فقیه مبارز شیرازی

شبکه اجتهاد: آیت‌الله‌ سید عبدالله شیرازی (ره) در زمان انقلاب، از مهم‌ترین علمای حوزه مشهد بود. وی پنجم مهر ۱۳۶۳ در ۹۳ سالگی درگذشت و آثار خیریه‌ فراوانی از خود بر جای گذاشت.

او از جمله مراجعی بود که از کودکی با مبارزه سیاسی آشنا شد؛ جدش سید محمدعلی از فعالان زمان مشروطیت و از حامیان شیخ فضل‌الله محسوب می‌شد. پدرش سید محمدطاهر هم در زمان پهلوی اول از جمله مخالفان رضاشاه بود و به دلیل فعالیت علیه نفوذ انگلیس از شیراز به اصفهان تبعید شد. سید عبدالله نیز پس از فعالیت در جریان واقعه گوهرشاد، مجبور شد چندین دهه از ایران به عراق برود. وی در اواخر حکومت پهلوی به ایران بازگشت و در زمان انقلاب، مهم‌ترین مرجع تقلید حوزه مشهد به شمار می‌رفت.

مرحوم سید عبدالله شیرازی از معترضان به حاکمیت پهلوی و از همراهان حرکت اعتراضی امام خمینی (ره) بشمار می‌آمد. اعتراض‌های او در مواردی بود که خلاف شرعی رخ می‌داد. بارها در پیام‌های خود گفته بود که افعال و بیانات شاه، کاشف از بی‌اطلاعی او نسبت به احکام اسلامی است.

زمانی که یکی از مسؤولان کشوری متنی منتشر کرده و محمدرضا پهلوی را مصداق «اولی الامر» خوانده بود، آیت‌الله شیرازی اعتراض کرده و گفت: «مقصود از اُولی الامر در آن آیه، ائمه‌ دوازده‌گانه از آل رسول‌اند و هیچ یک از خلفای بعد از پیغمبر غیر از امیرالمؤمنین(ع) مصداق این آیه نبوده و نیستند، و الا هر یک از خلفای اموی و عباسی به این آیه تمسک می‌کردند» (اسناد انقلاب اسلامی، ج اول، صص ۲۹۸-۲۹۹).

او که در حکومت پهلوی، جزو منتقدان سنتی محمدرضا شاه و پدرش بشمار می‌آمد، در اعتراض به جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی، در نامه‌ تندی به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر گفته بود: «چقدر وقیحانه و خنده‌آور است در کشور اسلامی ایران و مرکز تشیع، بزرگ‌ترین رقم و سنگین‌ترین بودجه با زور و ارعاب از زحمتکشان گرفته شود و برای بزرگداشت مشتی سفاک و جهود و آتش‌پرست که از خود چیزی جز آثار استبداد و ظلم و ستم به جای نگذاشته‌اند، اختصاص داده شود. اساساً میراندن زندگان برای زنده کردن نام مردگان و استخوان‌های پوسیده شاهان ستمگر و قلدر، کار عقلایی نیست و با هیچ منطقی سازش ندارد» (اسناد انقلاب اسلامی، ج اول، ص۳۴۶).

با این حال، برخی انقلابیون معتقد بودند که ایشان هم مانند مرحوم آیت‌الله‌ میلانی؛ زعیم فقید حوزه مشهد، همراهی کاملی با انقلابیون ندارد و باید مراقب گسترش نفوذ او بود. از جمله حجت‌الاسلام سید منیرالدین حسینی شیرازی؛ از روحانیون انقلابی و فعال که در نجف نیز با جعل چک کوشیده بود مرحوم آیت‌الله‌ سید محمد روحانی را بدنام کند، درباره آقای شیرازی نیز احتمال می‌داد که دولت از وجود وی علیه امام خمینی استفاده کند؛ لذا پیشنهاد می‌دهد که باید شجره‌نامه او را چاپ و منتشر کرد. سید منیر مدعی بود که سلسله سیادت مرحوم سید عبدالله شیرازی به عبدالله بن عباس منتهی می‌شود و در این صورت مردم حاضر نیستند زیر بار تقلید از یک سید از خاندان عباسی بروند ( امام خمینی در آیینه اسناد، ج۱۷، ص ۲۲۵).

با وجود این اختلافات، مرحوم شیرازی در اغلب جریان‌های شش سال نخست جمهوری اسلامی، از امام خمینی حمایت کرد و روابط حسنه‌ای با نظام داشت. او در جریان جنگ نیز فرزند خود را به جبهه‌ها اعزام می‌کرد و حامی رزمندگان بود. وی می‌گفت: «تا صدام بر عراق حکومت می‌کند هیچ ثباتی در منطقه وجود نخواهد داشت»./ راوی حوزه