ابواب جدید ناظر به حوزه‌های علوم انسانی باید در فقه ما پایه ریزی شود

مدیر حوزه‌های علمیه بر لزوم توسعه مرزهای فقه تاکید کرد و گفت: در مسائل جدید، ابواب جدید ناظر به حوزه‌های علوم انسانی باید در فقه ما پایه ریزی شود.

به گزارش شبکه اجتهاد، ‌آیت‌الله علیرضا اعرافی در افتتاحیه چهارمین دوره گفتمان نخبگان علوم انسانی که در سالن همایشهای غدیر قم برگزار شد، با بیان اینکه اسلام دین تمدن ساز است، اظهار داشت: زایش تمدن سازی اسلام گرچه بر ریل درستی قرار نگرفت اما یک دین تمدنی بود و از بنیان مایه‌های علمی، فکری و معرفتی برخوردار بود و توانست عرصه‌ها و قلمروهای مختلف زندگی بشر را پوشش دهد.

او با بیان اینکه اگر اسلام بر ریل درست قرار می‌‌‌‌گرفت حتما نمودها و نمادهای اسلامی بر دامنه بهتری قرار می‌‌‌‌گرفت، افزود: اندیشه قرآنی، آیات وحی و دستاوردهایی که در کتاب و سنت متجلی شد، در کنار هم قرار گرفت و قافله‌ای از فکر و اندیشه را به وجود آورد و همه دنیا را تحت تاثیر خود قرار داد.

مدیر حوزه‌های علمیه عنوان کرد: ما بنا بر مفروضات خود معتقدیم، در بنیان مایه معرفت قرآنی و دینی یک تمدن وجود دارد که می‌‌‌‌تواند با تحولات بشری همگام شده و هدایتگر شود و درواقع تمدن سازی منحصر در عصری نیست بلکه درعین منظومه بودن و جهان شمولی و هدایتگری همه عرصه‌های بشری، از انعطافهای لازم هم برخوردار است.

او یادآور شد: اگر روح تمدنی را در اسلام بپذیریم و تمدن سازی هماهنگ و قابل همراهی با تحولات زندگی و معیشت انسانی را بپذیریم، در عصر خود هم باید معتقد به آن باشیم و ما در گفتمان انقلاب اسلامی معتقد به این هستیم که اسلام امروز هم می‌‌‌‌تواند هدایتگر تمدن بشری باشد و اندیشه اسلامی هم می‌‌‌‌تواند به دستاورد بشری تعلیقه بزند و پالایش کند و هم می‌‌‌‌تواند در عمق بیشتر به تمام آنها عمق بدهد و در گامی پیش می‌‌‌‌تواند تحولاتی در کاروان علم و معرفت بشر به وجود بیاورد. این تجربه را اسلام در مقاطعی از خود نشان داد، امروز هم شدنی است.

اعرافی به بخشی از تصاویری از علوم انسانی اسلامی که ارائه شده اشاره کرد و گفت: وقتی سخن از علم انسانی اسلامی به میان می‌‌‌‌آوریم، اولین تصویر و تئوری، دخالت اندیشه‌های دینی در مبادی و مبانی علم است و ما براساس تحلیلی که از ساختار علم داریم، معتقدیم به طور کلی علم بر پایه مبادی عقلی و نظری استوار است.

او، دخالت عقل و اندیشه دینی در روش و متدولوژی علمی را دومین تصویر ارائه شده از علوم انسانی اسلامی دانست و ادامه داد: ما معتقدیم کشف حقایق عالم در انسان و جهان چندروشی است نه تک روشی البته عقل در کشف حقایق می‌‌‌‌تواند دخالت کند و مهمتر از آن، نقل هم دارای ارزش بالایی است.

مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: اگر با مبانی برهانی از قرآن و حدیث دفاع کرده و روش وحیانی را در پایه‌ها پذیرفتیم و قلمرو وحی را با مبانی علمی اثبات کردیم عملا می‌‌‌‌بینیم که این روشها در این قلمروها کلی سخن دارد البته این روش وحیانی در کنار روش عقلی- نظری فلسفی و تجربی می‌‌‌‌تواند عرصه‌هایی را باز کند.

او، دخالت اندیشه قدسی و دینی در گزاره‌های علمی را تصویر سوم از علوم انسانی اسلامی برشمرد و افزود: یک نوع دخالت به این صورت است که خود وحی در هریک از قلمروهای علمی گزاره دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.

اعرافی با بیان اینکه علوم انسانی موجود از منظر اسلامی قابل نقد و بررسی است، گفت: قافله حرکت علم با نگاه کلامی، فلسفی، فقهی و اخلاقی اسلامی در مبادی و مبانی و نیز استنتاجهایی که کرده قابل نقد است.

او کاربست علم برای تطبیق و پیاده سازی دین را چهارمین تصویر از علم انسانی اسلامی ارائه شده دانست و گفت: همه علوم با تفاوتهایی که دارد می‌‌‌‌تواند اسلامی باشد و علم انسانی به ویژه می‌‌‌‌تواند اسلامی باشد و مطالعات مقارن با اندیشه اسلامی می‌‌‌‌تواند در آن تثبیت شود و صبغه اسلامی در پنج تئوری ذاتی است.

مدیر حوزه‌های علمیه عنوان کرد: برای دستیابی به علم انسانی اسلامی نیازمند توسعه و تطوراتی در حوزه علوم اسلامی هستیم و این چیزی است که در قم در طول این سالها دنبال می‌‌‌‌شده است و گنجینه خوبی هم فراهم شده است که در ارزیابی آن برخی افراط و تفریط کرده اند.

او بر ضرورت تحول در حوزه‌های تفسیر، فقه، فلسفه و اخلاق تعلیم و تربیت تاکید کرد و گفت: در مدیریت حوزه در دو سال اخیر، در ضمن طرحهای متعدد جدید، بحثی در حوزه فقه معاصر داریم و فکر می‌‌‌‌کنیم در مسائل جدید، ابواب جدید ناظر به حوزه‌های علوم انسانی باید در فقه ما پایه ریزی شود.

اعرافی همچنین بیان داشت: در حوزه فلسفه و اندیشه فلسفی هم امتداد فلسفه اسلامی و اندیشه فلسفه کلامی اسلامی باید فنی و تخصصی تنوع یابد و به شکل کنونی جوابگو نیست.

او تصریح کرد: توسعه مرزهای فقه هم در درون ابواب موجود هم در پایه ریزی ابواب نو و یک اجتهاد جامع تمدن ساز باید مدنظر حوزه قرار گیرد. / شفقنا