شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «موافقت معنایی» با عنوان فرعی «موافقت گشتاری، موافقت تعبیری، موافقت فرانقشی» از مجموعه زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی روایت منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «موافقت معنایی» که به تازگی از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است را می‌توان در شش واحد درسی برای دانشجویان و طلاب و محققان علوم حدیث و قرآن تدریس کرد.
این اثر نوشته علیرضا قائمی‌نیا عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. در این نخست این نظریه مطرح شده است که مراد از این موافقت «موافقت معنایی» است که به کمک اصول و قواعد معناشنانسی نوین، می‌توان بدان دست یافت. سپس با توجه به سه جریان کلی در زبان شناسی قرن بیستم؛ یعنی زبان‌شناسی گشتاری زایشی، زبان‌شناسی نقش‌گرا و زبان‌شناسی شناختی، موافقت‌ها در سه دسته کلی گشتاری و تعبیری(شناختی) و فرانقشی جای داده شده و براساس هر یک از این جریان‌ها تعدادی از اقسام موافقت معنایی، با ذکر نمونه‌هایی از روایات، تحلیل شده‌اند. همچنین در ادامه اقسام موافقت در پیش فرض‌ها و لوازم معنایی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
در این کتاب، برخی از اصول که با استفاده از زبان‌شناسی جدید در فهم و معناشناسی احادیث به دست آمده است عبارتند از: ۱- نگاه شبکه‌ای به روایات(و آیات) ۲- تبیین چگونگی موافقت معناشناختی روایات با قرآن ۳- توجه به مفهوم‌سازی‌های روایات بر اساس قواعد و اصول معناشناسی ۴- ارتباط‌سنجی مفهوم‌سازی روایات با مفهوم‌سازی‌های آیات و …
اثر حاضر مشتمل بر شش بخش است؛ مولف در بخش اول به بیان نظریه و چاچوب نظری؛ تبیان بودن قرآن، رابطه احادیث با قرآن، موافقت با قرآن و انواع آن و معنا و انواع آن و… پرداخته است. در بخش دوم موافقت گشتاری؛ اصطلاح گشتار، زبان‌شناسی زایشی، زبان، ساختار زبان و… بیان شده است. در بخش‌های سوم و چهارم «موافقت تعبیری» و «موافقت فرانقشی» تبیین شده است. بخش پنجم این کتاب «موافقت در پیش‌فرض‌ها و استلزام و مدلول» را در سه فصل مجزا به تفصیل بحث کرده و در بخش ششم موافقت طولی و موافقت شبکه‌ای در روایات تفهیم و تبیین شده است.
این کتاب نکات تطبیقی فراوانی را در خصوص مباحث زبان‌شناسی، علم اصول و دیگر زمینه‌های علوم اسلامی دربردارد و برنامه‌ای پژوهشی در باب نسبت‌سنجی زبان‌شناختی روایات با آیات به دست می‌دهد که می‌توان به کمک آن تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام داد. نویسنده در این اثر تلاش کرده با استفاده از جریان‌های مختلف نشانه‌شناختی و زبان‌شناسی راهی را بر تحلیل متون روایی با استفاده از روش‌ها و متدهای جدید باز کند که می‌تواند تحولی در مطالعات حدیثی به راه اندازد.
مهم‌ترین دستاورد اثرحاضر را باید «نظریه معناشناختی موافقت» و صورت‌بندی زبان‌شناختی و معناشناختی آن دانست. بنابراین نظریه، موافقت روایات با آیات را باید به معنای معاشناختی دانست که براساس ضوابط و قواعد معناشناسی و زبان‌شناسی جدید قابل کشف است. این نظریه راه را به روی تحلیل معناشناختی روایات و ارجاع دادن آنها به آیات می‌گشاید. همه جریان‌ها و گرایش‌ها، علی‌رغم تنوع و تعددی که دارند، در این هدف به‌کار می‌آیند و نظریه جامع در باب موافقت را یاری می‌رسانند.
گفتنی است، کتاب «موافقت معنایی» در ۷۲۶ صفحه و قطع وزیری با شمارگان ۳ هزار نسخه منتشر شده و با قیمت ۱۵۰ هزار تومان در دسترس علاقمندان قرار دارد.
