شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
از ویژگی‌های بارز فقه، گستردگی و تعمیم آن نسبت به همه شئون زندگی بشری است و در جامعه ای که رویکرد آن به دیانت و خداباوری است، افراد می‌کوشند تا وظایف خود را در هر زمینه، آن گونه که بایسته و شایسته است انجام دهند و در این میدان که افراد در جستجوی وظیفه‌اند، سؤالات فراوانی متوجّه عالمان فقه می‌شود و به خصوص تبیین مسائل مستحدثه تلاش بیشتری را از حوزه فقاهت می‌طلبد.
از این رو، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به رهبری قائد عظیم الشأن، فقیه عالیقدر و مجاهد نستوه حضرت امام خمینی (رحمه الله) و استقرار حکومت دینی در ایران اسلامی، در جهت توسعه و بالندگی فقه راستین تشیع و پاسخگویی به نیازهای فقهی زمان، مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) به همت مرجع عالیقدر مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) به سال ۱۳۷۶ هجری شمسی در قم تأسیس گردید.
این مرکز دارای اساسنامه‌ای است که به ثبت رسیده است و در زمان حیات آن مرجع وارسته (رضوان الله تعالی علیه) تحت اشراف آن بزرگمرد اداره می‌شد و معظم له در زمان حیات خود به جهت سنگینی بار مرجعیت، ریاست مرکز را به فرزند شایسته، مدیر و مدبّر خود که بحمد الله از اساتید بنام دروس خارج حوزه علمیه قم هستند، استاد معظّم حضرت آیت الله حاج شیخ محمّد جواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) واگذار نمودند و در وصیت خود نیز بر ادامه فعالیت‌های مرکز فقهی تحت اشراف معظّم له که او را واجد مرتبه اجتهاد مطلق می‌دانستند سفارش نمودند.
امید آن داریم که خداوند متعال ما را موفّق بدارد که از این امانت الهی و یادگار مرجعیت به نحو شایسته ای حراست کرده و وصیت و آرزوی آن بزرگ مرجع راحل (رحمه الله) را تحقّق بخشیم.
این مرکز دارای شعباتی در مشهد مقدّس، سوریه، افغانستان و… است که به طور محدودتر دائر گردیده و گزارش مختصری از آن‌ها، در پایان این کتابچه، ارائه می‌گردد.
از اهداف محوری این مرکز: آموزش فضلا و محقّقان، تربیت فقیهان شایسته و مجتهدان متعهّد و آگاه به مقتضیات زمان، فراهم آوردن امکانات لازم و بستر مناسب برای مطالعات و پژوهش‌های ژرف در فقه و اصول، درک و پاسخگویی مسائل جدید، بررسی شبهات مرتبط به فقه و نقد آن‌ها و تألیف و نشر کتب و مقالات علمی می‌باشد.
فعالیت‌های مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم‌السّلام)
مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) در حال حاضر در هفت بخش فعّالیت دارد که عبارت‌اند از:
۱ ـ آموزش
۲ ـ پژوهش و تألیف
۳- بخش تفسیر
۴ ـ تصحیح و تحقیق متون
۵ ـ کتابخانه
۶ ـ مدیریت فناوری اطلاعات
۷ ـ مرکز صوت و تصویر
۸ ـ انتشارات
۱) آموزش
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها و فعالیت‌های مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام) بخش آموزش است که دو مقطع سطوح عالی و دروس خارج حوزه را در بر می‌گیرد.
در مقطع اوّل که طلاّب محترم از مزیت دروس آزاد حوزه در سطح دو و سه برخوردار می‌شوند، مرکز فقهی با تمهیدات و شرایط خاصّ، نخبگان آنان را انتخاب نموده و در کلاس‌هایی تحت عنوان کلاسهای تابع زیر نظر اساتید مجرّب و فاضل حوزه آنان را پرورش می‌دهد. در این دوره، اساتید محترم علاوه بر اطمینان یافتن نسبت به تسلّط بر متون درسی، نکات و حواشی معتبری را که به طور معمول در دروس آزاد حوزه فرصت پرداختن به آن‌ها نیست، مورد بحث و کنکاش علمی قرار داده و بدینوسیله استعدادهای نهفته طلاّب بارور گردیده و به شکوفایی می‌رسد و آنان با آمادگی کامل می‌توانند حضور شایسته ای در دروس خارج حوزه داشته باشند. ضمناً دانش پژوهان این مقطع ملزم به تنظیم جزوه‌های علمی می‌باشند.
در مقطع دوّم آموزش، از میان طلاّب عزیزی که شایستگی خود را در کلاسهای مقطع اول «کلاسهای تابع» به اثبات رسانیده‌اند و نیز عزیزان دیگری که چندین سال درس خارج را نزد اساتید بزرگوار حوزه گذرانده‌اند و یا آمادگی لازم را برای شرکت فعّال در دروس خارج، دارند، پس از آزمون کتبی و مصاحبه ورودی پذیرش صورت می‌گیرد.
پذیرفته شدگان به عنوان دانش پژوه برای یک دوره هفت ساله به گروه‌های متعدّدی که در هر گروه به طور متوسط پنج نفر از فضلا شرکت دارند، تقسیم می‌شوند.
در این دوره، کلاس‌ها آمیخته از آموزش و پژوهش است، بدین صورت که پلان و طرح کلی بحث توسط اساتید محترم مرکز مطرح و دانش پژوهان، ضمن القاء مطالب در محضر استاد و سایرین، موظف به تحقیق و پژوهش در زمینه آن موضوع و ارائه بحث تحت نظر استاد می‌باشند، و در انتها با یاری و هدایت اساتید محترم مطالب جمع بندی شده و به نتیجه می‌رسد. در پایان دانش پژوهان جزوات درسی خود را طبق استانداردهای مصوّب تدوین می‌نمایند.
مراتب بالندگی علمی و فقهی دانش پژوهان با شرکت در این کلاس‌ها با این شیوه نوین و همچنین ارائه مقالات و تحقیقات علمی که هر ساله به موازات کلاسهای حضوری در تعطیلات تابستان صورت می‌گیرد، به ظهور رسیده و بدینوسیله آماده می‌شوند تا رساله‌های علمی خودشان را به عنوان پایان نامه در این دوره تدوین نموده و با موفّقیت به مقطع پژوهشی مرکز وارد شوند.
دستاورد این همه تلاش و زحمت، ده‌ها مقاله و رساله ارزشمند علمی و فقهی است که دراین بخش به ثمر رسیده است.
به عنوان نمونه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
ـ احکام الإضاض فی أحکام الإجهاض
ـ الاحکام الفقهی للمخدّرات
ـ الإرتداد فی الاسلام
ـ عیوب موجب فسخ نکاح
ـ احکام حکومتی
ـ حیل فرار از ربا
ـ علم قاضی از دیدگاه قرآن
ـ عده طلاق در زنان فاقد عادت ماهانه
ـ اجاره به شرط قرض
ـ ماهیت غناء ومستثنیات آن
ـ حرمت اعانت بر اثم
ـ نسبت قاعده لاضرر با ادلّه احکام اوّلیه
ـ حجّیت شهرت فتوائیه
ـ بررسی حل اختلاف آغاز ماههای قمری
ـ تقیه مداراتی و حدّ آن
ـ علل پیدایش نظریه ولایت فقیه در قرن ۱۳ هجری
ـ مکان ذبح در منی
ـ اختیارات ولی قهری
ـ حضانت
ـ بررسی حجیت بنای عقلاء و تفاوت آن با حجّیت سیره متشرّعه
ـ تجزیه و تحلیل صحیحه علی بن مهزیار در باب خمس و غنائم
ـ بررسی نظریه پلورالیسم فقهی در آینه اختلاف آرای فقهاء
ـ پیرامون قاعده ضمان الید
ـ اصاله اللزوم فی العقود والإیقاعات
ـ الجمع بین الصلاتین
ـ المثلی والقیمی بین المفهوم والمصداق
ـ بررسی اخبار تحلیل خمس
ـ اعلمیت در ترازوی نقد
ـ مسئوولیت پزشک
ـ الصحیفه الناطقه فی جواز الإجاره ومضاربه النقود الرائجه
ـ شرطیه المنی فی صحه الذبح
ـ ورزش در اسلام
ـ بررسی فقهی عقد مکره
ـ جبران کاهش ارزش پول
ـ دراسه فی فقه الإقاله
ـ نگاه و حدود الهی
ـ بررسی نقش جهت صدوری حدیث در استباط احکام
ـ ارتباط انسان با عالم ما وراء طبیعت
ـ مشروعیت پیوند عضو کافر به مسلمان
ـ أخذ الأجره علی الواجبات والمستحبّات
ـ رساله فی نجاسه الخمر
ـ التقصیر والإتمام فی الأماکن الأربعه
ـ بررسی فقهی زکات پول‌های رایج
ـ بنای عقلا و قلمرو فقهی آن
ـ معامله به قصد اضرار طلبکاران
ـ رابطه قدرت فکری و بلوغ
ـ مرجّحات باب تزاحم
ـ بررسی حکم فقهی تقلید ابتدایی از میت
ـ الأصل الأوّلی فی تعارض الأصلین أو الخبرین
ـ بررسی قاعده قبح عقاب بلابیان
ـ تأمّلی بر مفطریت غبار غلیظ
ـ نجاه الشریعه بقاعده الإشتراک
ـ الإجاره
ـ مسئوولیت تولید و عرضه کالا
ـ کارت‌های اعتباری
ـ حجّیه الوصایا المبهمه
ـ مثلی و قیمی از مفهوم و مصداق
ـ صحت یا بطلان عقد نکاح در صورت عدم قدرت پرداخت مهر تا پایان عمر
ـ ارزش اقتصادی فعالیت زن در منزل شوهر
ـ بررسی فقهی برد و باخت در مسابقات
ـ سهل بن زیاد در آیینه رجال
ـ بررسی موارد وجوب ارشاد جاهل
ـ اجماع منقول از منظر شیخ انصاری در رسائل و مکاسب
ـ شرعیه الحکم والإنتخاب
ـ إعتصام الکرّ من المضاف
ـ نگاه به چهره و دستان نامحرم از دیدگاه قرآن و اهل بیت
ـ ملاک قاعده أصولی
ـ تغییر جنسیت و آثار فقهی و حقوقی آن
ـ حکم التشبّه بالکفّار
ـ ولایت عدول مؤمنین
ـ تبدّل رأی مجتهد
ـ دلاله آیه الطعام علی طهاره أهل الکتاب
ـ نقش مثلی بودن اسکناس در تحقق ربا
ـ پاسخ به اشکال قصر نماز در کیفیت نه در کمّیت
ـ رساله البیان فی حکم شرب الدخان
ـ فی أنّ ازاله عین النجاسه مطهّر أم لا؟
ـ بررسی فقهی شرط ذکوریت در تقلید
ـ بررسی ادلّه طهارت و نجاست اهل کتاب
ـ حجاب زنان اهل کتاب در جامعه اسلامی
ـ پاسخ به شبهه عدم نیاز به تقلید در عصر حاضر
ـ طهارت اهل کتاب در قرآن
ـ نظریه الإمام الخمینی فی الخطابات القانونیه
ـ جریمه دیرکرد در قالب وجه الإلتزام
ـ حکم نماز مسافر در سفرهای زمان حاضر
ـ پژوهش در حکم فاضلاب تصفیه شده
ـ زن و مرجعیت
ـ ربا در اسکناس
ـ شریعت و قضاوت بانوان
ـ اجتهاد شورایی
ـ سهم الساده فی عصر الغیبه
ـ ناسازگاری نجاست اهل کتاب با ضرورت تعامل با ادیان و مذاهب
ـ الاثر السائر فی قرائه جدیده من صلاه المسافر
ـ حکم شبیه سازی
ـ حکم قصر در سفرهای هوایی
ـ بررسی حجیت اجماع مدرکی
ـ تلقیح مصنوعی در انسان
ـ دلالت و عدم دلالت آیه إنّما المشرکون نجس بر نجاست کفّار
ـ ماهیت شیربها
ـ الجمع بین الحکم الواقعی والظاهری
ـ پیوند اعضاء
ـ بررسی موارد انفساخ اجاره
ـ سرایه النجاسه بالملاقاه
ـ اشتراط الضمان فی العین المستأجره
ـ الدرر المکنونه فی بعض احکام ارث الزوجه
ـ تحلیلی بر محدود بودن وصیت به ثلث
ـ طهارت ذاتی فرزندان کفار
ـ نجاسه اولاد الکفّار
ـ بررسی طهارت و نجاست منتحلّین به اسلام
ـ العرف و دوره فی الاحکام الشرعیه
ـ تقدیم الطواف والسعی علی الوقوفین
ـ حدّ السفر الشرعی فی العصر الحاضر
ـ صلاه الطواف الفریضه عند الزحام
قابل توجه این که غالب موضوعات ذکر شده، مراحل نهایی تحقیق و پژوهش را پشت سرگذارده و قابل عرضه و بهره برداری است و نیز قابل ذکر است که برخی از این موضوعات به صورت مکرّر و توسّط چند محقّق، تحقیق و تدوین شده و بعض دیگر به قلم یک محقّق نگاشته شده است.
در بخش آموزش تلاش شده است که فضلا نسبت به رموز اصلی اجتهاد و فقاهت و گذراندن مباحث مشکل فقهی و مباحث تأثیرگذار اصولی در علم فقه به همراه مباحث مستحدثه فقه که مورد احتیاج جامعه کنونی است، آشنا شده و همینطور نسبت به فراگیری مباحث آیات الأحکام و قواعد فقه و تاریخ فقه و فقاهت تدبیر جامعی اندیشیده شده است.
۲) پژوهش و تألیف
اگر چه موفقیت‌ها و پیشرفت امروز حوزه‌های علمیه مرهون زحمات و تلاش‌های سلف صالحی است که با عدم وسائل و امکانات، تحقیقات و تألیفات ارزنده آن‌ها به عنوان ذخائر علمی گرانبها به دست ما رسیده است، لکن نیازهای کنونی جامعه و ضرورت‌های موجود تلاش بیشتری را از دانشمندان و فقهای امروز در عصری که به عنوان عصر فناوری اطلاعات شناخته شده است، می‌طلبد; پژوهشگران این عصر با احساس مسؤولیت سنگین تری می‌بایست راه گذشتگان را با بهره گیری از امکانات و شیوه‌های نوین ادامه داده و به نصرت دین بپردازند.
با چنین احساسی است که مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) از راه‌های گوناگون در امر پژوهش به این مهم پرداخته است.
نشست‌های علمی
یکی از برنامه‌های مورد نظر مرکز این است که همه ساله نشست‌های علمی تخصصی فقهی را با حضور اساتید و صاحبنظران حوزه برگزار نماید. در این نشست‌ها ضمن ارائه مقالات علمی در زمینه موضوعات نوین فقهی راهکارهای علمی استنباط مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد.
گروه‌های علمی
از دیگر برنامه‌های پژوهشی ـ تحقیقی مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام)، تشکیل هیئت‌ها و گروه‌های علمی است.
این گروه‌ها متشکل از فضلا و محققان این مرکز است که دوره آموزشی را به پایان رسانده باشند و در یکی از این گروه‌ها به عنوان گرایش‌های فوق تخصصی به پژوهش و تحقیق ادامه می‌دهند:
۱ ـ فقه القرآن،
۲ ـ فقه عبادات،
۳ ـ فقه معاملات،
۴ ـ فقه القضا،
۵ ـ فقه سیاسی،
۶ ـ حقوق اجتماعی،
۷ ـ حقوق خانواده،
۸ ـ فقه تعلیم و تربیت،
۹ ـ فقه پزشکی،
۱۰ ـ فقه مسائل هنری،
۱۱ ـ فقه زنان،
۱۲ ـ فقه اطفال،
۱۳ ـ فقه مقارن،
۱۴ ـ شبهه شناسی فقهی.
بعضی از این گروه‌ها هم اکنون به صورت فعّال کار خود را آغاز کرده‌اند.
تألیف و تدوین کتب و مجلات
در این بخش، کتب مربوط به مرجع راحل، حضرت آیه الله العظمی لنکرانی (رحمه الله)، بعد از تصحیح و استخراج مدارک با کیفیت بسیار مناسبی به زیور طبع آراسته می‌شود; و نیز کتب تحقیقی که توسط اساتید مرکز و یا پژوهشگران مورد تأیید هیأت علمی و یا ریاست معظم مرکز قرار گرفته است، به چاپ می‌رسد و در اختیار اندیشمندان و فضلا قرار می‌گیرد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
۱ ـ «اصول فقه شیعه» در ده جلد که شش جلد آن چاپ و منتشر شده است و بقیه مجلّدات آن در حال تکمیل است. این کتاب تقریر درس‌های خارج اصول فقه حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) به زبان فارسی است که به قلم حجج الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمود ملکی اصفهانی و حاج شیخ سعید ملکی اصفهانی (دامت افاضاتهما) تدوین شده است.
۲ ـ «أصول الشیعه لإستنباط أحکام الشریعه» که یک دوره شش جلدی از تقریرات درس خارج اصول فقه حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قده) به زبان عربی است که به قلم یکی از شاگردان معظّم له جناب حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ محمّدحسین یوسفی (دامت افاضاته) تدوین شده است، تألیف این دوره هم اکنون به پایان رسیده و در آینده نزدیک در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.
۳ ـ «دراسات فی الاُصول» این اثر نیز یک دوره سه جلدی است که در آن دروس خارج اصول فقه حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) به زبان عربی، به قلم حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج سید صمد موسوی (دامت افاضاته) تقریر شده است، هم اکنون دو جلد از این دوره به طبع رسیده است و امید است به حول و قوّه الهی بقیه مباحث را در یک جلد در آینده نزدیک در اختیار علاقمندان قرار دهیم.
۴ ـ «موسوعه أحکام الأطفال» در هشت جلد، شامل کلّیه مباحث و احکام فقهی مرتبط به کودکان از قبل از زمان انعقاد نطفه تا مرحله بلوغ، به صورت استدلالی و مقارن با فقه مذاهب اهل سنّت است که سه جلد آن چاپ و منتشر شده و بقیه مجلّدات در دست اقدام است.
این کتاب که اولین کتاب جامعی است که در این زمینه نگارش یافته است و با اشراف و تعلیقات علمی محقق عالیقدر جناب مستطاب حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) توسط گروهی از محققین مرکز ـ حجج الاسلام والمسلمین آقایان حاج شیخ قدرت الله انصاری و حاج شیخ محمّدجواد انصاری و حاج شیخ ابراهیم بهشتی و حاج شیخ عباس علی پیوندی و حاج شیخ عبدالحسین جمالی و حاج شیخ علی سعیدی و حاج سید علی اکبر طباطبائی (دامت افاضاتهم) تدوین گردیده و به قلم جناب حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ قدرت الله انصاری تنظیم و بازنویسی شده است.
۵ ـ «الذخر الفاخر فی تعارض الأصل مع الظاهر»; از برنامه‌های این مرکز، بیان موارد تطبیقی در قواعد فقهی است که هم اکنون جمع دیگری از محققان به آن اشتغال دارند، یکی از قواعد مهم قاعده تعارض اصل و ظاهر است. هدف از تألیف این اثر تحقیقی بیان مواردی است که بین اصل و ظاهر در کشف حکم شرعی تعارض دیده می‌شود و همچنین بیان راه کارهایی که فقهای عالیقدر ما برای حلّ آن اندیشیده‌اند.
این کتاب ارزشمند به قلم حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ ابراهیم بهشتی (دامت افاضاته) نگاشته شده است.
۶ ـ «فقه کیفری اسلام» به زبان فارسی و به شیوه استدلالی در سه جلد که تقریر بحث حدود و تعزیرات مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) است که به قلم جناب حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ علی اکبر ترابی (دامت افاضاته) تدوین شده است.
۷ ـ «قاعده القرعه»، که محصول درس ماه رمضان یکی از اساتید معظم مرکز حضرت مستطاب حجه الاسلام والمسلمین جناب مستطاب آقای حاج شیخ حسین کریمی قمی (دامت افاضاته) می‌باشد. این کتاب بر محور قاعده قرعه کتاب القواعد الفقهیه حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (رحمه الله) تحقیق و تألیف شده است.
۸ ـ «المبسوط فی فقه المسائل المعاصره»، هدف از تألیف این کتاب که به صورت دوره به طبع خواهد رسید، کنکاش و تحقیق علمی و فنّی درباره مسائل مستحدثه ای است که جامعه امروزی ما با آن درگیر است، جلد اوّل و دوّم آن درباره مسائل مستحدثه پزشکی است که به طبع رسیده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است و جلد سوّم و چهارم آن درباره مسائل مستحدثه حجّ است که تألیف آن به پایان رسیده و جهت انجام طبع در دست اقدام است. این مباحث ابتدا در کلاسهای مرکز توسط استاد گرانقدر جناب حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ محمّد قائنی (دامت افاضاته) تدریس و سپس به قلم معظم له تدوین شده است.
۹ ـ «سبک شناسی دانش رجال الحدیث»، که تألیف یکی ازاساتید محترم مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام) در مشهد مقدّس جناب حجه الاسلام والمسلمین آقای محمّدحسن ربّانی (دامت افاضاته) است. در این کتاب، روش‌های رجالی بزرگان و فقهاء، خصوصاً مرحوم محقق بروجردی و محقق خویی و مرحوم آیه الله فاضل لنکرانی (رضوان الله تعالی علیهم) مورد کنکاش قرار گرفته است.
۱۰ ـ «زکات پول‌های رائج و اشیاء نوپیدا»، این کتاب محصول مباحثی است که در یکی از کلاسهای مرکز توسّط جناب حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ محمّد قائنی (دامت افاضاته) تدریس شده است. در این تألیف، مسأله بسیار مهم انحصار و عدم انحصار زکات در اشیاء نه گانه مورد بحث واقع شده است.
۱۱ ـ «هدایه الطالب إلی مصادر کتاب المکاسب»، این کتاب تحقیقی درباره مصادر کتاب گران سنگ مکاسب مرحوم شیخ انصاری (قدّس سرّه) است که به قلم یکی از محقّقین، جناب مستطاب الشیخ عبدالسلام کاظم الجعفری به تحریر درآمده است.
۱۲ ـ «الطریق المسلوک فی حکم اللباس المشکوک»، این کتاب تقریری ارزشمند از آیه الله صابری همدانی (مدّظلّه) از درس مرحوم آیه الله العظمی بروجردی (قدّس سرّه) است که در مرکز پس از تحقیق و تصحیح مجدّد به زیور طبع آراسته شده است.
۱۳ ـ «الطواف بالکعبه المشرّفه من الطابق الأوّل»، این کتاب اوّلین تحقیق فقهی در مورد حکم طواف خانه خدا از طبقه اوّل است که در حدود ۲۷ سانتی متر از کعبه معظمه بالاتر است، این کتاب به قلم استاد معظّم آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) به رشته تحریر درآمده است.
۱۴ ـ «اعتبار ابزار جدید در رؤیت هلال»، این کتاب نیز اوّلین تحقیق فقهی است که به قلم توانای استاد معظّم جناب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) به طبع رسیده است و در آن کفایت رؤیت هلال با دوربین و تلسکوپ به اثبات رسیده است.
۱۵ ـ «اعتبار الأجهزه الحدیثه فی رؤیه الهلال»، این کتاب، همان کتاب قبل است که جهت علاقمندان عرب زبان، به عربی ترجمه شده است.
۱۶ ـ «قاعده لا حرج»، این کتاب محصول درس یک ماه رمضان استاد معظّم جناب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) می‌باشد که به قلم توانای جناب حجه الاسلام آقای سید جواد حسینی خواه (دامت افاضاته) تدوین شده است. در این کتاب بسیاری از ابعاد این قاعده که در کتب پیشین به آن‌ها پرداخته نشده است، مورد بحث قرار گرفته و در آخر، در ضمن تنبیهات دهگانه، مسائل بسیار مهمی حول این قاعده مورد تعرض قرار گرفته است.
۱۷ ـ «قاعده ضمان ید»، این کتاب نیز محصول درس یک ماه رمضان استاد معظّم جناب مستطاب حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) است که به قلم جناب حجه الاسلام آقای سید جواد حسینی خواه (دامت افاضاته) تدوین شده است.
۱۸ ـ «قاعده فراغ و تجاوز»، این کتاب نیز محصول درس یک ماه رمضان استاد معظّم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) است که به قلم توانای جناب حجه الاسلام آقای سید جواد حسینی خواه (دامت افاضاته) تدوین شده است.
۱۹ ـ «قاعده الزام»، این کتاب نیز محصول درس یک ماه رمضان استاد معظّم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) است که به قلم توانای جناب حجه الاسلام آقای سید جواد حسینی خواه (دامت افاضاته) به رشته تحریر درآمده است.
۲۰ ـ «رسائل فی الفقه والأصول» که مجموع یازده رساله فقهی و اصولی است که توسط استاد معظّم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) از سال ۱۴۰۸ هجری قمری تاکنون تحریر یافته، تدوین شده و برای بار دوّم به طبع رسیده است.
۲۱ ـ «پژوهش‌هایی در فقه و اصول»، این کتاب همان کتاب قبلی است که به زبان فارسی برای علاقمندان برای انتشار آماده می‌شود.
۲۲ ـ «دفاعاً عن القرآن الکریم» تألیف استاد معظم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی. این کتاب ترجمه ای از رساله دفاع از حریم قرآن است که مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) در سوریه آن را به عربی ترجمه کرده و به طبع رسانده است.
۲۳ ـ «پژوهشی در حدیث دوات و قلم» تحقیقی در دفاع از حریم رسالت و ولایت است و در مرکز به طبع رسیده است.
این اثر به قلم محقّق گرانقدر جناب مستطاب آقای غلامحسین زینلی (دامت افاضاته) تدوین شده است.
۲۴ ـ «بررسی نظریه عدالت صحابه» تحقیقی کلامی، تاریخی و روایی پیرامون نظریه مذکور است که به قلم محقّق توانا و گرانقدر جناب مستطاب آقای غلامحسین زینلی (دامت افاضاته) تدوین شده است.
۲۵ ـ «آیات الأحکام» که به صورت یک مجموعه ۱۰ جلدی طراحی شده است. استاد معظم آقای حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی «دام عزه» یکی از دروس خود را بر محور آیات الاحکام قرار داده‌اند که تاکنون آیات مربوط به خمس به پایان رسیده و به زودی انتشار خواهد یافت.
۲۶ ـ «أحکام النساء»، این کتاب نیز به صورت یک مجموعه ده جلدی در نظر گرفته شده است.
در این اثر احکام فقهی و مسائل حقوقی مربوط به بانوان از نظر قرآن و سنّت از دیدگاه فقه شیعه و دیگر فرق اسلامی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.
۲۷ ـ «پژوهشی کامل و مبسوط در اصول فقه شیعه» این مجموعه حاصل درس‌های خارج اصول فقه استاد معظّم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّد جواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) است که در طول ۱۰ سال از سال ۱۳۷۶ تاکنون در حوزه علمیه قم ارائه شده است و پس از پیاده کردن از نوار و ویرایش در اختیار گروهی از محققین ورزیده قرار گرفته تا پس از بررسی مجدّد با توجه به آخرین نظریات اصولی مطرح شده در بین اندیشمندان شیعه، تحت اشراف کامل معظم له این مباحث تکمیل و به صورت بدیعی در اختیار علاقمندان قرار گیرد.
۲۸ ـ «موسوعه فقه سیاسی اسلام» که طراحی آن تحت اشراف صاحب نظران انجام گرفته و گروه‌های پژوهشی این طرح در حال شکل گرفتن هستند، پیش بینی مرکز این است که این موسوعه در هفت جلد ارائه گردد.
۲۹ ـ «مجله فقه و اجتهاد» این مجلّه به صورت فصلنامه در نظر گرفته شده است و در صورت امکان، تبدیل به ماهنامه خواهد شد و کارهای مقدماتی آن به همّت پژوهشگران مرکز انجام گرفته و امید است هرچه زودتر در اختیار علاقمندان قرار گیرد.
۳) بخش تفسیر مرکز فقهی
قرآن کریم رهنمایی است بی‌بدیل که دل‌های قابل را به راست‌ترین، استوارترین و نیکوترین مقصد می‌رساند و به فرموده امیرمؤمنان (ع) هرکس هدایت را در غیر آن بجوید، خداوند او را به ضلالت می‌کشاند.
نیک می‌دانیم که به نص قرآن، یکی از شکایت‌های پیامبر بزرگوار اسلام (ص) در روز قیامت در پیشگاه خداوند این است که: «ربِّ إنَّ قَومِی اتَّخَذُوا هَذَا القُرآنَ مَهجُوراً»؛ بنابراین بر همه پیروان آن حضرت، به‌ویژه طلاب علوم دینی، فرض است که در حد توان خویش در شناختن و شناساندن قرآن و عمل به آن بکوشند تا مشمول این شکایت نگردند.
با توجه به این مهم و نیز برای ایجاد انگیزه در علاقه‌مندان به معارف قرآنی و ساماندهی آنان و همچنین برای آشنایی طلاب با متون تفسیری، بخش تفسیر مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) فعالیت خویش را در چهار محور زیر آغاز نموده است:
۱-تفسیر ترتیبی استدلالی: این تفسیر به صورت ترتیبی از ابتدای قرآن شروع شده وشرکت در آن برای همه علاقه‌مندان و دانش پژوهان آزاد می‌باشد.
۲-آموزش تخصصی: در این محور معارف و علوم قرآنی برای کسانی که هر ساله با دارا بودن شرایط لازم در آزمون شرکت می‌کنند و پذیرفته می‌شوند، تدریس می‌گردد در حال حاضر افراد پذیرفته شده در سه مقطع اول، دوم و سوم مشغول به تحصیل می‌باشند.
۳- پژوهش: أهم فعالیت‌های این محور:
الف: مشاوره دادن به دانش پژوهان برای تعیین موضوع مقاله؛
ب: راهنمایی دانش پژوهان در مسیر تحقیق؛
ج: بررسی ونقد مقالات آن‌ها؛
د: بررسی عناوین درس مورد نیاز بخش تفسیر و مشاوره دادن به مدیر بخش.
۴- مجله تفسیری: مطالبی که در این مجله ارائه می‌گردد؛ پیرامون معارف قرآنی اعم از تفسیر، علوم قرآنی، تاریخ قرآن و …. می‌باشد و در این راه سه هدف عمده مد نظر می‌باشد:
الف: آشنایی گسترده تر، عمیق تر ومتنوع تر دانش پژوهان با معارف قرآنی.
ب: ایجاد شور ونشاط در دانش پژوهان برای تحقیق ونوآوری در مسائل قرآنی و انگاه ارائه نمودن حاصل کار خویش به صورت مقاله.
ج: تبلیغ و ترویج معارف قرآنی درمیان کسانی که به هر دلیلی موفق به تحصیل این معارف به صورت رسمی نیستند ولی برای دانستن آن‌ها مشتاق و علاقه مندند.
۵- مدرسه علمیه أئمه اطهار (ع): که توسط بخش تفسیر با هدف تعلیم و تدریس معارف قرآنی از ابتدای دوران طلبگی راه اندازی شده است.
۴) تصحیح و تحقیق متون
در این بخش، متون مورد نظر، پس از گذراندن سه مرحله: تخریج مصادر، مقابله و تصحیح و ویرایش توسط محقّقان مجرّب و کارآزموده به چاپ سپرده می‌شود.
آثاری که تاکنون پس از طی مراحل یاد شده به زیور چاپ آراسته و به فقه پژوهان عرضه گردیده، به قرار ذیل است:
ـ «مدخل التفسیر»، به زبان عربی تألیف مرحوم حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه). این کتاب پس از طبع‌های مکرّر توسّط مرکز مجدّداً تحقیق و به طبع رسیده است.
ـ «نهایه التقریر فی مباحث الصلاه» در سه جلد، این کتاب مشتمل بر تقریرات یازده سال دروس خارج فقه مرحوم حضرت آیه الله العظمی بروجردی (رحمه الله) است که به قلم توانای حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) نگاشته شده است.
طبع جدید آن نیز با تحقیقات بیشتر توسّط مرکز در دست اقدام است.
ـ «تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله»، این اثر علمی و ارزشمند، یک دوره فقه اجتهادی و شرح استدلالی کتاب تحریر الوسیله حضرت امام خمینی (رحمه الله) به قلم حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) است. در این موسوسعه عظیم، آخرین مبانی فقهی و اصولی بزرگان و اکابر حوزه قم خصوصاً امام خمینی و بزرگان و اعاظم نجف خصوصاً مرحوم آیه الله العظمی آقای خوئی مورد تحقیق و بحث قرار گرفته است.
تاکنون از این مجموعه فقهی کتاب‌های زیر توسط این بخش، تحقیق و چاپ گردیده است:
۱) الإجتهاد و التقلید، ۱ جلد.
۵ ـ ۲) الطهاره، ۴ جلد، تحقیق مجدّد این مجلّدات در دست اقدام است.
۷ ـ ۶) الصلاه، ۲ جلد، قبلاً در یک جلد چاپ شده و تحقیق مجدّد آن که در نتیجه به دو جلد تبدیل می‌شود، در دست اقدام است.
۸) الصوم، ۱ جلد.
۹) الزکاه، ۱ جلد، در دست تحقیق.
۱۰) الخمس والأنفال، ۱ جلد.
۱۵ ـ ۱۱) الحج، ۵ جلد، در دست تحقیق مجدّد.
۱۶) الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر والشفعه والصلح، ۱ جلد، در دست اقدام.
۱۷) المکاسب المحرّمه، ۱ جلد.
۱۸) الإجاره، ۱ جلد.
۱۹) المضاربه والشرکه والمزارعه والمساقاه والدین والرهن والحجر والضمان والحواله والکفاله والوکاله والإقرار والهبه،۱ جلد.
۲۰) الوقف و الصدقه و الوصیه و الأیمان و النذور والعهد، الکفارات و الصید و الذباحه،۱ جلد.
۲۱) الغصب، وإحیاء الموات والمشترکات، واللقطه، جلد.
۲۲) النکاح، ۱ جلد.
۲۳) الطلاق والمواریث، ۱ جلد.
۲۴) القضاء والشهادات، ۱ جلد.
۲۵) القصاص، ۱ جلد.
۲۶) الحدود،۱ جلد.
۲۷) الدیات،۱ جلد، که تحقیق مجدّد آن در دست اقدام است.
ـ «آیه التطهیر رؤیه مبتکره»، اثر مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) و مرحوم آیه الله شهاب الدّین اشراقی (رحمه الله) که پیرامون آیه تطهیر و تحقیق در مفاد آن نگارش یافته است.
ـ «العروه الوثقی»، تألیف آیه الله العظمی سید محمّدکاظم طباطبایی یزدی (رحمه الله)، با حواشی حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) در ۲ جلد.
ـ «حواشی تحریر الوسیله»، تألیف حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) که در دست اقدام است.
ـ «القواعد الفقهیه»، تألیف مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) که در یک جلد شامل بیست قاعده با مقدمه فرزند معظم ایشان برای مرتبه دوم به طبع رسیده است.
ـ «آئین کشورداری»، تقریری از درس‌های مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) درباره عهدنامه حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) به مالک اشتر است که به قلم محقق ارجمند حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ حسین کریمی دامت افاضاته، تحریر و نگارش یافته است.
ـ «الدوله الإسلامیه»، ترجمه آئین کشورداری در شرح عهدنامه حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) به مالک اشتر است.
ـ «پاسداران وحی»، مشتمل بر مباحثی درباره مقام امامت، علم امام و آگاهی حضرت امام حسین (علیه السلام) نسبت به واقعه کربلا است. این کتاب تألیف مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) و مرحوم آیت الله شهاب الدّین اشراقی (رحمه الله) است، بازنویسی و ویرایش و تحقیق جدید این اثر در دست اقدام است.
ـ «حماه الوحی»، ترجمه عربی پاسداران وحی است.
ـ «ثلاث رسائل»، مشتمل بر سه بحث فقهی (قاعده لاحرج ـ اثبات طلوع فجر در لیالی مقمره ـ عدّه زنان بدون رحم)، تألیف حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه).
ـ «توضیح المسائل»، رساله عملیه حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (رحمه الله) است که به فارسی تدوین و به زبان‌های انگلیسی، روسی، ترکی و… ترجمه شده است.
این کتاب به زبان فارسی بیش از یکصد و پنجاه بار به طبع رسیده که هر نوبت آن حدود ده هزار نسخه بوده است
ـ «جامع المسائل»، مجموعه استفتاءات از مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (رحمه الله) است که دو جلد آن به طبع رسیده و بقیه مجلّدات آن در دست اقدام است.
قابل ذکر است که بعض مجلّدات این کتاب نیز به زبان‌های عربی و اردو به طبع رسیده است.
ـ «احکام جوانان»، مجموعه مختصری از احکام موردنیاز جوانان طبق فتوای حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (رحمه الله) است که همراه با مقدّمه ای در مورد مسائل اعتقادی به قلم جناب حجه الاسلام والمسلمین آقای علی عطائی (دامت افاضاته) تدوین شده است.
این کتاب در زمان حیات آن مرجع وارسته «رضوان الله تعالی علیه» به زبان فارسی، سی و پنج بار در تیراژهای بالا که گاه به پنجاه هزار نسخه می‌رسید به چاپ رسیده است.
و نیز به جهت استقبال شدید علاقمندان به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی، اردو، سندی ترجمه و به طبع رسیده است.
ـ «احکام پزشکان و بیماران»، تألیف حجه الاسلام والمسلمین آقای غلامحسین خدادادی (دامت افاضاته) مجموعه نفیسی است که احکام مورد نیاز پزشکان و بیماران طبق نظر حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (رحمه الله) در آن جمع آوری شده و به طبع رسیده است.
ـ «الأحکام الطبّیه»، کتاب قبلی است که توسط مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) در سوریه به عربی ترجمه شده و به طبع رسیده است.
ـ «اعتکاف و احکام آن»، تألیف حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ علی عطائی (دامت افاضاته) مجموعه مسائلی مربوط به اعتکاف مطابق با فتوای حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (رحمه الله) می‌باشد.
ـ «پنج پیام»، این کتاب مجموعه ای از پنج پیام مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (رحمه الله) است که به مناسبت شهادت حضرت صدّیقه طاهره، فاطمه زهراء (علیها السلام) صادر شده است. این پیام‌ها، همان پیام‌هایی است که معظّم له در وصیت نامه خود به آن‌ها می‌بالید و افتخار می‌کرد. پیام‌های مذکور توسّط یکی از محقّقین محترم مرکز مأخذیابی شده و با تحقیق مناسبی به طبع رسیده است.
ـ «خمس نداءات»، همان مجموعه قبل است که به زبان عربی ترجمه شده است.
۵) کتابخانه تخصّصی فقهی أئمه أطهار (علیهم السلام)
به موازات توسعه و تخصّصی شدن علوم، مطالعات و تحقیقات؛ ایجاد کتابخانه‌های تخصّصی، ضرورتی انکارناپذیر است.
بدین منظور کتابخانه تخصّصی فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) در جهت ایجاد فضای مناسب برای دانش پژوهان دینی (طلاب) و محقّقان مرکز و دانشجویان رشته‌های مرتبط و سایر پژوهشگران و فقه پژوهان تأسیس گردیده و در حال حاضر یکی از غنی‌ترین کتابخانه‌های تخصّصی است.
این کتابخانه در شیفت دائمی (از ۷ صبح تا ۹ شب) به صورت قفسه باز و قفسه بسته اداره می‌شود.
این کتابخانه با بیش از ۰۰۰/۲۵ رکورد (عنوان) کتاب، قریب به ۰۰۰/۵۰ جلد را در دل خود جای داده است.
همچنین تعداد ۱۲۵ عنوان مجله در موضوعات مختلف، خصوصاً فقه و حقوق در این کتابخانه گردآوری شده و در دسترس علاقمندان قرار گرفته است.
افزون بر این موارد، به تعداد قابل توجهی پایان‌نامه‌های منتشر نشده کشورهای عربی و غیر عربی در موضوعات مختلف دست یافته و در دسترس علاقمندان قرار می‌دهد.
تا کنون این پایان‌نامه‌ها به رقمی بیش از ۷۰۰ نسخه رسیده و در حال افزایش است.
کتابخانه فوق پیوسته در حال گسترش و توسعه بوده و در موضوعات زیر رده‌بندی شده است:
فقه شیعه
فقه شافعی
فقه حنبلی
فقه مالکی
فقه مذاهب متفرقه (زیدی، ظاهری، اباضی و…)
قواعد فقه
تاریخ فقه
اصول فقه شیعه
اصول فقه اهل سنت
فقه مقارن و موسوعات فقهی
آیات الأحکام
علوم قرآنی
حدیث شیعه
حدیث اهل سنّت
حقوق
رجال و درایه
تاریخ
تفسیر
ادبیات
فلسفه
کلام
مجلات تخصصی فقهی
و…
یادآور می‌شود، کتابخانه علاوه بر تجهیز به سیستم کنگره، امکان جستجو و ملاحظه فهرست کتاب‌های کتابخانه به اضافه فهرست محتوای کتب را در پایگاه اطّلاع رسانی مرکز فراهم کرده است.
در این کتابخانه، امکان استفاده از نرم افزارهای مختلف و متنوّع جهت تسهیل در انجام کارهای پژوهشی فراهم شده است.
کار منبع یابی یکی دیگر از خدماتی است که در این بخش ارائه می‌شود.
پژوهش درباره موضوعات نوین و جدید به جهت عدم امکان و یا صعوبت امکان دسترسی به منابع برای پژوهشگران مشکلاتی را همراه دارد; این مرکز جهت تسهیل امر تحقیق پژوهشگران برای به دست آوردن حکم این موضوعات پس از شناخت موضوع توسط برخی از محققین محترم با جستجو در کتب اصلی و فرعی و یا مقالات منبع یابی کرده و آن‌ها را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.
فهرست موضوعاتی که تاکنون منبع یابی شده‌اند به شرح ذیل تقدیم می‌گردد:
ـ ولایت فقیه
ـ غنا و موسیقی
ـ حقوق معنوی
ـ رادیو، تلویزیون، سینما و تئاتر و غیره
ـ قانون گذاری
ـ آلات لهو و قمار
ـ ورزش
ـ حقوق کار و کارگر
ـ تکامل اجتماعی
ـ محیط زیست
ـ حقوق انسان
ـ انتخابات
ـ ولایت قاضی
ـ ترور و ارهاب
ـ تحزّب
ـ اسیر، اسارت
ـ عملیات شهادت طلبانه
ـ مقاصد الشریعه
ـ دفاع مشروع
ـ فمنیسم (تساوی یا تفاوت با مرد)
ـ ولایت، مرجعیت، امامت و قضاوت زن
ـ پوشش و آرایش
ـ اشتغال زن در خارج از خانه
ـ نقش زن در سیاست
ـ شهادت زن
ـ طلاق قضایی
ـ نفقه زن
ـ مهر و صداق
ـ قوّامیت مرد بر زن
ـ تحدید نسل
ـ تلقیح مصنوعی
ـ کالبدشکافی
ـ سقط جنین
ـ تغییر جنسیت
ـ قتل از روی ترحّم
ـ پیوند اعضاء
ـ مسئولیت پزشکی
ـ شبیه سازی
ـ بازار بورس
ـ تورم
ـ بیمه
ـ اوراق بهادار
ـ پول و احکام آن
ـ بانکداری اسلامی
ـ مالیات
۶) مدیریت فناوری اطلاعات
با توجّه به لزوم بهره‌گیری از فنّاوری روز در زمینه علوم اسلامی و استفاده از قابلیت رایانه در پیشبرد و تسریع پژوهش‌های تخصّصی (به ویژه فقهی و اصولی)، و ایجاد و ارتباط سریع و آسان بین جوامع علمی، فرهنگی و علم جویان از بدو تأسیس مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) مدیریت فناوری اطلاعات تأسیس گردید.
از جمله اهداف این بخش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مطالعه و نیازسنجی فرآیندهای جاری مرکز و تلاش برای ارائه راهکارهای رایانه‌ای در جهت تسهیل و بهره‌وری امور
- تولید و توسعه اتوماسیون‌های اداری، آموزشی و پژوهشی
- ایجاد و نگهداری وب‌سایت‌های مرکز و بخش‌های وابسته
- ذخیره‌سازی و فراوری اطلاعات متنی، صوتی و تصویری
- پاسخگویی به سؤالات
- ایجاد، توسعه و پشتیبانی زیرساخت‌های سخت‌افزاری و شبکه
بر اساس اهداف ذکر شده مدیریت فناوری اطلاعات شامل بخش‌های زیر است:
- بخش تولید و توسعه نرم‌افزار
- بخش شبکه و سخت‌افزار
- بخش فراوری اطلاعات، تولید محتوا و پاسخ به سؤالات
- بخش صوت و تصویر
- بخش حروفچینی و نشر کتاب
- بخش گرافیک و انیمیشن
- بخش تولید و توسعه نرم‌افزار
این بخش در ۳ حوزهٔ اصلی تولید وب‌سایت‌های اینترنتی، تولید سامانه‌های اداری، آموزشی و پژوهشی و تولید نرم‌افزارهای قابل بهره‌برداری بر روی تلفن همراه در حال فعالیت است.
۱-۱٫ وب سایت‌های اینترنتی
وب‌سایت‌های زیر به عنوان محصول اصلی این بخش محسوب می‌شود:
الف) پایگاه اطلاع رسانی مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدس سره)(www.Lankarani.com)
این پایگاه از سال ۱۳۷۶ راه اندازی شده و تا اواخر حیات ایشان به زبان‌های رایج و پرمخاطب به ارائه احکام و معارف و پاسخ به سؤالات شرعی و اعتقادی فعالیت داشته است. هم‌اکنون نیز زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، آذری و اردوی این وب سایت فعال بوده و بازدیدکنندگان فراوانی از مطالب سایت استفاده می‌کنند.
در این وب‌سایت بیش از ۷۰ جلد از تالیفات معظم له، احکام و فتاوا، پاسخ به سؤالات شرعی، اخبار دفتر ایشان، دیدارها، گالری تصاویر، دروس و… در اختیار بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
از عمده فعالیت‌های این وب‌سایت پاسخ به سؤالات شرعی از سراسر دنیاست. از سال ۱۳۸۰ تاکنون بیش از ۳۹۷۷۵۲ سؤال از سراسر دنیا به ۱۵ زبان به سایت ارسال شده است.
ب) پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیه الله محمدجواد فاضل لنکرانی (مدظله)(www.Fazellankarani.com)
این پایگاه هم‌اکنون به ۵ زبان فارسی، عربی، انگلیسی، آذری و اردو با ارائه مطالب متنوع در حال فعالیت است. از جمله بخش‌های مهم این پایگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بخش دروس که شامل ۴ هزار جلسه متن و صوت از دروس تفسیر قرآن، خارج فقه و اصول است.
- بخش تالیفات
- پاسخ به سؤالات
- مقالات
- کتابخانه دیجیتال
- مصاحبه‌ها، دیدارها
ج) پایگاه اطلاع رسانی مرکز فقهی ائمه اطهار (www.Markazfeqhi.com)
این پایگاه به زبان فارسی و با ۵ زیر سایت، به ارائه آخرین اخبار از فعالیت‌های علمی، آموزشی، پژوهشی، همایش‌ها می‌پردازد.
زیرسایت‌های این پایگاه عبارت‌اند از:
- معاونت آموزش
- معاونت پژوهش
- معاونت فرهنگی
- بخش تفسیر
- مرکز فقهی مشهد
- مرکز تخصصی ائمه اطهار (ع)
- مرکز تخصصی مذاهب مشهد
کتابخانه الکترونیکی این پایگاه با بیش از ۸۰ جلد انتشارات مرکز از جمله مهم‌ترین بخش‌های این پایگاه محسوب می‌شود.
۱-۲٫ سامانه‌های اداری، آموزشی و پژوهشی
برخی از محصولات تولید شده در این بخش عبارت‌اند از:
- سامانهٔ مدیریت نامه‌های اینترنتی
- سامانهٔ مدیریت امور آموزشی
- سامانهٔ آرشیو و نگهداری فایل
- سامانهٔ مکاتبات الکترونیکی
- نرم‌افزار مدیریت حقوق و دستمزد
- نرم‌افزار مدیریت امور کتابخانه
۱-۳٫ نرم‌افزارهای قابل نصب بر روی تلفن همراه
این بخش که به تازگی شروع به فعالیت کرده است در حال تدوین نرم‌افزار ارائه انتشارات مرکز، بر روی تلفن همراه است.
- بخش شبکه و سخت‌افزار
از جمله فعالیت‌های مهم این بخش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیازسنجی و طراحی زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری شبکه‌ها
- نصب، تعمیر، تعویض و تنظیم سخت‌افزاری و نرم افزاری رایانه‌های شبکه داخلی
- راهنمایی و رفع اشکال نرم افزاری کاربران شبکه داخلی
- توزیع و مدیریت اینترنت
- بخش فراوری اطلاعات و تولید محتوا
از جمله وظایف و فعالیت‌های این بخش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تهیه، تولید و به‌روز رسانی اطلاعات پایگاه‌های اینترنتی
- تهیهٔ محتوای لازم برای نرم‌افزارهایی که تا کنون از مجموعه دروس و انتشارات مرکز تولید شده است.
- تهیه و ویراستاری محتوای متنی از مجموعه فایل‌های صوتی دروس
- فراوری و استخراج اطلاعات و تولید دانش
- پاسخ به سؤالات شرعی، اعتقادی، قرآنی، مشاوره‌ای و تاریخی
- بخش صوت و تصویر
در این بخش گنجینهٔ ارزشمندی از هزاران ساعت فیلم و صوت از دروس و دیدارهای مرجع عالیقدر حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدس سرّه) و فرزند گرامیشان حضرت آیه الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی (دامت برکاته) را در خود نگهداری می‌کند.
علاوه بر این بخش صوت و تصویر رسالت ضبط و نگهداری دیدارها، همایش‌ها و نشست‌های علمی صورت پذیرفته در مرکز را نیز عهده‌دار است.
- بخش حروفچینی و نشر کتاب
در این بخش، تألیفات مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه)، حروفچینی شده و
آماده نشر می‌گردد. علاوه بر تألیفات معظّم له، پژوهش‌های مرکز و پایان نامه‌های دانش پژوهان مرکز نیز در این بخش حروفچینی می‌شود.
- بخش گرافیک و انیمیشن
در این بخش طراحی گرافیکی صفحات پایگاه‌های مرکز صورت می‌گیرد. توجه به آداب و رسوم مخاطبین پایگاه‌ها و زبان‌های مختلف آن، تزیین و صفحه آرایی کتب و انتشارات مرکز، آماده سازی طرح جلد کتب، نظارت بر طرح و گرافیک غرفه‌های نمایشگاهی مرکز و تهیه بروشورها و پلاکاردهای مناسب در موارد مختلف، از برنامه‌های کاری این قسمت است.
- مرکز صوتی و تصویری (نوار کاست، فیلم،CD و DVD)
با توجّه به اینکه مرجع عالیقدر مرحوم آیه الله العظمی حاج شیخ محمّد فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) بیش از نیم قرن در علوم قرآن، نهج البلاغه، فقه و اصول تدریس داشته‌اند، گنجینه عظیمی از دروس ایشان به یادگار مانده است.
از اینرو جهت ساماندهی و سهولت دسترسی برای علاقمندان، این مرکز دروس معظّم له را ـ که عمده آن‌ها بحث‌های فقه و اصول است ـ به صورت نوار کاست و لوح فشرده آماده نموده و در مرکز در بخشی که به این امر اختصاص داده شده در اختیار علاقمندان قرار می‌دهد.
دروس خارج فقه و اصول که در این بانک موجود است از این قرارند: دروس خارج کفایه ۱ و ۲، اجاره، حدود، حج، خمس، زکات، شهادات، قصاص، قضا، مضاربه، مکاسب و غصب; که در قالب CD و DVD و نوار کاست برای استفاده طلاب و دانشجویان آماده شده است.
لازم به ذکر است مباحثی که توسط فرزند بزرگوارشان استاد معظّم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی مدّ ظلّه العالی در زمینه خارج فقه و اصول تدریس می‌شود، نیز در این بانک موجود است. دروس خارج ایشان نیز شامل: دروس خارج کفایه ۱ و ۲، خارج اصول، اجتهاد و تقلید، مکاسب محرّمه، بیع فضولی می‌باشد. قابل ذکر است که هر سال
در ماه مبارک رمضان، معظّم له یکی از قواعد فقهیه را تدریس می‌نمایند و تاکنون از این سلسله، قاعده فراغ و تجاوز، قاعده لاحرج، قاعده ضمان ید (علی الید) و قاعده الزام، تدریس شده و نوار آن در این مرکز موجود می‌باشد.
۸) انتشارات
عمده فعالیت‌های انتشارات این مرکز در چند مورد خلاصه می‌شود:
الف: چاپ و نشر آثار مرجع عالیقدر جهان تشیع مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) در موضوعات قرآنی، اعتقادی، اصولی و فقهی.
ب: چاپ و نشر تحقیقات و پژوهش‌هایی که در مرکز انجام گرفته است. از قبیل موسوعه احکام الأطفال و المبسوط فی فقه المسائل المعاصره و…
ج: اهداء سالانه ده‌ها هزار جلد کتاب به کتابخانه‌های متقاضی در داخل و خارج کشور با هدف معرّفی و نشر آثار تشیع در بلاد اسلامی.
د: شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب در داخل و خارج کشور.
تاکنون این مرکز با هماهنگی بخش امور بین الملل دفتر مرحوم حضرت آیه الله العظمی فاضل لنکرانی «قدس سرّه» علاوه بر شرکت مستمرّ و سالانه در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، ۲۱ بار در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب در کشورهای سوریه، عمان، کویت، بحرین، شارجه، ابوظبی، عربستان سعودی، قطر، لبنان، یمن و تونس شرکت فعّال داشته است.
شرکت در این نمایشگاه‌ها فوائد فراوانی در پی دارد از جمله:
ـ سربلندی، سرور و تقویت روحیه شیعیان خارج از کشور، بلکه جان گرفتن آن‌ها.
ـ اشاعه فقه شیعه و نشر آثار آنان به صورت مستدلّ و قوی ـ به خصوص به قلم توانای مرجعی که دنیای اسلام با نام او آشناست ـ در بین سایر فرق به خصوص در محیط‌هایی که به طور معمول بیش از ۹۵ درصد میدان عمل با ناشران اهل سنّت است.
و فراهم کردن فرصت مناسب برای پژوهش دیگر برادران محقّق، منصف و مسلمان درباره فقه شیعه، به گونه ای که برخی از آنان اظهار داشته‌اند که آنچه از نظرات شیعه به ما منتقل شده است، متفاوت با آن‌هایی است که در این کتاب‌ها می‌خوانیم.
پذیرش این کتاب‌ها در بین اهل سنّت، در حدّی که آن‌ها را به عنوان منبع و مرجع در دانشگاه‌های شریعت کشورهای عربی مطرح می‌کنند.
آشنایی با دیگر مراکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) در سایر شهرها و کشورها
مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) مشهد مقدّس
بارگاه ملکوتی ثامن الحجج علی ابن موسی الرضا (علیه السلام) در مشهد مقدس جاذبه ای فوق العاده دارد که توجّه مشتاقان ولایت را از هر سو به خود جلب می‌کند و از دیر باز گروهی از طالبان علم، آن دیار را مناسب‌ترین مکان برای کسب علم دانسته و با توسّل به ذیل عنایت آن حضرت، در آن حوزه کهن، استضائه کرده و به مراتب بالائی از تفقّه در دین رسیده‌اند و این حوزه، همواره مورد توجّه بزرگان ما بوده است. از بزرگانی که توجّه ویژه ای نسبت به حوزه علمیه خراسان داشت، مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی «طاب ثراه» بود که می‌فرمودند: حوزه علمیه مشهد مقدس باید مناسب با شأن امام هشتم (علیه السلام) باشد. از این رو طی دیداری که علماء مشهد مقدّس در سال ۱۳۷۷ با ایشان داشتند، از معظّم له تقاضا می‌کنند تا جهت تقویت این حوزه گامی برداشته و مرکز فقهی را در این شهر تأسیس فرمایند. با دستور معظّم له در همان سال این مرکز با مدیریت توانمند استاد معظّم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی «دامت برکاته» تأسیس و شروع به فعّالیت می‌نماید.
عمده اهداف و فعالیت‌های مراکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) در شهرها و کشورهای مختلف یکسان است; ولی گاه به تناسب محل تأسیس مرکز، تغییراتی در نحوه فعالیت‌ها ملاحظه می‌شود. به عنوان نمونه تمرکز فعالیت‌های مرکز قم در مقطع درس خارج و پس از گذرندان سطوح عالی حوزه است، ولی در مرکز مشهد و یا افغانستان و سوریه تمرکز بحث‌ها در سطوح عالی حوزه است و…
فعالیت‌های مرکز فقهی مشهد مقدّس
الف) آموزش:
در این بخش، بیش از یکصد دانش پژوه در مقاطع سطح ۲ و ۳ حوزه، با ۱۵ کلاس، تحت اشراف ۳۰ نفر از اساتید مجرّب به تحصیل اشتغال دارند، شیوه خاص و بسیار قوی آموزشی سبب شده است که تربیت شدگان این مرکز از قوت خاصی در مسائل علمی برخوردار باشند.
ب) کتابخانه:
تشکیل کتابخانه تخصّصی این مرکز با بیش از ۷۰۰۰ جلد کتاب به صورت قفسه باز، با امکان دسترسی تمام وقت برای عموم طلاب حوزه علمیه خراسان.
ج) واحد سمعی ـ بصری و رایانه:
ایجاد پایگاه نرم افزاری و سخت افزاری رایانه ای جهت استفاده عموم طلاب حوزه علمیه خراسان با در اختیار گذاردن و بیش از بیست هزار CD نوار کاست به صورت امانی از دروس مرجع عالیقدر مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) و فرزند برومندشان استاد معظّم آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل (دامت افاضاته).
د) بخش فرهنگی:
با توجه به نیاز جدّی جامعه به فعالیت‌های فرهنگی و عنایت ویژه آن مرجع راحل و سفارش اکید ریاست مرکز فقهی استاد معظّم جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) این بخش در سه استان خراسان فعالیت چشمگیری از قبیل مسابقات کتابخوانی در دو مرحله جهت طلاب، مسابقات فصلی برای عموم، توزیع هزاران جلد کتاب اهدائی و اعزام مبلّغ داشته است.
وضعیت کنونی مرکز:
در حال حاضر این مرکز طبق وصیت آن مرجع راحل (رضوان الله تعالی علیه) به ریاست استاد معظّم حضرت آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دام عزّه) دائر و به فعالیت خود در تمام بخش‌ها ادامه می‌دهد.
فهرست کتاب‌های منتشره مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) ـ مشهد مقدّس
درنگی بر دو دیدگاه آیت الله رضازاده
قواعد فقهیه آیت الله سیدمحمّد موسوی شاهرودی
استصحاب حجه الاسلام پیرنیا
فهرست برخی از مقالات دانش پژوهان سطوح عالی مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) ـ مشهد مقدّس
تجرّی
ارکان استصحاب
تنبیهات الإجاره
اشتراط عدم سبق ردّ
امکان تعبّد به ظنّ و بررسی ادلّه طرفین
تمسک به عام قبل از فحص
حجیت استصحاب
امکان تعبّد به ظنّ
بررسی شک در مقتضی و رافع
نسبت امارات به اصول
الکلام فی مجهول المالک
ترتّب
استصحاب الکلی
دوران امر بین اقلّ و اکثر
بررسی حقیقت وضع
در حقیقت علم اجمالی وجریان اصول در اطراف آن
بررسی ادله احتیاط و برائت
تفصیل بین مقتضی و رافع
مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) سوریه
یکی از مراکز فقهی أئمّه اطهار (علیهم السلام) مرکزی است که در منطقه زینبیه دمشق، در کشور سوریه، در سال ۱۴۲۶ هـ. ق تأسیس شده است.
این مرکز با همان اهداف مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) در قم تأسیس شده و شکل کلّی فعالیت‌های آن نشأت گرفته از مرکز قم است، اگرچه به مناسبت مکان تأسیس و سطح علمی پذیرش شدگان و نیازهای منطقه ای، تغییراتی در برنامه مشاهده می‌شود.
ـ در مرکز قم تمرکز بحث‌ها روی دروس خارج حوزه فقه و اصول است و در مرکز سوریه، تمرکز مباحث روی دروس سطح است تا نخبگان پذیرش شده را برای شرکت در دروس خارج با شیوه موردنظر مرکز، آماده نمایند.
ـ در مرکز قم نیاز چندانی به مباحث تفسیری و اعتقادی احساس نمی‌شود و به همین جهت این مباحث در برنامه گنجانده نشده است، ولی در مرکز سوریه به جهت نیازهایی که در منطقه احساس می‌شود مباحث تفسیری مورد نیاز و مباحث اعتقادی و به خصوص مباحث مورد اختلاف بین فرق اسلامی (شیعه و سنّی) در برنامه گذارده شده است.
به هر حال فعالیت‌های این مرکز را می‌توان در شش بخش خلاصه کرد:
۱ ـ آموزش دروس حوزوی معمول حوزه.
۲ ـ آموزش دروس فراموش شده در حوزه (تفسیر، عقائد، قواعد فقهی و…)
۳ ـ نشست‌های علمی
۴ ـ کتابخانه
۵ ـ واحد سمعی ـ بصری و رایانه
۶ ـ واحد تبلیغات
این مرکز دارای منشوراتی است که تاکنون برخی از آن‌ها به چاپ رسیده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است و برخی دیگر نیز در دست اقدام است.
۱ ـ «دفاعاً عن القرآن الکریم» که ترجمه رساله ای از استاد معظّم و محقّق ارجمند جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی (دامت افاضاته) در موضوع عدم تحریف قرآن کریم است که به عربی، برای علاقمندان عرب زبان، ترجمه شده است.
۲ ـ «الأحکام الطّبّیه» این کتاب ترجمه کتاب ارزشمند احکام پزشکان و بیماران از منشورات مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) است که به عربی ترجمه شده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
۳ ـ «آیه التطهیر» تألیف مشترک مرجع عالیقدر مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) و مرحوم آیه الله شهاب الدین اشراقی (رحمه الله علیه) است، پیرامون آیه شریفه تطهیر، که به زبان عربی برای علاقمندان عرب زبان بازنویسی و ترجمه شده است.
۴ ـ «نجم الفقاهه» در شرح حال مرجع عالیقدر مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) است و تألیف آن به زبان عربی در دست اقدام است.
۵ ـ تلید بن سلیمانی المحاربی
۶ ـ قرائه فی رجال النجاشی
۷ ـ التصویب بین السّنه والبدعه
۸ ـ واقعه الحرّه
۹ ـ الاسباب والنتائج
۱۰ ـ إمامه الإمام امیرالمؤمنین (علیه السّلام)
۱۱ ـ تاریخ الاُصول
۱۲ ـ التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم که توسط محقّق بزرگوار حجه الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ جعفر طبسی (دامت افاضاته)، مدیر محترم مرکز سوریه القاء گردیده است.
که تألیف و تحقیق ردیف‌های سه به بعد در دست اقدام است و امید است به زودی نتیجه حاصل و در اختیار علاقمندان قرار گیرد.
از جمله فعالیت‌های این مرکز ارائه بسیاری از مباحث تدریس شده در این مرکز به صورت CD به علاقمندان است که از آن‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱ ـ «CD القواعد الفقهیه» در ۷۳ درس
۲ ـ «CD آیات الولایه» در ۱۰۰ درس
مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) افغانستان
با توجّه به سلطه و حضور بیگانگان در کشور افغانستان و تهاجم فرهنگی وسیع به آن مرز و بوم تحت عنوان آزادی و دموکراسی و با توجّه به نیاز فرهنگی، مردم عزیز این کشور در کنار کمبودهای اقتصادی و سابقه تبلیغات مسموم گروه‌های تکفیری وهابیت، فضلاء افغانی و مقلدین طی درخواستی از مرجع عالیقدر مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (طاب ثراه) تقاضا کردند تا جهت مساعدت حوزه علمیه آن سامان، مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) را در کشور افغانستان تأسیس نماید و معظّم له نیز دستور تأسیس حوزه علمیه و مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) را در کابل در سال ۱۳۸۳ صادر فرمود.
این مرکز هم اکنون دائر و با استقبال چشمگیری روبروست و همه ساله ثبت نام کرده و از بین صدها متقاضی، گروهی از مستعدّین آن‌ها جهت تربیت گزینش شده و مشغول به تحصیل‌اند.
اهداف عالیه این مرکز همان اهداف مرکز قم است که با توجه به شرائط افغانستان از نظر شکلی تغییراتی در نحوه فعالیت آن مشاهده می‌شود:
یک: فعالیت‌های تحصیلی و علمی در محدوده سطوح عالی حوزه.
دو: برگزاری مراسم دینی و حمایت از مساجد و کانون‌های فرهنگی و برگزاری مسابقات فرهنگی.
سه: ارتباط با علماء و اندیشمندان و نسل تحصیل کرده و دانشگاهی و برگزاری کلاسهای مخصوص برای آن‌ها.
چهار: تأسیس کتابخانه و توزیع و اهداء کتب مذهبی.
پنج: پرداخت شهریه.
شش: پاسخ به سؤالات مذهبی و شرعی.
سخن آخر
آنچه گذشت مروری بر فعالیت‌های مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام) در گذشته و در زمان حیات آن بزرگ مرجع عالم تشیع، مرحوم آیه الله العظمی فاضل لنکرانی (قدّس سرّه) بود، امّا پس از ارتحال آن مرجع عظیم الشأن نیز حسب وصیت مؤکد ایشان، مراکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام) در قم و مشهد و سوریه و افغانستان، قوی تر از گذشته به کار خود ادامه داده و امید است با عنایات خاصّه خداوند متعال و توجهات ویژه حضرت بقیه الله فی الأرضین حجّه بن الحسن العسکری (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، این امر استمرار یافته و شاهد آثار و ثمرات گرانبهای آن باشیم.
