شبکه اجتهاد: برای آن که کاستیهای متون آموزشی حوزه آشکار گردد، لازم است بایستگیهای متون آموزشی را مرور کنیم. به نظر میرسد هر متن آموزشی مطلوب باید واجد سه ویژگی باشد که عبارتند از: ۱. برخوردار بودن از محتوای مناسب؛ ۲. منطبق بودن با سطح علمی مخاطب؛ ۳. برخورداری از شیوه فرا آموزی. اینک مناسب است درباره هریک از عوامل …
Read More »یادداشت فقهی و اصولی
طب اسلامی از واقعیت تا خیال/ سیدضیاء مرتضوی
شبکه اجتهاد: ۱- طب سنتی، ایرانی و اسلامی: یکی از مسائلی که در سالهای اخیر به صورت خاص مورد توجه قرار گرفته و دیدگاههای موافق یا مخالف را متوجه خود ساخته، موضوع «طب اسلامی» است. در کنار آن و همزمان، موضوع «طب سنتی» که گاه به صورت خاصتر با عنوان «طب ایرانی» نیز از آن نام برده میشود، محل بحث …
Read More »نقد و آسیبشناسی تنجیم طبی و طبابت فلکی/ احمد حسین شریفی
شبکه اجتهاد: متاسفانه در سالهای اخیر شاهد اوجگیری جریانات شبهعلمی و خرافی در بین برخی طلاب و پژوهشگران عرصه طب سنتی – اسلامی هستیم، این جریانات با چنگ اندازی به میراث یونان باستان و با استنادهای بیضابطه به مرویات طبی و با روشهای غیر علمی و اثبات نشده، مدعی درمان امراض جسمی و روحی شدهاند و از همین طریق مبالغ …
Read More »نقد فقهی جمهوری اسلامی؛ عرصهها و آسیبها/ محمد مروارید
اختصاصی شبکه اجتهاد: یکم. مبانی انقلاب اسلامی مانند هر حرکت سیاسی-اجتماعی دیگر باید در سه ساحت تعریف شده و از سایر انقلابها متمایز گردد: الف: وضعیت موجود جامعه، اجزای آن و نهادهای اجتماعی؛ ارزشها، اندیشهها، فرهنگها، نظام سیاسی و نظام اجتماعی حاکم بر جامعهی امروز چیست؟ ب: وضعیت مطلوب و آرمانی جامعه؛ چه تصویر واقعی و عینی از جامعهی آرمانی …
Read More »درباره تورم علم اصول/ حسن انصاری
شبکه اجتهاد: برخی معتقدند علم اصول و مباحث مختلف آن در طی دویست سال اخیر تورمی بیش از اندازه و نیاز فقه به آن پیدا کرده است؛ به این معنا که یا بسیاری از بحثهای آن دارای ثمرهای علمی در مباحث اصلی و سنتی اصول فقه نیست و یا اینکه ثمرهای در مباحث اجتهادی فقه و فتوا ندارد. درستی و …
Read More »صدسالگی حوزه قم در یک نگاه/ رسول جعفریان
اختصاصی شبکه اجتهاد: اعتبار شهر قم و شهرت تاریخی و مذهبی قم سبب توجه به این شهر در مآخذ مختلف تاریخی از قرن دوم هجری به این سوی شده است، بهطوری که در بیشتر کتابهای جغرافیایی نوشته شده در قرنهای چهارم و پنجم هجری و بعد از آن از این شهر که قدری در مذهب متفاوت با بلاد دیگر بوده، …
Read More »امتیازات کتاب «المبسوط» در مقایسه با رسائل و کفایه/ محسن مطلبی
شبکه اجتهاد: متون و آثار علمی را از یک جهت به دو دسته میتوان تقسیم کرد؛ متون آموزشی و متون پژوهشی. این متون با توجه به جامعه مخاطب خویش، اقتضائات و ویژگیهای خاصی را میطلبند که باید در هرکدام از آنها رعایت شود و تخطی از این قوانین و قرار دادن هر کدام از این متون بهجای دیگری نهتنها مفید …
Read More »سنًت شکستن مُهر مرجع تقلید/ هادی انصاری
شبکه اجتهاد: سنًتی زیبا و تاریخی از مراجع عظام تقلید پیشین و به گونهای قانون نانوشتهای وجودداشته و دارد که بلافاصله پس از رحلت هر مرجع تقلید، در حضور برخی بزرگان حوزه و شاهدان، مُهر ایشان شکسته میشود. این اقدام علاوه بر عظمت مرجعیت شیعه، در حقیقت برای پیشگیری از هر گونه سوءاستفاده احتمالی بازماندگان و اعضای دفتر بوده و …
Read More »گرهگشایی از مسألۀ «مشروعیّت» در دولتِ اسلامی/ مهدی جمشیدی
شبکه اجتهاد: باید اصطلاحِ “مشروعیّت” را در معنایی که در “فلسفۀ سیاست” رایج است، بهکار برد که عبارت است از “حقّ حاکمیّت”. پس مراد، معنای لغوی مشروعیّت نیست؛ یعنی سخن در این نیست که “شروطِ دینیبودنِ حکومت” چیست. اگر “حقّ حاکمیّت/ مشروعیّت” را “مردم” به “حاکم” بدهند، یعنی حاکم بهصورتِ “پیشینی”، حقّی نداشته و این حقّ، برخاسته از نظرِ مردم …
Read More »گستره کارکرد و کاربرد عقل در تفهم و تحقق دین/ علیاکبر رشاد
شبکه اجتهاد: عقل در مقام تحقیق در «دین» و «در باره دین» و نیز در دینداری و مقام تحقق دین، کارکردها و کاربردهای بسیاری دارد که این کارکردها به اقسام مختلف و متنوعی قابل تقسیم است. در یادداشت حاضر، ضمن ارائه هشت تقسیم براساس یکی از فراگیرترین تقسیمات کارکرد عقل، یعنی کارکردهای عام و کارکردهای خاص، به شرح مختصر موارد …
Read More »الحیاه حکیمی منبعی برای تمدن عدالت پایه/ بهمن دهستانی
شبکه اجتهاد: رحلت علامه محمدرضا حکیمی ما را به بازخوانی گرانسنگترین اثر برجایمانده از او یعنی موسوعه یا دایره المعارف الحیاه(زندگی) فرا میخواند چرا که بهترین میراث عالمان دین برای مردمان، کُتب حیاتبخش آنان است. کتاب الحیاه مطابق توصیفی که مرحوم علامه حکیمی از آن در آثار خود بیان میدارد و بر آن تأکید مینماید، مجموعهای است علمی، پژوهشی و …
Read More »حکیمی نماد آرمانخواهی دینی و انسانی/ محمدرضا یوسفی
شبکه اجتهاد: در جایی خواندم که به محمدرضا حکیمی لقب فیلسوف عدالت دادند، نمیدانم تا چه حد این حرف درست است اما آرمان و تمام دغدغه حکیمی، عدالت بود. مجلدات ۳ تا ۶ کتاب الحیات به بحثهای اقتصادی پرداخته است. این کتاب، منبعی الهام بخش بود و من در دهه ۷۰ در تدریس مبانی اقتصاد اسلامی از آن زیاد استفاده …
Read More »گونهشناسی شبهات عاشورایی و رهیافتی برای پاسخ به آنها/ محسن الویری
شبکه اجتهاد: در روزگاری که حجم ابهامهای واقعی و یا غیرواقعی و پرسشسازیها و شبههسازیهای طبیعی و یا مدیریت شده در باره قیام حضرت سید الشهداء علیهالسلام بسیار زیاد است، سزاوار است درنگی در باره چگونگی مواجهه با این پدیده داشته باشیم. شکلهای گوناگون دستهبندی شبهات و پرسشها پرسشها و شبهههای عاشورایی از منظرهای مختلف قابل دستهبندی است. اگر بر …
Read More »آیندهسازی، معرفتیابی و انحرافزدایی از آثار عزاداری/ محسن اسماعیلی
شبکه اجتهاد: شاید هیچ عمل مستحبی به اندازه اقامه عزا بر حضرت سیدالشهدا علیهالسلام مورد تاکید پیشوایان دینی ما نبوده است. تاکید و تشویقی که نسبت به بزرگداشت قیام عاشورا و یادآوری حوادث کربلا صورت گرفته است، هم از نظر کمّیت و شمار توصیهها و هم از نظر کیفیت و مفاد وعدهها، شگفتانگیز است. گذشته از سیره عملی پیامبر و …
Read More »امام حسین(ع) و انتظار از نخبگان/ سیدجواد ورعی
شبکه اجتهاد: در هر جامعهای طبقهای حضور دارند که این طبقه نخبگان نامیده میشوند. نخبگان در جامعه دارای نفوذ کلمه هستند. در بخشی از جامعه علاقهمندانی دارند و از موقعیت اجتماعی خاصی برخوردارند. علما، دانشمندان، اساتید، کسانی که از آنها به عنوان گروههای مرجع یاد میشود، کسانی هستند که میتوانند نقش فراوانی در جامعه ایفا کنند. اگر نخبگان در جامعهای …
Read More »فلسفه شهادت و عزاداری/ محمد محمدی ریشهری
شبکه اجتهاد: مرثیهسرایی و عزاداری برای سیدالشهدا، به دلیل اهداف بلند و نقش سازنده فردی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن، از جایگاه ویژهای در سخن و سیره اهل بیت برخوردار است؛ اما باید توجه داشت که این حرکت پر برکت، مانند همه اقدامات مفید و سودمند، بدون آفت نیست. بیتردید شیاطین جن و انس تلاش میکنند تا هر حرکت سازنده …
Read More »فقه عزا در ایام کرونا/ مسعود بُندار
اختصاصی شبکه اجتهاد: با ورود ماه محرم هرساله شاهد اشکالات و ایرادات و روشنفکریهایی نسبت به این مقوم اسلام و زنده کننده آن هستیم. گاهی به مصادیق شعائر حسینی ایراد میگیرند و گاهی نسبت به روضهها و گاهی بود و یا نبود حضراتی در این واقعه را شاهد هستیم. قبل از کرونا به ایستگاههای صلواتی ایراد میگرفتند که مزاحمت ایجاد …
Read More »دینداری به سبک بنیامیه/ محسن الویری
شبکه اجتهاد: پرداختن به موضوع بنیامیه در مطالعات عاشوراپژوهی و تشیعپژوهی به دو دلیل ضرورت دارد: ۱- شناخت بهتر آن چه ائمه اطهار علیهم السلام با آن ستیز میکردند و در نتیجه کوشش برای دوری جستن از آن امور. این موضوع برای ما پیروان اهل بیت علیهم السلام که دین خود را از ائمه اطهار علیهم السلام میگیریم دارای اهمیت …
Read More »برای پژوهش تاریخی در عاشورای حسینی از کجا باید آغاز کنیم؟/ حسن انصاری
شبکه اجتهاد: با وجود اینکه سالانه دهها کتاب درباره واقعه کربلا و قیام حضرت ابا عبدالله (روحی له الفداء) در ایران و جهان تشیع و اسلام منتشر میشود اما متأسفانه هنوز پژوهش تاریخی درباره عاشوراء چنانکه باید در همه ابعاد آن گسترش پیدا نکرده است. یکی از این موارد بازسازی مقاتل کهن است، نوشته اخباریان و مؤرخان سدههای دوم و …
Read More »مُهر دینی زدن؛از طب و نجوم تا علم کیمیا!/رسول جعفریان
شبکه اجتهاد: ما از دو درگاه میتوانیم درباره «علم دینی» و مدعایی که در این باب هست بحث کنیم. یکی از مسیر بحث از ماهیت علم و تعریف آن بر اساس مباحث جدید فلسفه علم است که کسانی دنبال یافتن نقطه نفوذی در آن برای وارد کردن امکان وجود «علم دینی» (علوم طبیعی یا علوم انسانی) در حیطه «علم» هستند. …
Read More »پذیرش عقلانیت مدرن؛ شاهبیت منظومه سیاسی آخوند خراسانی/ علی اشرف فتحی
شبکه اجتهاد: امروز میتوان با اطمینان بیشتری گفت که اگر در زمان انقلاب مشروطیت، آخوند خراسانی زعامت حوزه نجف و مرجعیت اعلای شیعیان را بر عهده نداشت، جامعه ایران با چالشهای مهمی بر سر پذیرش برخی مفاهیم و محصولات دنیای مدرن مواجه میشد و این چالش در زمان رضاشاه با شدت بیشتری تعمیق مییافت. احمد کسروی بهدرستی اذعان کرده که: …
Read More »تأملی در فقه کاربردی/ احمد رهدار
اختصاصی شبکه اجتهاد: ۱) اسلام دین خاتم است و از همینرو، مشتمل بر جامعترین، گستردهترین و کاملترین قوانین برای تکامل حیات فردی و جمعی بشر در دو ساحت دنیا و آخرت میباشد. چنین ویژگیهایی اقتضاء «درک سیستمی»، شبکهای و منظومهای از اسلام را دارد. منظومه بودن اسلام به معنی پشتیبانی کردن اجزاء و ابعاد آن از یکدیگر است. به عنوان …
Read More »امضاء و تنفیذ، تفاوت یا ترادف؟/ هادی طحان نظیف
شبکه اجتهاد: یکی از وظایف و اختیارات مقام رهبری بر اساس بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، امضای حکم ریاستجمهوری پس از انتخاب مردم است. این صلاحیت در مراسمی با حضور مقامات عالیرتبهی کشوری و لشکری تحت عنوان مراسم تنفیذ حکم ریاستجمهوری از طرف ولیفقیه برگزار میشود. از مفهوم امضاء در اصطلاح فقهی و حقوقی تحت عنوان تنفیذ یاد میشود. …
Read More »شیخ فضلالله نوری؛ شهید پیوند دین و قانون/ محسن اسماعیلی
شبکه اجتهاد: «تاریخ معلم انسانها است». این جمله کوتاه و آزموده شدهای است که امام خمینی (ره) بر اساس قرآن، احادیث و تجربه بشری به یادگار نهاده است. یکی از دورانهای مهم تاریخی که باید بسیار مورد مطالعه و عبرت آموزی واقع شود، جریان مشروطیت است؛ انقلاب بزرگی که به ثمر هم رسید، اما با دسیسههای دشمنان و اختلاف و …
Read More »تنفیذ رأی مردم/ حسین جوان آراسته
اختصاصی شبکه اجتهاد: مطابق بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، یکی از وظایف و اختیارات رهبر «امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم» است. به لحاظ حقوقی، تنفیذی دانستن یا ندانستن امضای رهبری، منوط به این است که امضای رهبری را یک الزام حقوقی و جزء وظایف او بدانیم یا آنکه در ردیف اختیارات وی به شمار آوریم. در …
Read More »تحلیل فقهی اعتبار اسناد عادی در اموال غیرمنقول/ مصطفی جلالی
در حال حاضر معاملات اموال غیرمنقول به دو صورت سند عادی و سند رسمی صورت میگیرد. صحت معاملات عادی منشا مشکلات متعددی شده است. نوشتار پیش رو، در صدد اثبات شرعی این مطلب است که در معاملات اموال غیر منقول پرارزش، در صورت وجود طریق اطمینان آور، در فرض اختلال نظام، رجوع به امارات ظنیه جایز نیست و سلوک طریق …
Read More »پاسخ به سوالی درباره نجس بودن سگ و چند نکته/ ابوالقاسم علیدوست
شبکه اجتهاد: یکی از محترمین متن پرسش و پاسخی را برای این جانب فرستادهاند و در خواست کردهاند که اگر نقدی بر پاسخ وارد است، آن را بیان کنم. پرسش و پاسخ این است: س) آیا سگ در قرآن نجس است؟ ج) بسیاری از مسلمانان عقیده دارند که سگ نجس است؛ این باور نه تنها پایه قرآنی ندارد، بلکه در …
Read More »روش حل مساله فقهی/ مهدی زمانیفرد
اختصاصی شبکه اجتهاد: در هر قضیه سه طرف داریم: موضوع، محمول، نسبت قضیه. برای حل مساله فقهی چند گام و مرحله را باید طی کنیم. گام اول: موضوع شناسی گام اول برای حل مساله فقهی این است که ما موضوع را تشخیص دهیم. موضوعات دو گونه هستند یا موضوعات مستنبطه هستند و یا صرفه. موضوعات مستنبطه یعنی شارع آنها را …
Read More »بررسی فقهی بازی شهروند و مافیا/ مسعود بُندار
اختصاصی شبکه اجتهاد: بازی شهروند و مافیا، از بازیهای جذاب گروهی است که در کشور ما و سایر کشورها در حال رواج و بومیسازی است. عناصر مهمی که در این بازی نقش دارند؛ عدهای مافیا هستند که باید هویت خود را مخفی نگهدارند و عدهای دیگر که شهروند هستند، باید مافیا را شناسایی نموده و از بازی حذف کنند. این …
Read More »تأملی در شرایط حصول تواترِ یک حدیث/ حیدر حبّالله
شبکه اجتهاد: برای اینکه یک خبر به مرتبهی تواتر برسد باید به گونهای پی در پی نقل شده باشد. معنای لغوی تواتر همین است؛ به این صورت که فلان راوی از راوی دیگر، تبعیت کند و عین همان خبری را که راوی اول نقل کرده منتقل کند. برای تحقق چنین حالتی باید سندها و مصادر روایت، متعدد باشد؛ لذا اگر …
Read More »