شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
این پژوهش در نظر دارد به فضلایی که در آستانه اجتهاد قرار دارند کمک کند که خود را ملتزم به روح حاکم بر فقه بدانند و گره‌های صعوبت را از برخی فتاوا بگشایند.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، دین اسلام به‌عنوان شریعت جامع و جاودانه در آیات قرآن کریم و احادیث معصومان(ع) به‌عنوان دینی آسان و همراه با تسهیل معرفی شده است و ادله بسیاری نیز این سمحه و سهله بودن دین را تایید می‌کنند.
تردیدی نیست مهم‌ترین بخش دین که مرتبط با افعال مکلفین است، احکامی است که در دوران غیبت توسط مجتهدان از منابع اولیه استنباط شده و در اختیار مقلدان قرار می‌گیرد.
در عصر حاضر با توجه به فاصله زمانی فتاوا از زمان صدور آیات و روایات و نیز عوامل مختلف دیگر، فقه اسلامی به‌ویژه فقه امامیه با صعوبت و سختی – حداقل در برخی موارد خود- رو‌به‌رو شده است. این صعوبت ضمن ناکارآمد نشان دادن فقه برای پاسخگویی به نیازهای معاصر انسان‌ها، با روح حاکم بر فقه یعنی تسهیل بر مکلفین نیز همسویی ندارد.
حجت‌الاسلام حسنعلی اخلاقی امیری، استادیار جامعه المصطفی العالمیه، در پژوهش خود با عنوان «بررسی چرایی ناهمسویی برخی فتاوای فقهای امامیه با روح حاکم بر فقه» با بیان آیات و روایات و نیز قواعد مختلف فقهی که بر آسان گرفتن بر مکلف دلالت دارد – و دین اسلام به این خاطر، دینی راحت و آسان معرفی شده است-، به بررسی اجمالی برخی عوامل تأثیرگذار در صعوبت برخی فتاوای فقهای امامیه پرداخته است.
او معتقد است: استنباط در دوران غیبت امام عصر و به دست آوردن احکام فقهی از منابع دینی یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌ها و ظرفیت‌های مذهب امامیه بوده و به‌هیچ‌وجه قابل انکار نیست، ولی از آن طرف واقعیت این است که روح حاکم بر فقه اسلامی، تسهیل بر مکلفین بوده، اما امروزه به‌واسطه علل متعدد در حوزه فتوا، بر مکلفین سخت‌گیری‌هایی می‌شود که باید به چرایی آن‌ها پرداخت.
این مقاله، با توجه به پژوهش‌های انجام شده سال‌های اخیر در این عرصه، به بیان برخی از مصادیق و عوامل ایجاد کننده این صعوبت در احکام پرداخته و به ارائه راه حل‌هایی برای برون رفت از وضعیت نیز اقدام نموده است.
اخلاقی امیری بیان می‌کند: حوزه‌های علمیه و فقها باید با توجه به آسان و راحت بودن فقه اسلامی و با برخورداری از شهامت و شجاعت به پاسداری از دین پرداخته و از هر آنچه موجب ضیق و سختی احکام و فروع فقهی در جامعه می‌شود پرهیز کنند و شیرینی دین سمحه و سهله را به کام همه پیروان اسلام بچشانند.
نویسنده مقاله ابراز دارد: این تحقیق ضمن کمک به طلاب جوان که در معرض اجتهاد هستند، به اصلاح نوع نگاه و رفتار آحاد جامعه اسلامی در تقلید از مجتهدان کمک نموده و آن‌ها را از تقلیدگریزی و یا گرفتار شدن به وسواس در پایبندی به فقه امامیه حفظ می‌کند.
مقاله «بررسی چرایی ناهمسویی برخی فتاوای فقهای امامیه با روح حاکم بر فقه» در سی و نهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق» به چاپ رسیده است و علاقه‌مندان برای خواندن این مقاله می‌توانند اینجا کلیک نمایند.
