شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مدرسه عالی فقاهت به دنبال تدوین نرم‌افزار تمدن نوین اسلامی با رویکرد فقهی است. این مدرسه به عنوان یک نهاد اصیل حوزوی برای رسیدن به اجتهاد تمدن‌ساز پاسخگوی نیازهای جامعه اسلامی مطرح است. این مدرسه نه تنها رقیب حوزه‌های علمیه و دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیست، بلکه می‌تواند بازوی علمی و فقهی برای سایر مجموعه‌ها به‌ویژه مجموعه‌های علمی باشد.
شبکه اجتهاد: تاریخچه تأسیس مدارس علمیه در جوار بارگاه مطهر امام هشتم (ع) به اعصار و ادوار گذشته برمی‌گردد. مثل مدرسه میرزا جعفر، مدرسه خیرات خان، مدرسه بالاسر مبارک در نزدیکی روضه منوره رضوی، مدرسه پریزاد، مدرسه دودر و… . حالا و در ادامه این مسیر «مدرسه عالی فقاهت» تأسیس شده است. برش‌هایی از گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین وحدتی شبیری مدیر این مدرسه و استاد حوزه علمیه مشهد را با «قدس» می‌خوانید:
چه ضرورتی، آستان قدس را به سمت راه‌اندازی چنین مدرسه‌ای سوق داد؟
وحدتی شبیری: آستان قدس رضوی از ابتدای مسئولیت تولیت فقید مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی (ره) به فکر تأسیس چنین مدرسه‌ای بود و دانشگاه علوم اسلامی رضوی با این هدف تأسیس شد. حجت‌الاسلام والمسلمین مروی، هدف اصلی خود را گسترش اهداف فرهنگی در این آستان مقدس قرار داده‌اند، یعنی توسعه فرهنگی را هدف نخست مأموریت خود براساس موارد مندرج در حکم انتصاب صادره از سوی رهبر معظم انقلاب می‌دانند. علاوه بر این در بند ۷ بیانیه گام دوم انقلاب، برنامه‌ریزی برای تحقق تمدن نوین اسلامی آمده است و مهم‌ترین ابزار برای این امر مهم، استفاده از نیروی انسانی متخصص و آشنا به احکام اسلام ذکر شده است، بنابراین در گام نخست، نرم‌افزار بیانیه گام دوم انقلاب، باید توسط حوزه‌های علمیه تهیه شود. مدرسه عالی فقاهت به دنبال تدوین نرم‌افزار تمدن نوین اسلامی با رویکرد فقهی است. این مدرسه به عنوان یک نهاد اصیل حوزوی برای رسیدن به اجتهاد تمدن‌ساز پاسخگوی نیازهای جامعه اسلامی مطرح است. این مدرسه نه تنها رقیب حوزه‌های علمیه و دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیست، بلکه می‌تواند بازوی علمی و فقهی برای سایر مجموعه‌ها به‌ویژه مجموعه‌های علمی باشد.
تربیت نیروی متخصص برای عرصه‌های فقهی مورد نیاز جامعه اسلامی و دستیابی به تمدن نوین اسلامی، ارتقای منطق فقاهت و حوزه‌های تخصصی فقه در مسیر طراحی و اجرای نظام‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی و…، تولید محتوا و منابع پژوهشی و آموزشی در زمینه‌های تخصصی فقه و علوم مرتبط و…از جمله اهداف راه‌اندازی این مدرسه است.
روش فعالیت این مدرسه و امر آموزش در آن برای پذیرفته‌شدگان چگونه است؟
وحدتی شبیری: چون نام امام رضا (ع) روی این مجموعه گذاشته شده بالطبع باید مدرسه‌ای فاخر و در شأن جایگاه امام هشتم (ع) طراحی و اجرا شود. این مدرسه با اسلوب حوزوی اداره می‌شود و در سطح عالی، مطالعات علوم اسلامی را دنبال می‌کند. البته علوم اسلامی منحصر به فقه رایج نیست، بلکه تمام زمینه‌های اجتماعی و فردی مورد توجه است.
هم اکنون با استخراج محتوای ۱۵۰ سخنرانی رهبر انقلاب در ارتباط با حوزه و دانشگاه، هم‌اندیشی با استادان برجسته حوزه علمیه و همفکری با ۵۰ شخصیت علمی و فرهنگی کشور، برنامه عملیاتی و مدل آموزشی و پژوهشی نوین مدرسه فقاهت تدوین شده است که پس از تأیید عملیاتی خواهد شد. پذیرفته‌شدگان در این مدرسه از بین تعدادی از طلاب با استعدادهای برتر از طرق مختلف ازجمله ارتباط با استادان شناسایی می‌شوند و با امکانات و اولویت‌هایی که وجود دارد، فرایند جذب و گزینش از میان طلبه‌هایی که حداقل چهار سال درس خارج را گذرانده‌اند، در دو مرحله مصاحبه‌های عمومی و اختصاصی انجام می‌شود. طول دوره آموزش به طور متوسط، ۱۰ سال است، هر طلبه با نظارت و مشورت استاد‌هادی خود به فعالیت‌های طلبگی می‌پردازد و شیوه خاصی که در این مدرسه دنبال می‌شود به صورت مطالعات چند ضلعی است. در واقع استفاده از استادان درجه یک در فنون مختلف از امتیازات این مدرسه به شمار می‌رود.
یکی از افتخارات طلبه‌هایی که در این مدرسه مشغول تحصیل هستند، انتساب مدرسه به نام عالم آل محمد (ع) و تحصیل در جوار و همسایگی با امام رضا (ع) است که امتیاز بسیار بزرگی است. از دیگر امتیازات این مدرسه، این است که نیازهای فقهی آستان قدس رضوی در اولویت مطالعه و تحقیق قرار می‌گیرد. برنامه‌های آموزشی و پژوهشی تبیین شده در مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد (ص) شامل تدریس درس خارج عمومی و تخصصی، برگزاری کارگاه‌های تمرین اجتهاد با رویکرد مسئله‌محور، بهره‌گیری از استادان‌هادی و تدارک برنامه آموزشی و پژوهشی شخصی‌محور و تخصصی می‌شود. هدف از تحصیل در این مدرسه دریافت مدرک حوزوی و دانشگاهی نیست، اما مطابق ایده‌های رهبرمعظم انقلاب گواهی گذراندن دوره‌های تخصصی در این مدرسه داده می‌شود.
چه ارتباطی بین فعالیت این مدرسه و رفع نیازهای جامعه است؟
وحدتی شبیری: یکی از نیازهای مجموعه آستان قدس رضوی موضوع وقف است. حل مسائل فقهی مربوط به وقف، نیاز به کسانی دارد که مطالعات فقهی عمیق داشته باشند.
این مدرسه در پی رفع نیازهای کشور است و عالمانی که در منصب‌های اجتماعی رسمی و غیررسمی قرار گرفته‌اند، باید مهارت و ارتباط مردمی قوی و مدیریت بحران داشته باشند. یکی از شروط برخی از منصب‌های رسمی، اجتهاد است که باید به ساحت‌های تخصصی ویژه آشنا باشند تا بتوانند به مردم خدمت‌رسانی کنند. علاوه بر اینکه طلبه‌های این مدرسه به توان استنباط و اجتهاد عام می‌رسند، می‌توانند احکام شرعی را از ادله خود بدست آورده و در ساحت‌های تخصصی نیز ورود کنند.
یکی از اصول مدرسه، تخصصی کردن مطالعات اسلامی است و یکی دیگر از اصول این مدرسه، ارتباط و هم‌افزایی بین نهادهای مرتبط است. برای نمونه، تعامل بین مدرسه و نهادهای اجرایی که نیاز دارند به کارهای عمیق دینی بپردازند و موضوع بازار بورس و بانک مرکزی یکی از آن‌هاست؛ بنابراین تربیت مجتهد متبحر متخصص در تراز عصر (دوره معاصر) هدف بزرگی است که می‌تواند در رفع بسیاری از مشکلات جامعه که نیازمند نظر تخصصی مجتهد و فقیه است، ثمربخش باشد.
