شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
«کسب درآمد از کاشت ناخن»، «وطن اتخاذی»، «وظیفۀ وسواس»، «خمس سرمایه»، «خمس ارزش افزوده ارث» و «خمس کالایی که نسیه فروخته شده» از جمله جدیدترین استنفتائات مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب است.
به گزارش شبکه اجتهاد، جدیدترین استفتائات (آذر و دی ۱۴۰۰) مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل سؤال و جواب ۱۷ استفتاء در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری پاسخ داده شده و به صورت ماهانه به‌روز رسانی می‌شود.
قضای نماز آیات بانوان هنگام عذر شرعی
سؤال۱: اگر هنگام عادت ماهانه، یکی از موجبات نماز آیات اتفاق بیفتد، وظیفۀ زن چیست؟
جواب: در نمازهای آیاتی که وقت معین و محدود ندارد مانند نماز زلزله، ادا و قضای نمازآیات بر حائض و نفسا واجب نیست و نیز در نمازهایی که وقت معین و محدود دارد مانند نماز خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی اگر در تمام وقت خورشید گرفتگی، حائض بوده، ادا و قضای نماز آیات واجب نیست.
جایگزین کردن نماز جعفر طیار با نافله
سؤال۲: آیا می‌شود نماز جعفرطیار را به جای نوافل خواند، این نماز جای چند رکعت حساب می‌شود؟
جواب: نماز مذکور که چهار رکعت است (دوتا دو رکعتی)، می‌تواند جایگزین چهار رکعت از نوافل شود.
تغییر نذر
سؤال۳: نذر کردم در صورت قبولی در دانشگاه در روز اربعین امام حسین(ع) غذای نذری بدهم. آیا می‌توانم به جای غذا معادل هزینه آن را به نیازمندان کمک کنم؟
جواب: اگر صیغه مخصوص نذر را ـ که در رساله‌های عملیه ذکر شده است ـ نخوانده‌اید، عمل به آن لازم نیست و می‌توانید تغییر دهید ولی چنانچه صیغه نذر را خوانده باشید، باید بر طبق آن عمل کنید.
کیفیت ادای الفاظ نماز
سؤال۴: ادای الفاظ نماز چگونه باید باشد؟ اگر هنگام ذکر فقط لب‌ها تکان بخورد، کفایت می‌کند؟
جواب: در نماز، واجب است کلمات به‌گونه‌ای ادا شوند که قرائت بر آن صدق کند، از این رو قرائت قلبی، یعنی گذراندن کلمات در قلب و یا صِرف حرکت لب بدون تلفظ آنها، کافی نیست؛ نشانه صدق قرائت این است که نمازگزار (در صورتی که دچار سنگینی گوش یا سر و صدای محیط نباشد)، بتواند آنچه را که می‌خواند و بر زبان جاری می‌کند، بشنود.
خمس سرمایه
سؤال۵: با توجه به اینکه قیمت خرید اجناس مغازه با قیمت فروش به مشتری تفاوت دارد، ملاک برای محاسبۀخمس موجودیِ مغازه، قیمت خرید است یا قیمت فروش؟
جواب: اجناس را به قیمتی که در سررسید سال خمسی قابل نقد شدن است، محاسبه کنید.
وطن اتخاذی
سؤال۶: قصد دارم تا یکی دو ماه آینده برای زندگی به شهر دیگری منتقل شوم و آنجا را به عنوان وطن انتخاب کنم؛ آیا از اکنون ـ که هنوز در آن شهر مستقر نشده‌‌ام ـ در سفرهای کمتر از ۱۰ روز، می‌توانم در آنجا نماز را کامل بخوانم؟
جواب: تا زمانی که به عنوان زندگی در آنجا مستقر نشده اید، نماز شکسته است.
وظیفۀ وسواس
سوال۷: چند سالی است که به بیماری وسواس مبتلا شده‌‌ام و این موضوع مرا بسیار عذاب می‌دهد و روز به روز این حالت در من تشدید می‌شود تا جایی که در همه چیز شک می‌کنم و همه زندگی‌‌ام بر پایه شک استوار گشته است و این باعث شده که در زندگی با سختی‌های زیادی روبرو شوم، وظیفه شرعی من نسبت به مواردی که دچار شک می‌شوم چیست؟
جواب: وظیفۀ شما عدم اعتنا به شک است تا زمانی‌که یقین به چیزی پیدا نکرده اید، تکلیفی ندارید.
مکلف باید از دخالت دادن ذوق و سلیقۀ شخصی در احکام شرعی، اجتناب کند و متعبد و مؤمن به دستورات شرع مقدس باشد.
خمس کالایی که نسیه فروخته شده
سؤال۸: اگر کالایی را که از درآمد بین سال تهیه کرده‌‌ام نسیه بفروشم و موعد دریافت قیمت آن بعد از سال خمسی باشد، حکم خمس درآمد آن چیست؟
جواب: قیمت نقدی کالا در زمان معامله جزو درآمد سال معامله و سود فروش نسیه جزو درآمد سال دریافت می‌باشد.
نماز و روزه در محل سکونت موقت
سؤال۹: به دلیل عمل قلب و شرایط خاص تنفسی بعد از آن، به مدت یک سال به شهری خوش آب و هوا، انتقالی موقت گرفتم و در صورت بهبود شرایط قصد دارم که به وطن برگردم، آیا در حال حاضر، نماز من و همسرم در محل سکونت موقت کامل است یا شکسته؟
جواب: هر چند آنجا حکم وطن را ندارد اما اگر حداقل یک سال، قصد سکونت داشته باشید، مسافر محسوب نمی‌شوید و ـ حتی بدون قصد اقامت ده روزه نیزـ نماز، تمام بوده و روزه صحیح است.
اطاعت از والدین
سؤال۱۰: اطاعت از والدین تا چه حدی شرعاً واجب است؟ آیا در همه امور حتی در زندگی شخصی مثل انتخاب رشته تحصیلی و… هم باید از آنان اطاعت کرد؟
جواب: اطاعت از والدین به خودی خود واجب نیست ولی نباید مخالفت با پدر و مادر، ناراحتی و اذیت قابل توجه آنان را موجب شود مثلاً با اظهار انزجار، راندن و طرد کردن از طرف آنها همراه گردد.
استفتائات دی ماه
خمس لباس‌هایی که برای آینده خریده شده
سوال۱: از درآمد بین سال لباس‌هایی در حد شأن برای فرزندان تهیه کرده‌‌ام ولی در حال حاضر اندازه آنها نیست، آیا سر سال خمسی باید خمس آنها را پرداخت کنم؟
جواب: در فرض سؤال خمس دارد.
خون آمدن از دهان هنگام نماز
سوال۲: اگر در حال نماز دهان نمازگزار ـ مثلا بر اثر کشیدن دندان ـ خون بیاید، چه وظیفه ای دارد؟
جواب: نباید خون را فرو ببرد و اگر بتواند بدون فرو بردن خون و نجس شدن بدن و لباس، نماز را ادامه دهد، مانعی ندارد و نماز صحیح است.
نماز و روزۀ نیابتی
سوال۳: آیا کسی که نماز و روزۀ قضای خودش را بر عهده دارد، می‌تواند نماز و روزۀ شخصی را که از دنیا رفته است بجا آورد؟
جواب: در مورد نماز مانعی ندارد ولی در روزه، چنانچه #اجیر شده باشد، اشکال ندارد اما اگر بدون اجاره و به صورت مجانی بوده، بنابر احتیاط واجب صحیح نیست؛ البته پسر بزرگ در هر صورت می‌تواند روزۀ قضای پدر را انجام دهد.
خمس ارزش افزوده ارث
سؤال۴: زمین ارثی را پس از بیست سال فروختم، آیا به ارزش افزودۀ آن خمس تعلق می‌گیرد؟
جواب: خمس ندارد، مگر آنکه زمین را با قصد سود و رشد قیمت نگه داشته باشید که در این صورت، پس از فروش، بنابر احتیاط واجب ارزش افزودۀ آن از درآمد سال حساب می‌شود که در صورت موجود بودن آن در پایان سال خمسی، خمس آن باید داده شود.
آیه الکرسی
سؤال۴: در جایی که قرائت آیه الکرسی وارد است تا کجا باید تلاوت گردد؟ تا «و هو العلی العظیم» یا تا «هم فیها خالدون»؟
جواب: در هر جایی که آیه الکرسی گفته شود آیه اول (تا «و هو العلی العظیم»)، مراد است مگر در جایی که به آن دو آیه بعدی (تا «هم فیها خالدون»)، تصریح شده باشد.
وضو و غسل با وجود ناخن بلند
سوال۵: آیا بلند بودن ناخن مانع رسیدن آب به زیر ناخن و در نتیجه باعث باطل شدن وضو می‌شود؟
جواب: صرف بلند بودن ناخن، مانعی برای وضو محسوب نمی‌شود و موجب بطلان آن نیست؛ اما اگر زیر آن مقدار از ناخن که از حدّ معمول بلندتر است، مانعی باشد باید برطرف شود.
کسب درآمد از کاشت ناخن
سؤال۶: آیا کسب درآمد از خدمات کاشت ناخن، جایز است؟
جواب: اگر ناخن مصنوعی، قابل برداشتن باشد، کاشتن آن و دریافت دستمزد به خودی خود اشکال ندارد؛ اما اگر برداشتن آن ممکن نباشد یا مشقت غیر قابل تحمل داشته باشد، کاشتن ناخن (بدون ضرورت غیر قابل اجتناب) و دریافت دستمزد، جایز نیست.
استمرار عذر پس از تیمم بدل از غسل
سؤال۷: کسی که وظیفه اش تیمم بدل از غسل است و تا مدتی آب برای او ضرر دارد، آیا برای هر نماز واجب باید تیمم کند یا یک مرتبه تیمم برای آن مدت، کافی است؟
جواب: کسی که وظیفه‌اش تیمم است تا زمانی که عذرِ مجوزِ تیمم (در فرض سؤال: ضرر) برطرف نشده است و حدثی مانند بول، خواب و… از او سر نزده است، همان تیمم، کافی است؛ ولی اگر حدث اصغر از او سر زد، بنابر احتیاط واجب (برای اعمال مشروط به طهارت) باید مجددا بدل از غسل، تیمّم کند و وضو هم بگیرد و اگر از گرفتن وضو هم معذور باشد، تیمّم دیگری نیز بدل از وضو انجام دهد.
