استاد باسابقه حوزه علمیه قم معتقد است جهت فراگیری علم اصول در سطح عالی لازم است، گزیدههائی از متن کفایه الاصول و فرائد الاصول و مطارح الانظار شیخ انصاری، در بخش مباحث ألفاظ بهصورت متن روان و موجز آماده گردد و به کتابهای فوقالذکر بهعنوان مصدر اصلی برای تحقیق و مطالعه ارجاع داده شود. همچنین در انتخاب مواضع و گزیدهها بیشتر باید به مباحث ألفاظ و تعادل و ترجیح و حجیت خبر و اجماع و شهرت و سیره متشرعه و عقلائیه پرداخت و مباحث اصول عملیه را باید دقیق اما خلاصهوار و گذرا تدریس نمود.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، برخی بزرگان حوزه علمیه توصیههایی بر لزوم تغییر متون بعضی کتابهای سطوح عالی، اعم از تغییر مباحثی از کتاب یا تغییر کل کتاب به کتاب دیگر و همچنین بر کوتاه نمودن زمان تحصیل سطح عالی (اکنون سطح عالی در ۴ سال خوانده میشود) دارند.
استاد علیاکبر سیفی مازندرانی، مؤسس مرکز تخصصی «معهد الاجتهاد الفعال» و استاد باسابقه حوزه که بیش از ۳۰ سال در حوزه علمیه قم به تدریس خارج فقه و اصول و سائر علوم حوزوی مشغول است؛ به درخواست جمعی از اساتید، پیرامون کتب آموزشی سطح، نظر ارزشمند این استاد عالی را جهت رشد علمی فضلایی که مشغول تحصیل سطوح عالی هستند را جویا شدند.
استاد سیفی مازندرانی آنچه حاصل سالها تجربه و ممارست در تدریس و تحقیق و تألیف کتب مختلف فقهی و اصولی را برای تسهیل و شکوفایی علمی فضلاء، در نکات ذیل مورد توجه قرار داده که از منظرتان میگذرد.
پرسش: چه کتابهایی را در زمینه علم اصول و علم فقه و قواعد فقهیه و علم رجال در دوران سطح برای فضلاء مشغول مناسب میدانید؟
سیفیمازندرانی: جهت فراگیری علم اصول در سطح عالی لازم است، گزیدههائی از متن کفایه الاصول و فرائد الاصول و مطارح الانظار شیخ انصاری، در بخش مباحث ألفاظ بهصورت متن روان و موجز آماده گردد و به کتابهای فوقالذکر بهعنوان مصدر اصلی برای تحقیق و مطالعه ارجاع داده شود.
در انتخاب مواضع و گزیدهها بیشتر باید به مباحث ألفاظ و تعادل و ترجیح و حجیت خبر و اجماع و شهرت و سیره متشرعه و عقلائیه پرداخت و مباحث اصول عملیه را باید دقیق اما خلاصهوار و گذرا تدریس نمود.
در تمام مباحث لازم است چند نمونه تطبیق فقهی با استفاده از کتابهای مطارح الانظار و بدایع البحوث و دقائق البحوث و نظائر آن، ذیل هر قاعده ذکر شود، خصوصاً در مباحث ألفاظ باید اهتمام ویژه داشت؛ چراکه موجب کاربردی شدن علم اصول میگردد و اصول غیرکاربردی دخل مشهودی در مقام اجتهاد و استنباط احکام شرعیه ندارد.
اما در فقه به نظر میرسد متن مناسب: گزیدههائی از کتب شیخ انصاری در عبادات و معاملات و قضاء و جزاء متن درسی انتخاب شود و به کتب مختلف فقهی ایشان بهعنوان مصدر اصلی ارجاع داده شود. (این کتب عبارت انداز طهارت، صلاه، قضاء و جزاء، شهادات، مکاسب و نکاح شیخ اعظم انصاری).
همچنین لازم است قواعد فقهیه مهمهی عامه عبادیه و معاملیه و سیاسیه و قضائیه و جزائیه، بهعنوان متن درسی به نحو موجز در اختیار فضلاء قرار بگیرد، البته عمده این قواعد را در سلسله کتابهای مبانی الفقه الفعال مورد تحقیق قرار دادهایم.
پرسش: نقص کتب رائج (رسائل / کفایه / مکاسب) را در چه اموری میدانید؟
سیفیمازندرانی: نقص عمده کتب شیخ انصاری رضوانالله تعالی علیه، تطویلات غیرضرور و غیر دخیل در آموزش قواعد اصولی و فقهی و نقص کفایه الاصول در اجمال و پیچیدگی عبارت همراه با برخی تفاصیل غیر لازم است.
پرسش: نظر حضرتعالی پیرامون کتاب حلقات شهید صدر (رضوانالله تعالیعلیه) در علم اصول چیست؟ آیا میتواند جایگزین کتاب کفایه و یا رسائل قرار گیرد؟
سیفیمازندرانی: این کتاب دارای ظرائف و نکات دقیق اصولی است ولی فاقد بیان شاکله و اساس قواعد اصولی بوده و از بیان تطبیقات فقهی ذیل هر قاعده خالی میباشد. همچنین کتاب حلقات مرحوم شهید صدر رحمهالله از عبارت سلیس و رائج کتب اصولی برخوردار نبوده و لذا برای متن درسی اصول، بهویژه برای طلاب فارسی زبان مناسب نیست.
پرسش: شیوه تدریس از سوی استاد و تعلیم از سوی فضلاء و مطالعه، مباحثه و تلخیص این کتب را بهصورت جداگانه بیان فرمائید؟
سیفیمازندرانی: باید در هر جلسه نیمی از وقت کلاس در اختیار یکی از فضلاء قرار بگیرد تا در حضور استاد و سایر فضلاء موضوع درس همان روز را ارائه نماید و پس از ارائه، فضلاء حاضر در بحث، نقد و یا اشکالات خود را نسبت به ارائه و مطرح نمایند. البته لازم است فضلاء موضوع را پیش مطالعه و تلخیص نمایند؛ اما در نیمه دوم کلاس، استاد باید آن قاعده اصولی را برای اساس متن منتخب تبیین نماید و آنچه از اشکال به ارائه و نقد فضلاء کلاس مطرح شد را مرتفع و جمعبندی نماید.
پرسش: زمان تحصیل سطوح عالی و فراگیری آن را چقدر میدانید؟
سیفیمازندرانی: اگرچه میزان قدرت فهم و استعداد انسانها باهم متفاوت است ولی به نظرم حداکثر زمان جهت تحصیل برای عموم فضلاء و طلاب در مقدمات ۴ سال و در سطح عالی ۲ سال و درمجموع ۶ سال مناسب است و صرف بیش از این زمان برای عموم طلاب بهویژه نخبگان تضییع عمر است.
در پایان موفقیت همه فضلاء و اساتید حوزه را از خداوند متعال خواستارم و امیدوارم متولیان امر با برنامهریزی صحیح و جامع زمینه رشد علمی و شکوفایی طلاب را فراهم آورند و با تسهیل یادگیری مقدمات معارف دینی اشتیاق تحقیق و تعمیق در دروس خارج را برای ایشان فراهم آورند.