شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
آیت‌الله مصباح یزدی پس از عمری مجاهدت کم نظیر در مسیر اسلام و انقلاب، لحظاتی قبل در سن ۸۶ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و به ملکوت اعلی پیوست.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی، بنیان‌گذار و رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، نماینده منتخب مردم استان خراسان رضوی در مجلس خبرگان رهبری، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، رئیس سابق شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) که به دلیل تشدید بیماری به یکی از بیمارستان‌های تهران منتقل شده بود، پس از عمری مجاهدت در مسیر اسلام و انقلاب لحظاتی پیش دار فانی را وداع گفت.
آیت‌الله مصباح یزدی آثار متعددی درباره علوم اسلامی از جمله تفسیر، فلسفه و معارف اسلامی دارد و کتاب‌های «آموزش فلسفه»، «اخلاق در قرآن» و «نظریه سیاسی اسلام» از جمله آثار اوست. این استاد برجسته حوزه علمیه قم از مهم‌ترین نظریه‌پردازان و مدافعان نظریه ولایت مطلقه فقیه در ایران به‌حساب می‌آمد. حملات سنگین و بی وقفه جبهه ضد انقلاب و معاندین به این سنگربان سترگ معارف دینی و انقلابی تنها به جرم استقامت، اخلاص، روشنگری و فداکاریش در مسیر ولایت و رهبری، هرگز نتوانست لحظه‌ای او را در پیمودن این راه سخت ولی پر برکت دچار تردید کند.
«تحریریه شبکه اجتهاد» این ضایعه را به رهبر معظم انقلاب، مراجع تقلید، علما، حوزه‌های علمیه، بیت شریف و شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت می‌گوید.
زندگینامه: آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی در سال ۱۳۱۳ ش در شهر یزد متولد شد. پس از تحصیلات دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۲۶ـ۱۳۲۵ش با تاثیر از یکی از اقوام به نام شیخ احمد آخوندی جهت تحصیلات دینی وارد مدرسه علمیه شفیعیه یزد شد و دروس مقدمات حوزوی را در یزد خواند.] او در کنار دروس رسمی حوزه، برخی از علوم دیگر مانند فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و زبان فرانسه را پیش یک روحانی به نام «محقّقی رشتی» آموزش دید. آیت الله مصباح برای ادامه تحصیل به نجف مهاجرت کرد؛ اما بعد از شش ماه سکونت، به سبب وضع نابسامان مالی خانواده‌اش، به یزد بازگشت.
محمدتقی مصباح یزدی به قم مهاجرت کرد و در دروس مکاسب، کفایه و شرح منظومه شرکت کرد، سپس در درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی و امام خمینی حاضر شد. او همچنین در این دوران با علامه طباطبایی آشنا شد و در جلسات درس و اخلاق وی شرکت کرد. او به مدت ۱۵ سال در دروس آیت‌الله بهجت شرکت کرد. آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی در دوران تحصیل با محمدحسین بهجتی اردکانی، علی بهجتی، علی پهلوانی، میرزا حسن نوری و علی‌اکبر مسعودی خمینی دوست و هم‌درس بود.
آیت‌الله مصباح یزدی تدریس تفسیر، مباحث اخلاقی و تربیتی را از مدرسه علمیه حقانی آغاز کرد و در همین مدرسه کتاب‌های فلسفتنا و اقتصادنا نوشته سیدمحمدباقر صدر را درس می‌داد. در سال‌های بعد در مؤسسه‌های در راه حق، باقرالعلوم و امام‌خمینی اسفار اربعه، شفا و… را تدریس می‌کرد.
مسئولیت‌ها: در ۱۳۴۶ش آیت الله مصباح یزدی به دعوت آیت‌الله بهشتی به مدرسه علمیه حقانی رفت و بخشی از مدیریت آن مجموعه را به عهده گرفت اما بعدها به تدریس تفسیر، فلسفه و فقه اکتفا کرد. از ۱۳۵۳ش به بعد، جنجال بین طرفداران و مخالفان شریعتی در مدرسه حقانی جدی شد. آیت‌الله مصباح و گروهی از طلاب مخالف شریعتی بودند. آنان برداشت‌های شریعتی از اسلام را انحرافی می‌دانستند. این اختلافات باعث شد شهید قدوسی مدیر مدرسه حقانی تعدادی از موافقان و مخالفان را از مدرسه اخراج کرد و آیت‌الله مصباح نیز مدرسه حقانی را ترک کرد. با تشکیل بخش آموزش مؤسسه در راه حق، آیت‌الله مصباح یزدی برای همکاری به این موسسه دعوت شد. این مؤسسه در راستای پاسخگویی به شبهات دینی تأسیس شده بود و بخش آموزشی آن با پذیرش تعدادی از طلاب کار خود را آغاز کرد و چند دوره آموزشی در این زمینه برگزار کرد. با توسعه فعالیت‌های بخش آموزش مؤسسه در راه حق، این برنامه‌ها توسعه پیدا کردو به تأسیس «بنیاد فرهنگی باقرالعلوم(ع)» انجامید که توسط آیت‌الله مصباح یزدی اداره می‌شد.
با تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، آیت‌الله مصباح یزدی به عضویتِ آن درآمد و به‌منظور اسلامی‌سازی متون درسی دانشگاه‌ها، دفتر همکاری‌های حوزه و دانشگاه تاسیس شد که او از فعالان اصلی این دفتر بود. آیت‌الله مصباح یزدی در دوره‌های دوم مجلس خبرگان رهبری نماینده مردم خوزستان، در دوره سوم و چهارم نماینده مردم تهران در آن مجلس بود. او از خرداد ۱۳۷۶ش تا آبان ۱۳۹۱ش رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت بود.
در سال ۱۳۷۴ش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی با هدف تبیین و به‌کارگیری معارف اسلامی در رشته‌های مختلف علوم انسانی و تربیت پژوهشگر در معارف اسلامی و علوم انسانی پایه‌گذاری شد. این موسسه با نظارت آیت‌الله مصباح یزدی اداره می‌شود. از تابستان ۱۳۷۵ش با مسئولیت مصباح یزدی و همکاری سازمان بسیج مستضعفان، «طرح ولایت» آغاز شد. هدف این برنامه آشنا کردن اساتید و دانشجویان با مبانی اندیشه اسلامی بود.
گفتگو و مناظره: آیت‌الله مصباح یزدی در سال ۱۳۶۰ش و با اوج‌گیری فعالیت گروه‌های مارکسیستی، در مناظره‌ای که با حضور احسان طبری، فرخ نگهدار و عبدالکریم سروش برگزار شد حاضر شد. مصباح یزدی و سروش به نقد دیدگاه‌های مارکسیستی پرداختند. این گفتگوها از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش شد. آیت‌الله مصباح به نقد این تفکر ادامه داد و کتاب شش جلدی «پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک» حاصل نقدهای او بر اندیشه‌های مارکسیستی است که جلد اول آن در سال ۱۳۶۰ش و پنج جلد دیگر در سال‌های بعد منتشر شد.
اندیشه‌ها: آیت‌الله مصباح یزدی در حوزه‌های مختلف اندیشه دینی تالیفات متعددی دارد او در آثار خود نظام فکری خود را ارائه کرده است. تفسیر حداکثری از دین، غیریت‌سازی با فرهنگ غربی، نفی قرائت‌های متعدد از دین، مرجعیت روحانیت در دین‌شناسی و دفاع از ولایت مطلقه فقیه از جمله اندیشه‌های اوست.
در اندیشه آیت‌الله مصباح یزدی، دین مجموعه‌ای فراگیر از دستورات و احکام است که دنیا و آخرت انسان را دربرمی‌گیرد و همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان را در پوشش خود قرار می‌دهد. از نظر او دین جهت ارزشی پدیده‌ها را مشخص می‌کند؛ یعنی ارزش‌یابی و بیان کیفیت استفاده از آنها برای زندگی در جهت سعادت وظیفه دین است اما کیفیت پیدایش آنها را علم بیان می‌کند.
نفی قرائت‌های متعدد از دین: از نگاه مصباح، قرائت‌های متعدد از دین قابل پذیرش نبوده و احکام و گزاره‌های دینی روشن و واضح‌اند و فهم آنها نیاز به تفسیر و توجیهات علمی ندارد. آیت‌الله مصباح معتقد به ولایت مطلقه فقیه است و از مدافعان اصلی این نظریه است. از نظر او ولایت فقیه تنها شکل ممکن حکومت اسلامی محسوب می‌شود و حکومت اسلامی فقیه از همه اختیارات معصوم برخوردار است. او ولی‌فقیه را منصوب از سوی خداوند میداند. در چارچوب این تفکر، ولی فقیه در جایگاهی برتر از قانون قرار می‌گیرد و در واقع قانون اساسی اعتبار خود را از امضای ولی فقیه به‌دست می‌آورد و نه بالعکس. و رای و خواست مردم بعد از تایید ولی فقیه اعتبار به‌دست می‌آورد.
مجموعه آثار آیت‌الله مصباح یزدی:
۱_اخلاق در قرآن (۳ جلد)
۲_ آذرخشی دیگر از آسمان کربلا
۳_ آزادی؛ ناگفته‌ها و نکته‌ها
۴_ اصلاحات، ریشه‌ها و تیشه‌ها
۵_ آفتاب ولایت
۶_ آموزش عقاید (۳ جلد)
۷_ آموزش فلسفه (۲ جلد)
۸_ آیین پرواز
۹_ اخلاق اسلامی
۱۰_ انسان‌شناسی در قرآن
۱۱_ نقلاب اسلامی و ریشه‌های آن
۱۲_ انقلاب اسلامی، جهشی در تحولات سیاسی تاریخ
۱۳_ ایدئولوژی تطبیقی
۱۴_ بزرگ‌ترین فریضه
۱۵_ بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه
۱۶_به پیشواز خورشید غرب
۱۷_ به سوی او
۱۸_ به سوی تو
۱۹_ به سوی خودسازی
۲۰_ پاسخ‌های استاد به جوانان پرسشگر
۲۱_ پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک (۶ جلد)
۲۲_ پرتوی از امامت و ولایت در قرآن کریم
۲۳_ پرسش‌ها و پاسخ‌ها (۵ جلد)
۲۴_ پندهای امام صادق(علیه‌السلام) به ره‌جویان صادق
۲۵_ پندهای الهی
۲۶_ پند جاوید (۲جلد)
۲۷_ پیام مولا از بستر شهادت
۲۸_ پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی
۲۹_ تعدد قرائت‌ها
۳۰_ تعلیقهٌ علی نهایه الحکمه
۳۲_ تماشای فرزانگی و فروزندگی
۳۳_ تهاجم فرهنگی
۳۴_ توحید در نظام عقیدتی اسلام
۳۵_ انقلاب اسلامی، جهشی در فرایند تحولات بین‌الملل
۳۶_ جامعه و تاریخ در قرآن
۳۷_ جامعیت قرآن
۳۸_ جامی از زلال کوثر(شخصیت حضرت فاطمه زهرا)
۳۹_جان‌ها فدای دین
۴۰_ جرعه‌ای از دریای راز
۴۱_ جنگ و جهاد در قرآن (۲ جلد)
۴۲_ جهان‌شناسی در قرآن
۴۳_ جوانان و مشکلات فکری
۴۴_ چکیدهٔ چند بحث فلسفی
۴۵_ چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی
۴۶_ حکیمانه‌ترین حکومت: کاوشی در نظریه ولایت فقیه
۴۷_ حقوق و سیاست در قرآن
۴۸_ خداشناسی در قرآن
۴۹_ خودشناسی برای خودسازی
۵۰ _ در پرتو آذرخش
۵۱_ در پرتو ولایت
۵۲_ در جستجوی عرفان اسلامی
۵۳_ دروس فلسفه
۵۴_ دروس فلسفه اخلاق
۵۵_ دین و آزادی
۵۶_ رابطه علم و دین
۵۷_ راه‌شناسی در قرآن
۵۸_ راهنماشناسی در قرآن
۵۹_ راهیان کوی دوست
۶۰_ رساترین دادخواهی و روشنگری (شرح خطبه فدکیه) (۲ جلد)
۶۱_ ستگاران
۶۲_ ره‌توشه (۲ جلد)
۶۳_ زن، نیمی از پیکر اجتماع
۶۴_ زینهار از تکبر!
۶۵_ سجاده‌های سلوک (۲ جلد)
۶۶_ سفر به سرزمین هزار آیین
۶۷_ سیری در ساحل
۶۸_ سیمای پیامبر اعظم(ص) در آینه نهج‌البلاغه
۶۹_ سیمای سرافرازان (۲ جلد)
۷۰_؛سلسه مباحث اسلام، سیاست و حکومت
۷۱_ شرح الهیات شفاء (۵ جلد)
۷۲_ شرح برهان شفاء (۴ جلد)
۷۳_ شرح جلد اول اسفار اربعه (۲ جلد)
۷۴_شرح جلد سوم اسفار اربعه (۱ جلد)
۷۵_ شرح جلد هشتم اسفار اربعه (۲ جلد)
۷۶_ شرح نهایهالحکمه (۲ جلد)
۷۷_ عبرت‌های خرداد
۷۸_ فلسفه اخلاق
۷۹_قرآن در آینه نهج‌البلاغه
۸۰_ قرآن‌شناسی (۲ جلد)
۸۱_ فلمرو دین
۸۲_ کاوش‌ها و چالش‌ها (۲ جلد)
۸۳_ مباحثی پیرامون حوزه
۸۴_معرفت‌شناسی انتقادی
۸۵_ نظریه حقوقی اسلام (۲ جلد)
۸۶_ نظریه سیاسی اسلام (۲ جلد)
۸۷_ نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه
۸۸_ گفتمان روشنگر
نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم
۸۹_ نقش تقلید در زندگی انسان
۹۰_ یاد او (ذکر و ذاکران در کلام امیر مؤمنان)
۹۱_ مباحثی پیرامون عرفان
یاد تو
۹۲_ نجوای عاشقانه
۹۳_ شکوه نجوا
۹۴_ صهبای حضور
۹۵_طوفان فتنه و کشتی بصیرت
۹۶_عبرت‌های خرداد
۹۷_ عروج تا بی‌نهایت
۹۸_ فلسفه اخلاق
۹۹_ قرآن در آیینه نهج‌البلاغه
۱۰۰_ قرآن‌شناسی (معارف قرآن ۶)
۱۰۱_ قرآن‌شناسی جلد (۲ جلد)
۱۰۲_ کاوش‌ها و چالش‌ها (۲ جلد)
۱۰۳_ کلمه حول فلسفه الاخلاق
۱۰۴_کیهان‌شناسی (معارف قرآن۲)
۱۰۵_ گفتمان روشنگر درباره‌اندیشه‌های بنیادین
۱۰۶_ لقای الهی
۱۰۷_ مباحثی درباره حوزه
۱۰۸_ مباحثی پیرامون مسایل اعتقادی و اخلاقی
۱۰۹_ نظریه حقوقی اسلام (۲ جلد)
۱۱۰_ نظریه سیاسی اسلام (۲ جلد)
۱۱۱_ نقد و بررسی مکاتب اخلاقی
۱۱۲_ نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم
۱۱۳_ نقش تقلید در زندگی انسان
۱۱۴_ نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه
۱۱۶_ نگاهی گذرا به بسیج و بسیجی
۱۱۷_نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام
