به الزام مردمان آن برای تبلیغ دین داشت. بعد از رجوع به اصفهان و ادامه کرسی درس، نامه‌های فراوانی از اهالی شوشتر و هویزه دریافت کرد که وی را به شهر خود فرامی‌خواندند. درنهایت در سال ۱۰۷۹ قمری، به دعوت …

شبکه اجتهاد: روش اجتهاد «روایت محور و فقاهت مدار» روشی است که ما طی هفت سال گذشته آن را مبنای کار فقهی خود قرار داده و تدریس خارج فقه را با بازخوانی روایات وسائل الشیعه بر مبنای آن دنبال کرده‌ایم. از جمله برکات این روش توجه به مسائل مستحدثه است. یکی از نمونه‌‌‌های آن حقوق زندانیان است. گرچه زندان پدیده …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مفاسد مواد مخدر بر کسی پوشیده نیست. این مفسده امروزه بسیاری از انسان‌های کره زمین را درگیر خود کرده است. فقه به‌عنوان ارائه‌دهنده برنامه بشر، باید به این مسئله بپردازد. بحث از مواد مخدر سابقه‌ای در فقه ندارد، گرچه مواد اعتیادآور بحث شده است که بدان اشاره می‌شود. تقسیم مواد مخدر مواد اعتیادآور به دو دسته کلی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بی‌وقفه بر اعتقادم به امکان و ضرورت تولید فقه حکومتی تأکید می‌کنم. این تکرار و تأکید برای این است که ذهنیت‌‌های قبلی و معمولاً منفی مانعی در فهم درست نوشته‌‌ها نباشد. سخن اصلی این نوشته در اصل فقه حکومتی یا حکومت و حاکمیت فقهی و فقاهتی و فقیه محور نیست. کسی که به رسالت‌‌های حداکثری اندیشه دینی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: همانطور که در نوشتار قبلی به اختصار تفاوت میان تبعیت از مرجع تقلید با اولیاء الهی که این نحله عرفانی از آن سخن می گوید، روشن شد؛ احکام و موضوعات شرعیه از سوی مرجع تقلید بیان می گردد، لکن تعیین مصداق و تشخیص خارجی موضوعات احکام شرعیه به مکلف واگذار شده است. لذا برای وجاهت تبعیت مطلقه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقیه بزرگوار آیت‌الله حاج‌آقا حسین بروجردی از مراجع عالیقدر و فقهای برجسته شیعه مقیم قم بود. ایشان در حدود ۱۵ سال آخر عمر خود مرجعیت عامه شیعیان جهان را بر عهده داشت. این عالم بزرگوار جامع معقول و منقول بود آیت‌الله بروجردی در ماه صفر سال ۱۲۹۲ هق در بروجرد متولد شد. پس از تحصیلات مقدماتی در …

شبکه اجتهاد: در منابع حدیثی ما احادیثی با متونی بلند و یا در واقع آنچه به عنوان «احادیث طوال» خوانده می‌شود کم نیست. گاهی این احادیث در برگیرنده خطبه‌ای بلندند و گاهی مکتوبی مطول و در بسیاری مواقع هم متن گفتگو و یا مناظره‌ای بلند را شامل می‌شوند. طبعا با توجه به محدودیت توانایی حفظ راویان از یک سو و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج‌آقا حسن طباطبایی قمی از فقهای بزرگ شیعه و مراجع معظم تقلید معاصر مقیم مشهد بود. ایشان سالیان بسیار در مشهد و کربلا و نجف نزد فقهای بزرگ به تحصیل فقه و اصول پرداخت تا به درجه عالیه اجتهاد نایل آمد. این فقیه بزرگوار در جریان مبارزات انقلابی زمان حکومت محمدرضا شاه جزو مخالفان حکومت شاه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی سازمان حج و زیارت که متأسفانه جای آن در تحقیقات فقهی-اقتصادی خالی است و شایسته است مطابقت آن با شرع مورد بررسی قرار گیرد، مسأله سازوکار نام‌نویسی و اعزام متقاضیان توسط سازمان حج و زیارت کشور است. سؤال این است که چرا ثبت‌نام و قرعه‌کشی، هر سال منحصراً برای همان موسم حج …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چرا فکر می‌کنیم که فقه و فقیه و حوزه علمیه در برابر مسائلی مانند تولید محصولات صنعتی خوراکی ویرانگر برای کودکان و نیز روش عمل سودجویانه و مافیایی رسانه‌ها و ترویج این خوراکی‌های مضر برای نسل کودک و نوجوان یک ملت باید همین‌طور خنثی عمل کنند و به سکوت بگذرانند و در عوض، صبح تا شب از …

شبکه اجتهاد: برخورد ما با پزشکی نوین از میانه عصر قاجار که با دانش‌های جدید آشنا شدیم تا زمانی که بهداشت اسلامی درست کردیم و سپس به سمت طب اسلامی رفتیم، سه مرحله را پشت سر گذاشته است: مرحله اول ورود اطلاعات پزشکی و پذیرش آن بدون ایراد اشکال. مرحله‌ای که فقط آثار پزشکی فرنگی بدون اشاره به طب قدیم، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با ادامه کش‌وقوس‌های این روزهای محافل علمی در مشهد مقدس میان طرفداران یک نحله عرفانی و مخالفین آن، پا فراتر از بحث‌های اعتقادی رفته و به بحث‌های فقهی و فقها نیز سرایت کرده است. ازاین‌رو لازم است فقه وارد میدان شده و صرفاً، بدون جانب‌داری از طرفی، فقط پاسخ این قسمت از نزاع را بیان دارد؛ مطلبی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وصف پدیده‌های طبیعی اصولاً مساله فقه و فقها نیست به‌استثنای برخی عناوین طبیعی – شرعی اغلب حوادث و وضعیت‌های طبیعی یا شرایط عینی و تبیین مصادیق کار عرف و عقل است. ورود به آنها کار فقه و فقیهان نیست. دستگاه فقاهت فاقد سازوکارها و روش‌های مواجهه درست با آن‌هاست. دو نمونه عینی این موارد که ارتباطی با …

اجازه اجتهاد، یکی از اقسام اجازات متداول و مرسوم در حوزه علمیه است که قدمت آن حداقل به دوران وحید بهبهانی می‌رسد. در سی‌امین سالروز رحلت مرحوم امام خمینی رحمت‌الله علیه، به یک مسئله رایج که حتی در میان اهل علم نیز مرسوم است می‌پردازیم و آن، اجازات اجتهاد مرحوم امام خمینی است. اختصاصی شبکه اجتهاد: مشهور در میان اهل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به لحاظ زی و منش علمی، امام شخصیت روحانی و معنوی برجسته‌ای دارد. از ویژگی‌های ایشان التزام و تقید به واجبات و ترک محرمات به حساب می‌آید. امام در هر جمعی که حضور می‌یافت، سبب می‌شد که نماز، اول وقت گزارده شود، با غیبت و تهمت، به شخصیت کسی توهین نگردد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌‌الاسلام والمسلمین سید مرتضی تقوی از محققان و نویسندگان حوزه علمیه قم و سردبیر اسبق فصلنامه تخصصی فقه اهل‌بیت(ع) در یادداشت پیش روی به شخصیت‌شناسی حضرت امام خمینی(ره) می‌پردازد که از منظرتان می‌گذرد

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر حاصل گفتگوی منتشر نشده با مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت از استادان حوزه علمیه قم و از شاگردان حضرت امام است که با حذف پرسش‌ها و تحریر و فشرده سخنان استاد، فرادید خوانندگان ارجمند قرار می‌گیرد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: آقا سید روح‌الله خمینی در روز ۲۰ جمادی‌الثانی سال ۱۳۲۰ هق در شهر خمین در خانواده‌ای علمی و مذهبی متولد شد. پدر ایشان مرحوم آیت‌الله سید مصطفی خمینی از مجتهدین مقیم خمین بود. مرحوم امام خمینی چند ماهه بود که پدر ایشان وفات نمود. برادر بزرگ‌تر امام خمینی آیت‌الله سید مرتضی پسندیده بود و دوران کودکی را …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تأثیرگذاری کم نظیر امام خمینی بر کشور خود، جهان اسلام و بسیاری از مردم جهان، مرهون چه چیزی است؟ امام چه کرد که در میان همسالان خود، این‌گونه یگانه شد و ملتی را با خود همراه کرد؟

شبکه اجتهاد: وقتى پارادایمى رنگ قداست و دینى به خود گرفت، خدشه و تزلزل آن، حتى توسط حوزویان، نه روشنفکران، حرکتى ضد دینى عنوان می‌شود. مقصود آن‏که تصحیح و یا تغییر در اجزا و عناصر این پارادایم در نگاه به زن، نیاز به گفت‏گوهاى عالمانه دارد وگرنه موجهاى تبلیغاتى و سیاسى با شعار دفاع از زن، تنها به سخت و …

من در پیشگاه خداوند، شهادت می‌دهم در این مصاحبت‌ها از این روحانی عالم، عامل و نیک‌خصال جز ایمان و تقوا، اخلاص، روحیه انقلابی، باور کامل ولایی، دغدغه مشکلات مردم، زندگی بسیار ساده طلبگی، خاکساری مردم و هم‌نشینی با همه اقشار، گوش شنوای دردهای محرومان و مستضعفان، دغدغه انقلاب و ولایت و احساس شرمندگی از وضعیت معیشت مردم، ندیدم. شبکه اجتهاد: …

شبکه اجتهاد: بیش از سه دهه است که در قم، مشهد و تهران بنیادهای آموزشی و مراکزی راه افتاده است که هدف‌شان ارائه‌ی آموزش‌های لازم در موضوع مهدویّت است. مدیران این مجموعه‌ها مدّعی هستند که می‌خواهند سطح گفتمان مهدویّت را از کوچه و بازار و خواب و بیان تشرّف‌ها بالاتر ببرند و از مهدویّت یک خوانش کلامی و عقلانی ارائه …

عده‌‌ای از فقهای میان سال حوزه به دلایلی، تشخیص داده‌اند کم‌کم وارد عرصه مرجعیت شوند. این کار آن‌ها با سیره عده‌‌ای از بزرگان گذشته که مرجعیت گریز بودند منافات دارد و با سیره عده‌ای دیگر که مرجعیت پذیر بودند مطابق است. طبق انما الاعمال بالنیات، ما حق نداریم آن‌ها را متهم کنیم چنانکه بزرگان قبل را هم متهم‌ نمی‌کنیم. اگر …

شبکه اجتهاد: وحدت از اصول اساسی و غیرقابل چشم پوشی در سیره امام علی (ع) است. ژرفنای اثرگذاری و عمق حضور این اصل در سلوک حضرت تا آنجا است که می‌توان گفت آن حضرت همانطور که امام عدل، امام تقوا و امام آگاهی و دانش است، امام وحدت امت اسلامی نیز به حساب می‌آید. آن امام همام وحدت را همواره …

شبکه اجتهاد: به مناسبت شهادت امیرالمومنین علی علیه‌السلام حجت‌الاسلام و المسلمین مجتبی الهی خراسانی استاد خارج فقه حوزه علمیه مشهد و عضو کمیسیون اجتماعی سیاسی شورای عالی حوزه علمیه خراسان در یادداشتی به نقش سه جریان در شهادت امیرالمومنین علیه‌السلام می‌پردازد: بسم الله الرحمن الرحیم؛ همین که به امر خلافت اقدام نمودم گروهى پیمان شکستند، و عده‏اى از مدار دین …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی قبل در خبرها به نقل از یکی از اساتید حوزه علمیه قم آمده بود «مدرسه‌سازی، مرجع‌سازی و جریان‌سازی در حوزه‌های علمیه از طریق شبکه‌های نفوذ در دستور کار دشمنان است. باید متوجه شبکه‌های نفوذ باشیم و راه آنها را سد کنیم». اگر چه شاید گوینده این سخنان به لازمه کلام خود ملتفت نباشد اما لازمه این …

تصور می‌کنید امام خمینی دسترسی‌اش به امام و امامت به عنوان علم و تراث و حکم و…از مالک اشتر در مصر کمتر بوده است؟ معتقدم دسترسی امام خمینی در عصر ما به امامت (محتوا و علوم و تراث) از دسترسی بسیاری از عالمان دور از محل اقامت و شهر و موطن امام حی معصوم آن زمان، بیشتر بوده است. این …