شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالى، فقیه، مدرس، مؤلف و از شاگردان حضرات آیات خویی، حکیم و حلی و بادکوبه‌ای، که در دوران انقلاب اسلامى همواره از مدافعین نهضت امام خمینى(ره) بود و از مشاورین در تدوین قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران به‌شمار مى‌رفت. او سال‌ها در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و شاگردان بسیاری تربیت نمود که اکنون از فضلای حوزه علمیه مشهد، قم و تهران می‌باشند. استاد خلخالی پس از عمری مجاهدت علمی در سن ۹۴ سالگی در مشهد دار فانی را وداع گفت.
آنچه مشاهده می‌کنید روایت تصویری از حیات آیت‌الله موسوی خلخالی از آغاز دوران طلبگی تا تدریس و دیدارهای علمی این استاد بزرگ حوزه علمیه خراسان است که به انتخاب «شبکه اجتهاد» از منابع رسانه‌ای و بعضاً آلبوم تصاویر برخی از اساتید اخذ شده است.
آیت‌الله سیدمحمدمهدی موسوی خلخالی، فرزند سیدفاضل، سال ۱۳۰۴ شمسی، مصادف با ۱۳۴۴ هجری قمری، در شهر رشت متولد شد. دوران کودکی و نوجوانی را در این دیار گذراند؛ اما سال ۱۳۲۰ شمسی، در سن شانزده‌سالگی، برای تحصیل علوم دینی، عازم نجف اشرف شد.
اساتید: در حوزه علمیه نجف، دروس رسائل، مکاسب و کفایه را از محضر اساتید برجسته‌ای همچون: آیت‌الله شیخ مجتبی لنکرانی، آیت‌الله میرزاحسن یزدی، آیت‌الله شیخ مرتضی طالقانی و آیت‌الله شیخ محمدتقی ایروانی آموخت. سپس، از سال ۱۳۲۵ شمسی تا سال ۱۳۳۹، مدت پانزده سال، با حضور در درس خارج فقه و اصول، نزد آیت‌الله حکیم، آیت‌الله شیخ حسین حلی و به ویژه آیت‌الله خویی تلمذ کرده و در شمار شاگردان برجسته ایشان جا گرفت. همچنین، در درس فلسفه آیت‌الله شیخ صدرا بادکوبه‌ای و درس تفسیر آیت‌الله خویی شرکت کرده و بر آموخته‌ها و اندوخته‌های علمی خود افزود.
همدوره و همدرس: آیت‌الله خلخالی، هم‌بحث آیت‌الله شهید شیخ مرتضی بروجردی و در درس خارج، همدوره و همدرس حضرات آیات سیدعلی سیستانی، حسین وحید خراسانی، میرزاعلی فلسفی، میرزاجواد تبریزی، شهید محمدباقرصدر، سیدعلی شاهرودی، اسحاق فیاض و محمدتقی جواهری بود. ایشان مدت حضور خود در نجف اشرف، افزون بر تحصیل علوم حوزوی، به تدریس در دو سطح مقدمات و سطوح عالی حوزه نیز مشغول بود. وی، در این حوزه شریف، با تدریس کتاب‌های ادبیات، لمعه، معالم، رسائل، مکاسب و کفایه شاگردان بسیاری را از آموخته‌های خود بهره‌مند کرد.
هجرت به ایران: استاد خلخالی، پس از هجده سال تحصیل و تدریس در حوزه علمیه نجف اشرف، سرانجام سال ۱۳۳۹ شمسی به کشورش ایران بازگشت و با اقامت در شهر تهران، فصل جدیدی از برنامه‌ها و فعالیت‌های علمی و تبلیغی خود را آغاز کرد. عمر حضور ایشان در شهر تهران تا سال ۱۳۸۵ به درازا کشیده شد. در این چهل و پنج سال، ابتدا سالیانی به تدریس سطوح عالی حوزه شامل رسائل، مکاسب و کفایه پرداخت و پس از آن، کرسی درس خارج فقه و اصول را برپا کرد. در این مدت طولانی، طلاب و روحانیون بسیاری پای درس ایشان نشسته و بر دانش و بینش خود افزودند. امامت جماعت مسجد جامع صدریه، راه‌اندازی کتابخانه عمومی و تأسیس حوزه علمیه بخش دیگری از اقدامات علمی و تبلیغی ایشان در شهر تهران بود.
عزیمت به حوزه علمیه مشهد: آیت‌الله موسوی خلخالی، پس از رحلت مرحوم آیت‌الله فلسفی در سال ۱۳۸۵ به درخواست جمعی از فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد، به این دیار مقدس عزیمت کرده و با سکونت در جوار حضرت علی‌بن موسی الرضا علیه السلام به تدریس درس خارج اصول در مدرسه آیت‌الله خوئی مشغول شد. کرسی درس خارج اصول این فقیه فرزانه از دروس پررونق حوزه علمیه مشهد به شمار می‌رفت و طلاب و فضلای بسیاری از محضر ایشان کسب فیض کردند.
آیت‌الله خلخالی، در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی همواره از مدافعان و حامیان نهضت امام خمینی (ره) بوده و در جریان تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، از مشاوران آن به شمار می‌آمد.
استاد موسوی خلحالی، افزون بر تدریس و تربیت شاگردان فراوان و حضور فعال در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی، با تحقیق و تألیف در حوزه علوم دینی نیز مأنوس بوده و در این زمینه، رساله‌‌ها و کتاب‌های علمی بسیاری را به قامت قلم در آورده است. برخی از این دست آثار عبارت‌اند از: ۱- فِقهُ الشّیِعَه (تقریرات خارج فقه آیت‌الله خویی)؛ ۲- تقریرات کامل اصولی آیت‌الله خویی؛ ۳- مدارک عروه الوثقی؛ ۴- حاکمیت در اسلام؛ ۵- اَلرِّضاع؛ ۶- اَلأَنفال؛ ۷- شریعت و حکومت؛ ۸- تحریف‌ناپذیری قرآن؛ ۹- ما یَجِبُ فیهِ الخُمس. ۱۰ چندین کتاب پیرامون مهدویت و … .
سرانجام این استاد بزرگ حوزه علمیه خراسان پس از عمری مجاهدت علمی در شامگاه سی‌ام آذر ماه ۹۸ در سن ۹۴ سالگی دارفانی را وداع گفت و پیکر شریفش پس از تشییع و اقامه نماز توسط آیت‌الله مصطفی اشرفی شاهرودی در رواق دارالزهد حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد. می‌توانید تصاویر و فیلم این مراسم را مشاهده نمایید.
