نگاهی به حیات علمی مرحوم آیت الله واعظ زاده خراسانی (ره)

شبکه اجتهاد: آیت‌ الله محمد واعظ‌ زاده خراسانی در سال ۱۳۰۴ در مشهد متولد شد. او پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی برای کسب علوم دینی در سال ۱۳۱۸ به نجف مهاجرت کرد و در سال ۱۳۲۱ به مشهد بازگشت و پس از گذراندن تحصیلات در محضر اساتید مشهد، در سال ۱۳۲۸ به قصد تکمیل آموزه‌های علمی این بار عازم قم شد و به مدت یازده سال از استادان معروف این حوزه نیز کسب فیض کرد.
ایشان در مشهد از محضر اساتیدی همچون: میرزا احمد مدرس یزدی، میرزا هاشم قزوینی، شیخ سیف الله ایسی میانجی، کاظم دامغانی، حسین بجستانی، شیخ مجتبی قزوینی، سید یونس اردبیلی و میرزا مهدی اصفهانی بهره برد.

وی درس خارج فقه و اصول را در محضر مرحوم حاج سید محمد حجت، مرحوم حاج میرزا احمد آقازاده کفایی (پسر آخوند خراسانی)، مرحوم آقا سید یونس اردبیلی، آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله گلپایگانی و امام خمینی(ره) گذراند و فلسفه و علوم عقلی را از شیخ سیف‌الله ایسی و شیخ مجتبی قزوینی و علامه طباطبایی آموخت.

استاد محمد واعظ زاده، از تعدادی از بزرگان حوزه، اجازاتی به صورت کتبی و شفاهی، در مورد نقل حدیث دریافت نمود، از جمله: شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمدصالح حائری معروف به علامه سمنانی، علامه سید محمدحسین طباطبایی، آیت الله سیدحسین بروجردی و…

ایشان سرانجام در ۲۷ آذرماه ۱۳۹۵ همززمان با سالروز ولادت حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه السلام، در سن ۹۱ سالگی دار فانی را وداع گفت.

تالیفات

از مرحوم استاد محمد واعظ زاده خراسانی، آثاری در موضوعات مختلف، به چاپ رسیده است، از جمله:

۱ ـ تصحیح و تحقیق دو کتاب «المقنع و الهدایه» از شیخ صدوق.

۲ ـ شرکت فعال در تالیف کتاب «جامع احادیث الشیعه».

۳ ـ گردآوری و تصحیح و انتشار مقالات کنگره شیخ طوسی در سه جلد.

۴ ـ گردآوری و تصحیح و انتشار کتاب رجال و فهرست شیخ طوسی از سوی کنگره در ۲ جلد.

۵ ـ تحریر مقالات بسیاری در مجله مکتب اسلام، نشریه دانشکده الهیات مشهد. نشریه مشکوه به زبان فارسی، مجله الارشاد، رساله القرآن، رساله الثقلین و رساله التقریب به زبان عربی.

۶ ـ سخنرانی‌ها و تحقیقاتی درباره استاد شهید مرتضی مطهری، که در یادنامه‌های ایشان و در کتابی با عنوان «سه گفتار درباره استاد شهید مطهری» چاپ شده‌است.

۷ ـ تصحیح و ترجمه کتاب «الجمل و العقود فی العبادات» از شیخ طوسی.

۸ ـ سخنرانی و مقالاتی راجع به وحدت و تقریب که بخشی از آنها در کتاب «ندای وحدت» چاپ شده است.

۹ ـ مصاحبه‌های فراوانی، که بخشی از آنها در کتاب «پیام وحدت» و ویژه نامه‌های کنگره‌های وحدت، و مجله حوزه و ویژه نامه‌های علامه محمدتقی جعفری و حجه الاسلام فلسفی چاپ شده است.

۱۰ ـ تقریرات درس استادان، در مشهد و قم در فقه و اصول در چند جلد.

۱۱ ـ مقالاتی راجع به امام و انقلاب در کتاب «امام خمینی و انقلاب اسلامی».

۱۲ ـ مقدمه و تقریظ بر کتابهایی چون:

_ مقدمه مفصل سلسله کتب رجالیه حضرت آیت‌الله برجرودی، که زیر نظر استاد واعظ زاده در مشهد چاپ شده است.

_ مقدمه الوسائل العشر، از شیخ طوسی که از سوی انتشارات جامعه مدرسین در قم چاپ گردید.

_ آثار دیگری چون: مقدمات تفسیر هدایت، ترجمه جوامع الجامع، فرهنگ لغات قرآن، فروغ قرآن، امیرالمؤمنین اسوه وحدت، کلمات قرآن، کتاب رسول الله از شیخ ابوزهر، فهرست شیخ طوسی، رجال کشی، چاپ دانشگاه فردوسی مشهد به فارسی، مقدمه کتاب قوارع القرآن، ناصریات، کنزالعرفان، بدایه المجتهد، المعجم فی فقه لغه القرآن، نصوص فی علوم القرآن، نصوص فی الاقتصاد الاسلامی و… به زبان عربی.

۱۳ ـ طرح و مشارکت در تالیف «المعجم فی فقه لغه القرآن و سر بلاغته» که زیر نظر وی در گروه قرآن بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در دست تالیف است و تا کنون چند جلد از آن چاپ شده است.

۱۴ ـ طرح و مشارکت در تالیف کتاب «نصوص فی الاقتصاد الاسلامی کتابا و سنه و فقها» که در گروه اقتصاد اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، تالیف و تا کنون دهها جلد از آن چاپ شده است.

۱۵ ـ طرح و مشارکت در تالیف کتاب «نصوص فی علوم القرآن» که در گروه قرآن بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس چاپ شده است.

۱۶ ـ گردآوری احادیث عترت از طرق اهل سنت، با شرکت دیگران که در قم چاپ شده است.

۱۷ ـ کلیاتی در تاریخ فقه که بخشی از آن در مجله دانشکده الهیات مشهد چاپ شده است.

مسؤولیت‌های اجرایی

استاد واعظ زاده علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، به فعالیتهای فرهنگی و اجرایی دیگر نیز اشتغال داشته، از جمله:

۱ ـ برگزاری کنگره هزاره شیخ طوسی در سطح جهانی، در سال ۱۳۵۰ش. با شرکت علما و پیشوایان فرق مختلف اسلامی و عده‌ای مستشرقان (به مناسبت هزارمین سال ولادت شیخ طوسی).

۲ ـ سرپرستی نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد.

۳ ـ همکاری با مجله آستان قدس رضوی و بعدا تصدی مسؤولیت و مدیریت آن.

۴ ـ شرکت در کنگره‌های مختلف در داخل و خارج کشور، قبل و بعد از انقلاب اسلامی.

۵ ـ دبیر کلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.

۶ ـ تاسیس دانشگاه مذاهب اسلامی با ابتکار و اشراف ایشان در تهران.

۷ ـ عضویت در هیات امنای دانشگاه مذاهب اسلامی، مدرسه عالی شهید مطهری، دانشگاه علوم رضوی، شورای عالی کتابخانه ملی.

۸ ـ مدیریت گروه‌های قرآن و اقتصاد اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

۹ ـ مجله رساله التقریب به اشراف وی توسط مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به زبان عربی منتشر می‌گردد و حاوی مقالات و سخنرانیهای عربی استاد است.

۱۰- عضو هیات تحریریه فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی (دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی)