شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه فضیلت، کمالات، انسانیت کالای مردانه نیستند بلکه انسانی هستند، گفت: کسی در انسان بودن زن تردید نکرده باشد، ولی برخی فقها در سطح انسان بودن زن حرف‌هایی زدند. در اینکه مرد محور آفرینش بوده و زن برای خدمت به او آفریده شده یا زن موجودی تبعی است، حرف‌هایی زده شده و متاسفانه رگه‌هایی از این مطالب در اینکه چرا زنان نمی‌توانند قاضی شده یا مسئولیت‌های اجتماعی را بپذیرند، گاهی در تحلیل وجود انسانی آنها خلاصه می‌شود.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدضیاء مرتضوی در مراسم عزاداری و سوگواری شهادت حضرت زهرا(س) در موسسه فرهنگی و مذهبی دارالزهرا(س) با موضوع تحلیل حضور اجتماعی بانوان در اسلام به سخنی از مرحوم صاحب عروه اشاره کرد و بیان داشت: مرحوم عروه در بحث نکاح به بخشی از مسائل زنان پرداخته است و در بخشی از این مبحث می‌گوید: «مستحب است زن در خانه حبس شود و از خانه بیرون نرود مگر به خاطر امر ضروری، تا ضرورت اقتضا نکرده، جای بانوان داخل خانه است و مسئول خانه برای عمل به استحباب، کمتر زنان بیرون رفته و شخص نامحرمی هم کمتر وارد خانه کند.»
او تصریح کرد: هیچ یک از حاشیه نگاران به عروه الوثقی، بر این مطلب صاحب عروه حاشیه نزدند هرچند در دوره معاصر برخی بزرگان از جمله آیت‌الله صانعی این استحباب را رد کرده و عنوان می‌کند اگر روایاتی در این زمینه باشد، جنبه ارشادی دارد نه اینکه حکم استحبابی داشته باشد.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به وجود روایات متعددی در مورد عدم حضور بانوان در اجتماع که منشا فتوا برای فقهای معاصر است، گفت: بخاطر وجود برخی از این روایات که نوعا هم سند صحیحی ندارد، برخی فقهای ما اگر قائل به حرمت در این باب نشدند، برای ماندن بانوان در منزل، رجحان قائل شدند.
او با بیان اینکه در اصل نگاه به حضور اجتماعی زنان می‌توانیم چهارنوع نگاه داشته باشیم، ابراز داشت: نگاه اول این است که نافی مطلق حضور زن در اجتماع شده و اکتفا به حدّ ضرورت نمائیم که کسانی همچون محقق حلّی قائل به این نگرش هستند.
مرتضوی تصریح کرد: متاسفانه نگاه‌هایی در فقه شیعه و فقه اهل سنت، فلسفه و تفسیر وجود دارد که ناخواسته حتی در زمان حاضر تاثیر خود را گذاشته و امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ما را از این تفکرات نجات داد.
او ادامه داد: نگاه دوم به حضور بانوان در اجتماع این است که زن و مرد هیچگونه تفاوتی با هم ندارند؛ نگاه سوم موافقت مشروط به عدم مفسده، این دسته از فقها اینگونه استدلال می‌کنند که چون رسالت اصلی زن در خانه است و حجاب و عفاف هم اصل مسلّم است و زن هم محور این مساله است.
استاد حوزه علمیه قم نگاه چهارم را موافقت مشهور با لزوم تحصیل شرط دانست و افزود: آیا حضور اجتماعی زنان از نوع شرط وجوب است یا شرط واجب؟ در روایتی به سند صحیح داریم که در مسجد، پیامبر همین که صدای گریه کودکی را می‌شنید به نماز سرعت می‌داد چون احتمال می‌دادند مادر کودک در نماز حضور دارد.
او با بیان اینکه سعادت فراراه همه انسان‌هاست، بیان داشت: در فقه مساله‌ای است که اگر آبی در بیایان به اندازه یک غسل داشتیم و در آنجا یک مرد و زن بودند که نیازمند آن آب بودند، آب را به چه کسی بدهیم؟ سیمری و علامه حلّی گفتند در این فرض، آب را به مرد می‌دهیم چون مرد استحقاق بیشتری برای کمال یابی دارد.
مرتضوی تصریح کرد: اگر در مساله فردی چنین نگاه و مبنای معرفتی وجود دارد طبعا در سیاستگذاری‌های کلان اجتماعی و برنامه ریزی‌ها و تخصیص بودجه هم این نگاه اثر خود را می‌گذارد.
او بیان داشت: قبل از اینکه به مسائل فقهی از نظر اجتهادی و ادله موجود در چارچوب موازین فقهی پرداخته شود، اصول محوری وجود دارد که انسان قبل از این باید موضع خود را مشخص کند و سپس دست به اجتهاد بزند.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: نخست وحدت انسانی میان زن و مرد است، شاید کسی در انسان بودن زن تردید نکرده باشد، ولی برخی فقها در سطح انسان بودن زن حرف‌هایی زدند. در اینکه مرد محور آفرینش بوده و زن برای خدمت به او آفریده شده یا زن موجودی تبعی است، حرف‌هایی زده شده و متاسفانه رگه‌هایی از این مطالب در اینکه چرا زنان نمی‌توانند قاضی شده یا مسئولیت‌های اجتماعی را بپذیرند، گاهی در تحلیل وجود انسانی آنها خلاصه می‌شود.
مرتضوی ادامه داد: در خاطرات مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز آمده است که عده‌ای از نمایندگان مجلس در سال۶۴ به حضرت امام نامه نوشتند و از ایشان خواستند که به شورای نگهبان بگویند صلاحیت زنان را رد و جلوی ورود بانوان به مجلس گرفته شود. این نامه بر اساس ذهنیتی نوشته شده بود که چون حضرت امام و مراجع ما در سال ۴۱ برای جلوگیری از سوءاستفاده رژیم باطل شاهنشاهی، حضور زنان را خلاف شرع دانسته بودند، در جمهوری اسلامی نیز همین کار را کنند.
او افزود: آیت‌الله هاشمی نقل کردند که حضرت امام از نامه نمایندگان بسیار ناراحت شدند و فرمودند که آن زمان اساس حکومت باطل بود و با الان فرق می‌کند و نباید مقایسه شود، بلکه باید زمینه حضور سالم زنان در اجتماع فراهم شود. فضیلت، کمال و انسانیت کالاهای مردانه نیستند، بلکه انسانی‌اند.
استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: فضیلت، کمالات، انسانیت کالای مردانه نیستند بلکه انسانی هستند، نمونه آن، فضّه خادم حضرت زهرا(س) است که قرآن می‌خواند یا در بین زنان مهاجر حبشه، زینب بنت جحش کسی بود که شوهرش به آنجا رفت و مسیحی شد اما او گامی از اسلام عقب نگذاشت.
مرتضوی در پایان با اشاره به حدیثی از امام صادق(ع) گفت: پیشوای ششم شیعیان می‌فرماید: «بیشترین خیر و برکت در زنان است». همین است که امام خمینی می‌فرماید: «زن عنصر تابناکی که زیربنای فضیلت‌های انسانی و ارزش‌های والای خلیفه الله در جهان است». شفقنا
