شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
جدیدترین استفتائات حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در بهمن‌ماه ۹۶ و نیز احکام ویژه ایام «فاطمیه» منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، متن سؤال و جواب استفتائات به نقل از دفتر مقام معظم رهبری به شرح زیر است:
مدّاحی زن
س. آیا خواندن زن در مجالس عزاداری با علم او به این‌که مردان نامحرم صدای او را می‌شوند جایز است؟
ج. اگر خوف مفسده باشد، باید از آن اجتناب شود.
شرکت در مجالس عزا و ترک واجبات
س. اگر بعضی از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزاداری فوت شود، مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است در این مجالس شرکت نکند؟
ج. بدیهی است که نمازِ واجب، مقدّم بر فضیلت شرکت در مجالس عزاداری اهل بیت (علیهم‌السلام) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) جایز نیست، ولی شرکت در عزاداری به‌گونه‌ای که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبّات مؤکد است.
مصیبت خوانی
س. در بعضی از هیأت‌های مذهبی مصیبت‌هایی خوانده میشود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال میشود، پاسخ می‌دهند که اهل‌بیت(علیهم‌السلام) این‌گونه به ما فهمانده اند و یا ما را راهنمایی کرده اند و این وقایع فقط در مقاتل نیست، و منبع آن هم فقط گفته‌های علما نمی‌باشد، بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب از راه الهام و مکاشفه معلوم میشود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟
ج. نقل مطالب به‌صورت مزبور بدون این‌که مستند به روایتی باشد، و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد، مگر آن که نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد. و تکلیف شنوندگان نهی از منکر است، به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.
پخش صدا از بلندگو
س. از ساختمان حسینیه صدای قرائت قرآن و مجالس عزا بسیار بلند پخش میشود، و این امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است، و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمی دارد؟
ج. اگرچه اقامه مراسم و شعائر دینی در زمان‌های مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبّات مؤکّد می‌باشد، ولی لازم است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حدّ امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت برای همسایگان بپرهیزند، هر چند با کم کردن صدای بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد.
استفاده از آلات موسیقی در عزاداری
س. استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آنها در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
ج. استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری نیست؛ و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده، برگزار شود.
آسیب رساندن به بدن
س. اگر انسان در زیارتگاه‌های ائمه (علیهم‌السلام) خود را به زمین بیندازد، و همانند بعضی از مردم که صورت و سینه خود را برزمین می‌مالند تا از آن خون جاری شود، و به همان حالت وارد حرم می‌شوند، عمل کند، چه حکمی دارد؟
ج. این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزاداری سنّتی و محبت ائمه(علیهم‌السلام) محسوب نمی‌شوند، از نظر شرعی اعتباری ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنی قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست.
اموال باقیمانده از مجالس
س. باقیمانده اموالی که به عنوان هزینه‌های مراسم عزاداری جمع آوری میشود، در چه موردی باید خرج شود؟
ج. میتوان اموال باقیمانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آنها، در امور خیریه مصرف کرد؛ و یا آنها را برای مصرف در مجالس عزاداری آینده نگه داشت.
جابجایی نذورات
س. آیا میشود «اضافه‌خرج» مراسم فاطمیه را در محرّم خرج کرد؟
ج. اگر نذر خاص نشده باشد، که در مراسم فاطمیه مصرف شود، و یا خلاف نظر اهدا کنندگان نباشد، اشکال ندارد.
موسیقی
س. آیا گوش دادن آهنگ‌های غمگین در ایام دهه فاطمیه گناه دارد؟
ج. در هر صورت باید شأن و حرمت ایام عزای اهل بیت علیهم السلام مراعات شود.
ازدواج در ایام فاطمیه
س. آیا در ایام فاطمیه میتوان مراسم ازدواج و عروسی گرفت؟
ج. اگر به گونه‌ای باشد که هتک حرمت اهل بیت (علیهم السلام) محسوب شود، جایز نیست.
لباس مشکی
س. آیا پوشیدن لباس مشکی در دهه فاطمیّه مکروه است یا خیر؟
ج. پوشیدن لباس مشکی در ایام عزاداری خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) به منظور تعظیم شعائر الهی و اظهار حزن و اندوه موجب ترتّب ثواب الهی است.
استفتائات جدید (بهمن ماه)
احراز رضایت در استفاده از اموال دیگران
س. آیا در استفاده از اموال دیگران رضایت زبانی شرط است یا به صرف احتمال رضایت، میتوان در آن مال تصرف کرد؟
ج. علاوه بر لفظ، هر عملی که بر این معنا دلالت داشته باشد نیز کافی است و لازم نیست حتماً لفظ باشد اما صرف احتمال رضایت کافی نیست.
صحبت تلفنی در مکانهای عمومی
س. آیا صحبت تلفنی در مکانهای عمومی مخصوصا در کتابخانه و محیط کار که نیاز به تمرکز دارد، جایز است؟
ج. اگر موجب اذیت دیگران نشود، فی نفسه اشکال ندارد.
استفاده از قطعات دست دوم به جای نو
س. آیا استفاده از قطعات دست دوّم و مستعمل رایانه به جای قطعات نو، بدون این که به مشتری گفته شود، اشکال دارد؟
ج. غشّ در معامله محسوب شده و حرام است.
کپی گرفتن و تکثیر از سی دی‌های مذهبی
س. آیا کپی گرفتن و تکثیر از سی دی‌های سخنرانی یا عزاداری یا نرم افزار مذهبی و فرهنگی با سایر سیدی‌ها تفاوت دارد؟
ج. احوط این است که در نسخه برداری و تکثیر نوارهای کامپیوتری که در داخل تولید شده است، حقوق صاحبانشان از طریق کسب اجازه از آنان رعایت شود؛ و فرقی در حکم موارد مذکور وجود ندارد.
مواد رنگی برگرفته از حشرات
س. برخی مواد رنگی از حشرات گرفته میشود، آیا خرید و فروش و یا استفاده از آنها به عنوان رنگ خوراکی در تولید مواد غذایی جایز است؟
ج. اگر از حشراتی گرفته شده که خون جهنده ندارند، و اجزاء حشره نیز در آن موجود نباشد، خرید و فروش و یا استفاده از آن به عنوان رنگ خوراکی مانعی ندارد.
سرکه حرارت دیده
س. اگر در صنایع غذایی، سرکه حرارت دیده و بجوشد، نجس میشود؟
ج. نجس نیست.
فروش دَرهم اجناس
س. در برخی شهرها میوه و امثال آن را به صورت درهم می‌فروشند، در حالی که بعضی از آنها خراب یا دارای کیفیت پایین هستند. حکم شرعی این نوع معامله چیست؟
ج. اگر خریدار این امر را قبول کرده باشد معامله صحیح است، و حق خیار فسخ ندارد.
تعویض برنج نامرغوب با مرغوب
س. اگر برنج مرغوب را با برنج غیر مرغوب معاوضه کنیم و مبلغی اضافه دریافت نماییم، معامله مذکور و مبلغ گرفته شده چه حکمی دارد؟
ج. ربای معاوضی بوده و حرام است، و معامله مذکور هم باطل می‌باشد.
دریافت دیرکرد در معامله نسیه
س.
الف) اگر پس از معامله به مشتری بگوییم، می‌توانی ثمن را دیرتر تحویل دهی به شرط آن که مقدار بیشتری بپردازی، اشکال دارد؟
ب) اگر پس از معامله به مشتری بگوییم می‌توانید ثمن را زودتر از زمان تعیین شده بدهید، و مقدار کمتری بپردازید، اشکال دارد؟
ج.
الف) ربا و حرام است.
ب) اشکال ندارد.
ذبیحه اهل کتاب
س. اگر کسی که سر حیوانی را می‌بُرد مسلمان نباشد، ولی تمام شرایط ذبح را رعایت کند، حیوان پاک و خوردن آن حلال است؟
ج. ذبح غیر مسلمان حلال نیست، هر چند سایر شرایط تذکیه‌ی شرعیه را مراعات کرده باشد.
فراموشی در رو به قبله کردن حیوان هنگام ذبح
س.
الف) اگر کسی موقع بریدن سر حیوان به خاطر فراموشی یا ندانستن مسأله، آن را رو به قبله قرار ندهد، آیا حیوان حرام میشود؟
ب) اگر کسی که سر حیوان را می‌برد، به خاطر فراموشی نام خدا را نبرد، آیا حیوان حرام میشود؟ و اگر به جهت ندانستن مسأله مراعات نشده، حکم چیست؟
ج.
الف) حیوان حرام نمیشود و خوردن آن اشکال ندارد.
ب) اگر از روی فراموشی بوده اشکال ندارد؛ ولی اگر حکم مسأله را نمی‌دانسته، حرام میشود.
تسمیه به غیر عربی هنگام ذبح
س. آیا گفتن معنی و ترجمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی «بسم الله» و مانند آن، یا گفتن آن به زبان‌های دیگر، در ذبح شرعی کفایت می‌کند؟
ج. بردن نام خدا هنگام ذبح، به هر زبانی باشد کفایت می‌کند، هر چند احتیاط در این است که به زبان عربی باشد.
جدا کردن یکباره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سر حیوان جهت ذبح
س. جدا کردن یکباره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سر حیوان، با دستگاه و شمشیر و مانند آن چه حکمی دارد؟
ج. حرام است که پیش از بیرون آمدن روح، سر حیوان را از بدنش جدا کنند، ولی با این عمل، حیوان حرام نمیشود.
