قالب وردپرس افزونه وردپرس
خانه / یادداشت فقهی و اصولی (صفحه 44)

یادداشت فقهی و اصولی

یادداشت فقهی و اصولی

بازخوانی حقوق مردم و شیوه‌های اعتراض به حاکمان از منظر امام علی(ع)/ محمد پارسائیان

بازخوانی حقوق مردم و شیوه‌های اعتراض به حاکمان از منظر امام علی(ع)/ محمد پارسائیان

امیر مؤمنان(ع) در جهت پیشگیری از مفاسد اقتصادی دستورالعمل‌هایی چون مراقبت بر زیردستان، نظارت بر تاجران برای جلوگیری از احتکار و انحصار و ممانعت از سوءاستفاده نزدیکان در حکومت صادر کردند و توصیه نمودند تا نصب کارگزاران از طریق بررسی و آزمون از میان افراد باتجربه، آبرومند و خاندان‏‌های‏ نیک باشد و کارها با مشورت و بهره‌گیری از تجربیات و افکار دیگران پیش برود. شبکه اجتهاد: مردم مالک حکومت و در حکم نیروی پشتیبان نظام سیاسی هستند و نقش آنان در حیات سیاسی حکومت‌ها نسبت به دوره‌های پیشین بسیار متفاوت شده است. اگر در گذشته برداشت از آیه «وَأَعِدُّوا لَهُمْ …

توضیحات بیشتر »

تمایز منابع فلسفه علم فقه با منابع فلسفه علم اصول/ علی شمشیری

«روش‌های کشف ملاک» و «الگوریتم اجتهاد» در پنجمین کارگاه آموزشی و پژوهشی«فلسفه علم اصول»

اختصاصی شبکه اجتهاد: فلسفه‌های مضافِ به علوم، علومی پسینی و درجه دومی هستند که علوم مضاف الیه را از نگاه بیرونی مورد مداقه قرار می‌دهند. فلسفه هر علمی به معنای گسترده خود، تاریخِ آن علم، مبادی تصوری و تصدیقی علم، روش‌شناسی و ارتباط آن علم مضاف الیه با دیگر علوم را بحث می‌کند. ازاین‌رو فلسفه علم فقه و فلسفه علم اصول فقه به تاریخ فقه و اصول، مبادی تصوری و تصدیقی که در علم فقه و اصول نیاز است و به روش‌هایی که در این دو علم برای رسیدن به گزاره‌ها و مسائل بیان گردیده است، می‌پردازند. با توجه به …

توضیحات بیشتر »

کجاست چشم بینا و گوش شنوا ! / تأملی در نامه اخیر بسیج دانشجویی به مراجع/ محمد باقری

کجاست چشم بینا و گوش نوا ! / تأملی در نامه اخیر بسیج دانشجویی به مراجع/ محمد باقری

اختصاصی شبکه اجتهاد: روز سه‌شنبه نامه انتقادی و کم‌سابقه‌ای از شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور در رسانه منتشر شد مبنی بر اینکه انتظار نداریم مراجع به اوضاع کشور بی‌تفاوت باشند! در این بیانیه آمده است: “متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد نقش کمرنگ مراجع عظام تقلید در عمده بحران‌های اقتصادی و سیاسی بوده‌ایم، به این‌گونه که گا‌هاً امر بر این مشتبه می‌شود که آقایان یا از اوضاع کف جامعه بی‌اطلاع هستند و یا ورود در مسائل این‌چنینی را خلاف شأن مرجعیت شیعه دانسته و اصل اتخاذ این مواضع را نادرست می‌دانند. در حالی که به‌زعم دانشجویان بسیجی در مورد اول …

توضیحات بیشتر »

«قضاوت و حکمیت» دو ضرورت عدالت‌گستری در جامعه/ محمد صادقیان

قصاص در فرزند صغیر و کبیر متفاوت است/ در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان هیچ تدبیری برای فرزندکشی وجود ندارد/ لزوم تعزیر مناسب در مورد جرم فرزند کشی

اختصاصی شبکه اجتهاد: پیش از اسلام و در فرهنگ مردم حجاز، عنوانی با نام قاضی وجود نداشته است بلکه آنچه مطرح بوده شخصیتی به عنوان حَکَم بیان شده که می‌بایست در اختلافات ورود پیدا می‌کرد و بی‌طرفانه نسبت به حل مشکلی اظهارنظر می‌نمود. از خصوصیات این حَکَم آن بوده که معمولاً از روسای قوم انتخاب نمی‌شده زیرا آنان موظف به تأمین سود و منفعت قوم خود و یا همپیمانانشان بوده‌اند ازاین‌رو نمی‌توانستند حَکَم مناسبی باشند اما کاهنان و جادوگران و یا افرادی که به پاکی در میان مردم مشهور بودند به عنوان حَکَم مطرح و مورد رجوع قرار می‌گرفتند.  پیامبر …

توضیحات بیشتر »

مدرنیته علیه مرجعیت/ مهراب صادق‌نیا

مدرنیته علیه مرجعیت/ مهراب صادق‌نیا

شبکه اجتهاد: نهاد مرجعیّت از جمله مقوّمات و شاید بتوان گفت مهم‌ترین نهاد مذهب تشیّع است. بررسی تاریخی این مذهب نشان می‌دهد که این نهاد از نتایج باورداشتن به وجود امام غایب است. حامد الگار در این زمینه می‌نویسد: «یک‌پارچه شدن عالمان را درواقع (می‌توانیم) به‌عنوان یک نتیجه حتمی دراز مدت غیبت کبرا توصیف کنیم. چنین می‌نماید که امّت شیعه از اساس، انتظار داشته که غیبت امامش به نسبت کوتاه باشد، اما چون غیبت به درازا کشید و امیدهای ظهور امام به آینده انتقال یافتند، نیاز مبرم به یک رهبری جامع و منظّم برای امّت احساس گردید. بدین سان، اندیشه …

توضیحات بیشتر »

فقه شیعه اصالت را به جنگ داده است یا صلح؟/ سیدمرتضی حسینی فاضل

فقه شیعه اصالت را به جنگ داده است یا صلح؟/ سیدمرتضی حسینی فاضل

شبکه اجتهاد: در این نوشتار می‌کوشیم با محور قرار دادن مفهوم جهاد ابتدایی، پاسخ این پرسش را بیابیم که فقه شیعه اصالت را با صلح می‌داند یا جنگ؟ جهاد در دین اسلام دارای جایگاهی ویژه و مهم است؛ به‌گونه‌ای که یکی از ده فرع[۱] مهم دین شناخته شده است. علاوه بر آیات قرآن کریم، سنت نبوی و روایات معصومین (ع) نیز به این فریضه‌ی مهم پرداخته‌اند. حضرت علی (ع) جهاد را لباس تقوا، زره محکم و سپر مطمئن خداوند توصیف می‌کند. به‌گونه‌ای که ترک‌کننده‌ی جهاد، به بلا و مصیبت گرفتار می‌شود و فرجامی جز خواری و ذلت ندارد.[۲] فقیهان نیز …

توضیحات بیشتر »

مرجعیت از دیروز تا امروز و چالش‌های پیش رو/ سیدمحمدناصر تقوی

از حقیقت مرجعیت تا فقاهت‌های مَجاز

آینده مرجعیت پویا و تأثیرگذار، از آنِ مرجعیتی است که فرا فرقه‌ای، وحدت‌گرا، دارای زبان تفاهمی و ارتباطی مناسب، آشنا با تحولات فکری – اجتماعی و فرهنگی جهان و مستقل از نهاد قدرت‌ باشد. شبکه اجتهاد: به باور بسیاری «مرجعیّت» به معنا و مفهوم امروزی‌اش از قرن دوازدهم هجری و با فقیه بزرگ مرحوم محمدحسن نجفی، معروف به «صاحب جواهر» و از حوزه علمیه نجف آغاز شده است. مرجعیتی که فراگیری و نفوذ آن در بین «مقلدین» در جامعه شیعی از خصوصیات برجسته‌ آن است و خیل عظیمی از مقلدین در جامعه‌ تشیع، به همراه شاگردان و مروجان یک مرجع …

توضیحات بیشتر »

رؤیت هلال و زمین فوتبال!/ سید طاها بصیری

رؤیت هلال و زمین فوتبال!/ سید طاها بصیری

اختصاصی شبکه اجتهاد: امسال جام جهانی فوتبال با یک تفاوت ویژه برگزار می‌شود: استفاده از تکنولوژی کمک‌داور ویدیویی (VAR). این تکنولوژی چنان‌که از نامش پیداست، به داور مسابقه کمک می‌کند که در موارد مشکوک با استفاده از تصاویر ضبط‌شده توسط دوربین‌های مخصوص و با همکاری یک تیم داوری مستقر در اتاق بررسی ویدیویی به‌شکلی درست و دقیق تصمیم بگیرد. این تکنولوژی برای کم شدن خطاهای داوری و عادلانه‌تر شدن فوتبال و نتایج بازی‌ها استفاده می‌شود. اما این تکنولوژی سال‌ها مخالفانی جدی داشت که مخالفت آن‌ها به‌قدری مؤثر بود که استفاده از این تکنولوژی را تا به امروز به تأخیر انداخت …

توضیحات بیشتر »

فقه و چالش‌های سیاسی نظام اسلامی

فقه و چالش‌های اجتماعی و فرهنگی نظام اسلامی

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن پیش‌رو نمایه مقالات «فقه و چالش‌های سیاسی نظام اسلامی» است که به معرفی ۲۰ مقاله چالشی می‌پردازد. ۱- عنوان مقاله: مبانی فقهی نظام جمهوری اسلامی؛ امنیت سیاسی نظام اسلامی از منظر فقه شیعه نویسنده: محمد اسماعیل نباتیان (استادیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، گروه تاریخ و تمدن و انقلاب اسلامی دانشگاه تهران) منبع: فصل‌نامه علمی-پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، دوره ۱۳، شماره ۴۷، ۱۳۹۵ چکیده: امروزه از چالش‌ها و دشواری‌های مبتلابه کشورهای اسلامی، مسئله امنیت و به‌طور خاص، امنیت سیاسی است. حال این سؤال مطرح است که آیا گزاره‌های فقهی، ظرفیت تبیین و تولید امنیت سیاسی و زمینه‌سازی …

توضیحات بیشتر »

فقه و چالش‌های اجتماعی و فرهنگی نظام اسلامی

فقه و چالش‌های اجتماعی و فرهنگی نظام اسلامی

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن پیش‌رو نمایه مقالات «فقه و چالش‌های اجتماعی  و فرهنگی نظام اسلامی» است که به معرفی ۱۹ مقاله چالشی می‌پردازد. ۱- عنوان مقاله: چالش‌های اجتماعی انقلاب اسلامی در ایران: بررسی تغییرات جمعیتی بعد از انقلاب و پیامدهای آن بر مشروعیت نظام سیاسی نویسنده: یحیی فوزی منبع: مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ۵، شماره ۳، ۱۳۸۳ چکیده: میزان مشروعیت نظام‌های سیاسی را بر اساس همگونی بین باورها و ارزش‌های اکثریت مردم جامعه با مبانی نظری که بر اساس آن‌ها حاکمان سیاسی سلطه خود را توجیه می‌کنند ، مورد ارزیابی قرار می‌دهند و هر عاملی که بتواند ارزش‌ها و باورهای …

توضیحات بیشتر »

فقه و چالش‌های اقتصادی نظام اسلامی

تحلیل فقهی - حقوقی مبادله ارزهای قابل استخراج در اقتصاد اسلامی

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن پیش‌رو نمایه مقالات «فقه و چالش‌های اقتصادی نظام اسلامی» است که به معرفی ۱۴ چالشی مقاله می‌پردازد. ۱- عنوان مقاله: چالش‌های موجود نظام آموزش اقتصاد اسلامی نویسنده: علی محمد احمدی منبع: فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۱۸، ۱۳۸۹ چکیده: باگذشت نزدیک به سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز مبانی اقتصاد اسلامی در اقتصاد جامعه به کار گرفته نمی‌شود و کارکرد اقتصاد ایران بیشتر از آموزه‌های اقتصاد متعارف متأثر است. اگرچه عوامل متعددی در این امر دخیل‌اند، از نقش و جایگاه نظام آموزشی کشور و فرایند تولید علم آن نباید غافل ماند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که باثبات …

توضیحات بیشتر »

نقدی بر «ایام روزه‌داری: ماهی سه روز، در سال ۳۶ روز»/ معین مشکات

راه دشوار اصول فقه فعلی تا فقه حقوق شهروندی/ حسن اجرایی

اختصاصی شبکه اجتهاد: پژوهشگر محترم، جناب امیرحسین ترکاشوند اخیراً نظری در باب روزه‌داری مطرح کرده و بازخوانی‌ای در آیات روزه صورت داده است که به‌طور خلاصه بیان می‌دارد ایام روزه‌داری جمعاً ۳۶ روز در سال است که به‌شکل «سه روز در هر ماه» ادا می‌شود و این همان معنای عبارت «ایاماً معدودات» در آیۀ ۱۸۴ می‌باشد که راجع به مدت روزه‌داری ذکر شده. همچنین این حکم یک واجب تخییری‌ست و به‌غیر از سه‌روز مربوط به ماه رمضان در مابقی ماه‌ها فرد مختار است که مابین روزه گرفتن یا غذا دادن به فقیر یکی را انتخاب کند و این معنای عبارت …

توضیحات بیشتر »

پنهان مشو که روی تو بر ما مبارک است/ مهدی رضایی

گزارش ستاد استهلال دفتر رهبری درباره رؤیت هلال ماه شعبان ۱۴۴۲

شبکه اجتهاد: موضوع استهلال و احراز حلول ماه قمری برای به جا آوردن تکالیف دینی امری ضروری است؛ از این رو، بحث و بررسی پیرامون این موضوع اهمیت زیادی دارد. در این نوشتار که مطابق نظرات حضرت آیت‌الله جوادی آملی است، سعی شده است تا نحوه شکل‌گیری هلال ماه و شرایط استهلال و موضوع اثبات اول ماه، با مبانی فقهی و وضعیت رؤیت‌پذیری هلال ماه‌های رمضان و شوال بیان شود. اغلب مذاهب اسلامی رؤیت هـلال را مهم‌ترین نشانه شروع ماه قمری می‌دانند و بر همین اساس نسبت به آن حساس هستند. حدیث «صُومُوا لِرُؤْیتِهِ وَ أَفْطِرُوا لِرُؤْیتِهِ‌؛ روزه‌ بگیرید با …

توضیحات بیشتر »

زکاتی برگرفته از نماد زکات مالی/ امام موسی صدر

«فقدان صداقت»؛ آسیب‌شناسی امام‌ موسی صدر از جوامع اسلامی/ شریف لک‌زایی

‌‌ای مسلمان، اسلام از تو‌‌ می‌‏خواهد که شبِ تارِ همسایه‏‌ات را روشن کنی، پیش از آنکه خانه ‌ات را روشن کنی. از این رو، به تو‌‌ می‌گوید پیش از آنکه نماز عید بخوانی و به خانه بازگردی و عید را جشن بگیری، زکات بده.‌‌ می‌خواهد شادی را به خانۀ همسایه‏‌ات ببری، پیش از آنکه خودت شاد باشی؛ و این نماد اسلام و معنای عید است. شبکه اجتهاد: متنی که در پیش روی شماست، خطبۀ دوم نماز عید فطر امام موسی صدر است که در جلد یازدهم مجموعۀ گام به گام با امام و همچنین کتاب ادیان در خدمت انسان منتشر …

توضیحات بیشتر »

فطریه، گام اول!/ محمد سروش محلاتی

آیت‌الله سیستانی، فقیهی که از مردم سالاری دفاع می‌کند

شبکه اجتهاد: فطریه نوعی زکات است که به میزان حدود سه کیلو -مواد غذایی متعارف- در سال پرداخت می‌شود و بمصرف فقرا می‌رسد. ولی با توجه به گستردگی فقر و فراوانی نیازمندان، این بودجه چه تاثیر قابل توجهی در رفع نیازهای آنان دارد؟ و آیا میتوان آن را روشی کافی و کارآمد برای فقرزدایی دانست؟ روشن است که پاسخ این سوال منفی است. البته در گذشته، چنین بودجه ای تاثیر بیشتری در بهبود وضع آنان داشته است ولی امروز بالنسبه این تاثیر کاهش یافته است زیرا در آن اعصار عمدهُ هزینه خانوار هزینه خوراک بوده و در خوراک هم هزینه …

توضیحات بیشتر »

ورزش‌‌های حرفه‌ای شرعا مجاز نیست!/ حسین قمی

ورزش‌‌های حرفه‌ای شرعا مجاز نیست!/ حسین قمی

شبکه اجتهاد: یادداشت پیش‌روی در تحلیل فتوای حرمت ورزش‌‌های حرفه‌ای که چندی پیش توسط برخی از علما و بزرگان اهل سنت صادر شد، نگارش شده است. نگارنده بعد از تحلیل این فتوا، نقدی بر ساختار پاسخ گویی به استفتائات حوزه سلامت در درون مکتب تشیع داشته است تا با بیان نقاط ضعف این نحوه پاسخ گویی مسیری روشن را پیش روی مخاطبان باز کند. توجه شما را به این یادداشت جلب‌ می‌نماییم: چندی پیش در پایگاه خبری «الیوم السابع»، خبری منتشر شد مبنی بر اینکه «شوقی علام» مفتی مشهور مصر، در فتوایی گفته بود: «ورزش حرفه‌ای، مانند بوکس که مستلزم …

توضیحات بیشتر »

آینده‌ٔ مرجعیت!/ محمدرضا زائری

آینده‌ٔ مرجعیت!/ محمدرضا زائری

شبکه اجتهاد: اساس دین‌داری و بنیان نظام اجتماعی مذهب در موقعیت‌های دور از خاندان پیامبر(ص)، بر حضور فعال و نقش‌آفرین مراجع تقلید است که حلقه‌ٔ ارتباط فکری و معنوی مردم با اولیای معصوم هستند. گاه این فاصله مکانی و جغرافیایی است، همچون عصر حضور مادی خاندان رسالت که مردم در مناطق دور به نمایندگان امامِ خود مراجعه می‌کردند و گاه، فاصله‌ٔ زمانی و تاریخی است مانند روزگار ما که مردم به عالمان و فقیهان مراجعه می‌کنند. این رجوع و مراجعه‌ٔ مردم به فقیه او را مرجعیت می‌دهد و چون رجوع مردم برای شناخت حکم دینی و تکلیف شرعی است آنان …

توضیحات بیشتر »

درکی نادرست از ولایت فقیه/ ناصر ایمانی

درکی نادرست از ولایت فقیه/ ناصر ایمانی

شبکه اجتهاد: چند روز پیش مقاله‌ای در برخی جراید تحت عنوان «صدای جمهور، صدای معصوم»(۱) انتشار یافت که در آن نویسنده با مقدماتی از فقه شیعه و فقه اهل سنت و بحث ولایت مطلقه فقیه توسط حضرت امام به این جمع‌بندی‌ می‌رسد که صدای جمهور همان صدای معصوم است و اهل تسنن قرن‌‌ها‌ پیش از شیعه به این نتیجه رسیدند که باید امام زمان را در جمهور مردم متجسد دید. این مقاله درصدد است تا نقدی به آراء نویسنده و مقدمات ایشان که به چنین نتیجه‌ای انجامیده است داشته باشد. اول: نویسنده سعی بلیغی نموده تا نظریه ولایت فقیه را …

توضیحات بیشتر »

اذان صبح؛ چالش مذهبی رسانه ملی/ راوی دینی

اذان صبح؛ چالش مذهبی رسانه ملی/ روای دینی

شبکه اجتهاد: چند سالی است که انتقادها از صدا و سیما به‌سبب نحوه اعلام زمان اذان صبح افزایش یافته است. رسانه ملی اوقات شرعی را بر پایه محاسبه مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اعلام می‌کند و این زمان با زمانی که مورد تأیید برخی مراجع برجسته تقلید است بین ۵ تا ۲۰ دقیقه تفاوت دارد. از همین رو طبق فتوای بسیاری از فقها اگر کسی بلافاصله پس از اعلام اذان صبح نمازش را بخواند نمازش باطل محسوب می‌شود. دست‌کم طی سال‌های اخیر آیات عظام سیستانی، شبیری زنجانی و مکارم شیرازی از مقلدین خود خواسته‌اند که نماز صبح را دقایقی پس از …

توضیحات بیشتر »

نظام اسلامی: نظامی، آری ولی نظامی‌گری، هرگز!/ محمد سروش محلاتی

نظام اسلامی: نظامی، آری ولی نظامی‌گری، هرگز!/ محمد سروش محلاتی

شبکه اجتهاد: آنچه می‌خوانید چکیده‌ای از سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه در شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان در هیئت دارالزهرا(س) است: شگفت آور است حضرت علی (ع) متهم می‌شود که “دانش جنگ” ندارد: «لا علم له بالحرب»(خطبه ۲۷) در حالیکه امام دانش جنگ داشت ولی با نظامی گری مخالف بود. نظامی گری یا میلیتاریسم سرنوشت همه مسائل را بدست نظامیان می‌دهد و دست آنان را در همه امور حکومت از اقتصاد و تجارت تا فرهنگ و قضاوت باز می‌گذارد و قدرت نظامی را در صدر می‌نشاند و همه گره‌‌ها با …

توضیحات بیشتر »

جوانان شیعه عراق در گرداب دوباره کمونیسم/ عباسعلی مشکانی سبزواری

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام عباسعلی مشکانی سبزواری، رئیس مؤسسه معارف و اندیشه تمدنی اسلام محقق و مدرس فقه سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در یادداتشتی تحلیلی درباره جریان کمونیسم در عراق و مبارزه و مقابله فقهای معاصر و رویکرد جدید مقتدی صدر و نحوه فعالیت‌های او در عراق می‌نویسد: ۱- پس از جنگ جهانی اول و اضمحلال امپراتوری عثمانی و کوتاهی دست دولت ترکیه از عراق و به‌موازات آن تسلط، نفوذ و حضور پیدا و پنهان دولت بریتانیا در صحنه سیاسی و اجتماعی عراق، به سبب حمایت‏های گوناگون بریتانیا، برخی نظامیان سنی موفق به تصاحب قدرت و تشکیل حکومت شدند. این گروه …

توضیحات بیشتر »

«علو و استعلا در مفهوم امر» در سیره سیاسی امام خمینی(ره)/ داود مهدوی زادگان

تدبیر حکمرانی ولی فقیه در غائله بنزین

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین داود مهدوی زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی یادداشتی با عنوان «علو و استعلا در مفهوم امر (سیره سیاسی امام خمینی(ره))» نگاشته است که در ادامه می آید:  امام خمینی(ره) در بحث اوامر علم اصول الفقه، معتقدند که در معنای «أمر» (فرمان)، «علو»‌ دخالت دارد، یعنی تحقق اوامر حاکم در صورتی امکان‌پذیر است که او واجد ویژگی نفوذ کلمه و اقتدار حکومتی باشد. پس اگر کسی دارای اقتدار نباشد، حتی اگر سلطان هم باشد، خواسته‌های الزام آور او، «فرمان» نیست. بنابراین، امر واقعی از شخص مقتدر اتفاق می‌افتد، اما «ااقتدار» مسئله‌ای قراردادی …

توضیحات بیشتر »

همراهی حوزه نجف اشرف با قیام مردم ایران در ۱۵ خرداد ۴۲/ صفاءالدین تبرائیان

صفاءالدین تبرائیان

شبکه اجتهاد: یادداشت پیش‌روی به واکاوی واکنش حوزه علمیه نجف و مشخصا دو مرجع عالیقدر آن حوزه، آیت‌الله سید محسن حکیم و آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی، نسبت به وقایع بهار سال ۱۳۴۲ در ایران و قیام ۱۵ خرداد پرداخته است. مشروح یادداشت دکتر صفاءالدین تبرائیان، پژوهشگر تاریخ معاصر و نویسنده کتاب‌های «نهاد مرجعیت شیعه در ۲۰۰ سال اخیر» و «احیاگر حوزه نجف» که در حال حاضرمشغول نگارش کتابی با موضوع زندگینامه آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی است، را در زیر می‌خوانید. عاشورای ۱۳۸۳ ق، مقارن با ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ ش، حضرت آیت‌الله خمینی به منظور ایراد خطابه‌ای تاریخی رهسپار مدرسه فیضیه می‌شود. …

توضیحات بیشتر »

خمینی کبیر؛ از نفی فقه اشرافی تا اثبات فقه مردمی/ مهدی نجفی

خاطرات مستند استاد خسروشاهی درباره «امام خمینی(ره)، پانزده خرداد و مسأله انقلاب»

ساختار فقهی امام را باید در شعار «جمهوری اسلامی، نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم» جستجو کرد زیرا پذیرش جمهوریت و مردم گرایی، حزب گرایی و ساختار حکومت قبیلگی (چپ و راست) را نفی‌‌ می‌کند و از اشرافیت مدرن قبیلگی جلوگیری خواهد کرد. شبکه اجتهاد: سالروز رحلت جانسوز امام خمینی (ره) یادآور تشییع میلیون‌ها ایرانی با امام امت و نشان دهندۀ عمق پیوند امت با امامت است؛ در این میان ضرورت واکاوی فقه امام و جایگاه آن در انقلاب اسلامی از آن جهت حائز اهمیت است که در سال‌های اخیر موج سهمگین تحریف آراء و اندیشه‌های خمینی …

توضیحات بیشتر »

منظومه فکری امام خمینی (ره)/ علی دارابی

منظومه فکری امام خمینی (ره)/ علی دارابی

شبکه اجتهاد: ایام ارتحال معمار کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (ره)، فرصت مناسبی است تا ابعاد شخصیتی، فکری و آراء و اندیشه ایشان مورد واکاوی قرار گیرد تا از رهگذر آن نسل جوان کشور با سیره و افکار امام (ره) بیشتر آشنا شوند و نظام تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و کارگزاران اجرایی نسبت «اقدام و عمل» خود را با منظومه فکری امام (ره) بیشتر و بیشتر نمایند. در یک دسته‌بندی کلی بر این باورم که اصول، پایه‌ها و بنیان‌های فکری امام خمینی (ره)، بر موارد زیر استوار است؛ (یکم)؛ کارآمدی؛ اگر این مفهوم را به معنای …

توضیحات بیشتر »

تئوری عدالت در حکومت اسلامی و ولایت فقیه/ محمدجواد فاضل لنکرانی

آيت‌الله‌‌ هاشمی شاهرودی به قوه قضائیه اعتبار بخشید/ فقیهی زمان شناس و همیشه در صدد مطرح کردن اندیشه‌‌ها و افکار جدید بود

شبکه اجتهاد: بحث و بررسی دربارۀ مشروعیت،[۱] بلکه لزوم حکومت اسلامی تحت زعامت فقیه جامع الشرایط از ابعاد گوناگون امکان پذیر است. جمعی از فقهای امامیه حکومت اسلامی و ولایت فقیه را از طریق حسبه یا تحت عنوان امر به معروف (این که حکومت اسلامی بالاترین و برترین معروف است) اثبات کرده اند. برخی دیگر آن را از طریق عقل یا دلیل مرکب از عقل و نقل به اثبات رسانده اند. بدین معنا که برای حفظ نظام و معیشت مردم نیاز به وجود یک حاکم است و به عنوان قدر متیقن حاکم باید یک فقیه آشنا به احکام و ابعاد …

توضیحات بیشتر »

امام خمینی در حصار تفسیرهای قشری/ محمد سروش حلاتی

آیت‌الله سیستانی، فقیهی که از مردم سالاری دفاع می‌کند

شبکه اجتهاد: نسل امروز جامعه، نسلی است که «شناخت مستقیم» از حضرت امام خمینی ندارد. این نسل که دهه دوم و سوم و چهارم زندگی خود را سپری‌ می‌کند،‌ می‌خواهد امام را از راه «شنیده‌ها» شناسائی کند و از «گفته‌های» دیگران، به شخصیت وی پی برد. و اگر این گفته‌ها، متفاوت و یا متناقض باشد، قهراً این نسل با «تحیّر» و سرگردانی مواجه‌ می‌شود که کمترین اثر آن «بی اعتمادی» است. در این باره، اگر قضاوت‌های توأم با عناد و دشمنی را کنار بگذاریم و از داوری‌های کینه توزانه صرف نظر کنیم، باز هم با تفسیرهای مختلفی که توسط علاقه …

توضیحات بیشتر »

ابعاد ناشناختۀ امام خمینی/ محمدجواد حجتی کرمانی

ابعاد ناشناختۀ امام خمینی/ محمدجواد حجتی کرمانی

شبکه اجتهاد: برای شناخت ابعاد ناشناختۀ امام خمینی، باید ابتدا از مقیاس‌‌ها و معیارهایی سخن گفت که آنها نیز ناشناخته اند! تقوی، اخلاص، زهد، بی علاقگی به دنیا، عبادت، سرشک شوق برای خدا در نیمه شب تار از دیدگان فرو ریختن، در جستجوی گمنامی و بی نام و نشانی بودن، مال فراهم نیاوردن، خشت بر خشت ننهادن، خانۀ نو بنا نکردن، در جایگاهی محقر زیستن و بدان دلخوش بودن، از خوراکی‌‌ها و آشامیدنی‌‌های رنگارنگ و گونه گونه دنیا کم بهره بودن، کم خوردن، لب و دم و دامن از شهوات شستن، خواسته‌‌های دلفریب و هوس برانگیز را از میان برچیدن …

توضیحات بیشتر »

دموکراسی در گفتمان امام خمینی/ ابوالفضل مروی

دموکراسی در گفتمان امام خمینی/ ابوالفضل مروی

شبکه اجتهاد: واژه یا به عبارت صحیح تر اصطلاح “دموکراسی” از اصطلاحات کهن و دیرپای مباحث اندیشه سیاسی است. دموکراسی اصطلاحی یونانی است که از دو کلمه (demos- اسم) به معنای مردم و (kratia- فعل) به معنای حکومت کردن، گرفته شده است. دموکراسی یعنی حکومت قاطبه مردم، مردم سالاری یا حکومت مردم بر مردم. در یونان باستان این اصطلاح به معنی حکومت عامه مردم یا مردم عادی و نیز روستائیان بوده است یعنی مردمی که فاقد آموزش حکومتداری یا ثروت و مکنت بوده اند که اکثریت مردم دولت شهرهای یونان را چنین افرادی تشکیل می دادند. در دولتشهرهای یونان باستان- …

توضیحات بیشتر »

جدایی دین از سیاست از دیدگاه امام خمینی(ره)/ ایرج تبریزی

جدایی دین از سیاست از دیدگاه امام خمینی(ره)/ ایرج تبریزی

شبکه اجتهاد: یادداشت حاضر کوششی در جهت بازشناسی دیدگاههای حضرت امام خمینی(ره) در خصوص جدایی دین از سیاست می‌باشد. نویسنده در مقدمه بحث به علل گسترش عقیده جدایی دین از سیاست می پردازد و آن را یکی از سیاستهای استعماری معرفی می‌کند. به نظر نویسنده، آثار و شواهد موجود نشان می‌دهد که امروزه دوباره تحجر و جمود فکری مدرن در بین مسلمین رواج یافته است و به شکل پیچیده‌ای تلاش می‌کند تا بار دیگر تعریف و تفسیر مورد نظر خود از دین و احکام و ارزشهای دینی را جانشین آن چهره‌ای از دین کند که امام راحل(ره) در طول بیش …

توضیحات بیشتر »
Real Time Web Analytics