شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
سید جعفر صادقی فدکی، نویسنده کتاب «بازپژوهی ملاک‌های توسعه آیاتالاحکام قرآن» گفت: مباحث فقهی قرآن محدود به مباحث فقهی موجود در کتاب‌ها و منابع فقه نیست؛ موارد بسیاری مانند تحیت و سلام یا انفاق وجود دارد که قرآن درباره آن‌ها حکم شرعی دارد و آیاتی درباره آن‌ها نازل شده که در منابع فقهی به‌طور مستقل مطرح نشده‌اند.
به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «بازپژوهی ملاک‌های توسعه آیاتالاحکام قرآن»، در سی‌وچهارمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، در گروه دین و شاخه علوم قرآنی به‌عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شد. این کتاب در ۵۱۲ صفحه در سال ۱۳۹۴ از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسید.
سید جعفر صادقی فدکی، نویسنده این کتاب در گفت‌وگو با ایبنا، درباره ضرورت تالیف این اثر بیان کرد: از ابتدای دوران تدوین منابع تفسیر و فقه اسلامی، رجوع به قرآن و استفاده از آیاتالاحکام مطرح شد؛ اما مفسران و فقهای اسلامی از آیات محدودی در این زمینه استفاده کرده‌اند و قول رایج و مشهور بین فقهای اهل سنت و شیعه در منابع فقهی این است که آیاتالاحکام محدود به ۵۰۰ آیه آن‌هم درباره موارد خاصی از مباحث فقهی از طهارت تا حدود و دیات است.
وی افزود: در کتاب «بازپژوهی ملاک‌های توسعه آیاتالاحکام قرآن» دو محور اصلی مدنظر قرار گرفت. نخست اینکه شمار آیاتالاحکام را توسعه داده و ثابت کردم برخلاف عقیده رایج تعداد این آیات بین ۵۰۰ تا دو هزار نیست، بلکه سه هزار آیه یا بیشتر را دربرمی‌گیرد. محور دوم این است که مباحث فقهی قرآن محدود به مباحث فقهی موجود در کتاب‌ها و منابع فقهی نیست؛ موارد بسیاری مانند تحیت و سلام یا انفاق وجود دارد که قرآن درباره آن‌ها حکم شرعی دارد و آیاتی درباره آن‌ها نازل شده که در منابع فقهی به‌طور مستقل مطرح نشده‌اند.
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، گفت: ادعای افرادی که تعداد آیاتالاحکام را ۵۰۰ آیه یا کمتر و بیشتر برشمرده‌اند، مستند نبوده و فقط در حد ادعاست. در این کتاب به‌طور مستند و با دلیل و مدرک و ملاک‌های مشخص مباحث مطرح شده است. یکی از اصول مطرح شده در کتاب مربوط به تشریحی بودن همه فروعات عملی است. در منابع فقهی فقط به مواردی خاص اشاره شده در حالی‌که ما همه فروعات را مشمول مباحث فقهی دانسته‌ایم. دومین اصل مطرح شده، تشریحی بودن آیات و موضوعات اعتقادی است. یکی از مباحثی که در منابع فقهی و تفسیری نیامده، مباحث اعتقادی است. فقها و مفسران این بحث را در زمره مباحث کلامی آورده‌اند در حالی‌که اسلام و قرآن درباره مباحث اعتقادی حکم شرعی دارند. از جمله این موارد می‌توان به ایمان به کتاب آسمانی و ملائکه اشاره کرد. با دلایل علمی و مستند بیان کردم این‌گونه آیات هم می‌توانند از نگاه فقهی مورد بحث و بررسی قرار گیرند.
صادقی فدکی تصریح کرد: تشریحی بودن آیات و موضوعات اخلاقی، دیگر موضوعی است که در این کتاب مورد بحث قرار گرفته است. منابع فقهی گفته‌اند مواردی همچون غیبت و دروغ و مباحثی از این‌دست، مربوط به بحث اخلاق است و ما کاری به آن‌ها نداریم، در حالی‌که در قرآن آیاتی در این زمینه آمده و می‌توان از نگاه فقه آن‌ها را تشریح و بررسی کرد.
وی در معرفی مشخصات این اثر شایسته تقدیر در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، افزود: کتاب «بازپژوهی ملاک‌های توسعه آیاتالاحکام قرآن»، رساله دکترای من بوده که پس از دفاع چند سال دیگر روی آن کار کردم تا در نهایت در سال ۱۳۹۴ به چاپ رسید. کتاب در ۵۱۲ صفحه در دو بخش با عنوان‌های «مفاهیم و کلیات» و «ملاک‌ها و روش‌‌های توسعه آیاتالاحکام» تدوین شده است. مفاهیم و اصطلاحات، پیشینه آیاتالاحکام، زبان فقهی قرآن کریم و گستره آیاتالاحکام و موضوعات فقهی قرآن فصل‌های بخش نخست کتاب هستند. بخش دوم کتاب نیز در هفت فصل به تشریحی بودن همه فروعات عملی، تشریحی بودن موضوعات و آیات اخلاقی، تشریحی بودن موضوعات و آیات اعتقادی و قلبی، وحدت شرایع الهی در اصول و فروع، استقلال فرازهای تقطیع شده قرآن، برداشت قواعد عام و کلی از قرآن کریم و چندمعنایی بودن آیات قرآن می‌پردازد.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین و علوم قرآنی در پایان با اشاره به اینکه کتاب «بازپژوهی ملاک‌های توسعه آیاتالاحکام قرآن» با حمایت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تدوین و چاپ شده، گفت: از این کتاب، هفت مقاله علمی – پژوهشی تالیف شده است. کار ترجمه کتاب به زبان عربی نیز به پایان رسیده و آماده چاپ است.
