شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حجت‌الاسلام دری با بیان اینکه سکولار دانستن حوزه جفا است، بیان کرد: اگر کسی فقط از جلوی حوزه علمیه رد شده باشد باز هم به این مسئله اذعان خواهد کرد که حوزه در مسائل مرتبط با نظام، حضور جدی داشته است و در مباحث متعددی مانند ولایت فقیه، اقتصاد، بانکداری و …، نه تنها در دوره فعلی بلکه در دوره گذشته افرادی مانند امام، آیت‌الله مؤمن و… در دوره فعلی افرادی مانند حجج اسلام واعظی و ارسطا و … به مباحث مختلف از منظر دینی پرداخته و نظریه‌پردازی کرده‌اند.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام مصطفی دری، مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم؛ به بحث سکولاریسم و رویکرد حوزه علمیه نسبت به آن پرداخت و به ایکنا گفت: در این مسئله دو بحث قابل طرح است؛ اول اینکه آیا حوزه علمیه، سکولار است یا خیر و دوم اینکه سکولاریسم به چه معنایی است و آیا هر نوعی از سکولاریسم خوب است یا بد.
وی افزود: سکولاریسم به معنای جدایی دین از سیاست و اینکه نهاد دین دخالتی در امور زندگی و در سیاست و حکومت نداشته باشد و یا این دخالت، حداقلی و منحصر به امور شخصیه داشته باشد است، اما اینکه سکولاریسم بد است یا خوب از نطر بنده نه بد است و نه خوب.
دری تصریح کرد: نباید سکولاریسم را مساوی کفر و بی دینی قرار دهیم، زیرا همه معتقدان به سکولاریسم این طور نیست که دین را قبول نداشته باشند اگرچه معتقدند که دین باید در امورات شخصی باقی بماند و یا دخالت حداقلی در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی و …، داشته باشد. مثلا در عرصه قانون‌گذاری معتقد هستند که در برخی زمینه‌ها دین بنیاد دخالت کند و تصویب قوانین باید به قانون‌گذار واگذار شود.
موافق سکولاریسم نیستم
این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه بنده موافق سکولاریسم نیستم و نظر مخالفین ما به عنوان نظریه قابل احترام است و می‌تواند نقد شود عنوان کرد: بنده معتقد به جدایی نهاد دین از سیاست نیستم، ولی نباید قائلین به این نظریه را هم ذم کنیم و دشنام بدهیم.
دری، سکولار خواندن حوزه را جفا به حوزه دانست و تصریح کرد: اگر کسی فقط از جلوی حوزه علمیه رد شده باشد باز هم به این مسئله اذعان خواهد کرد که حوزه در مسائل مرتبط با نظام، حضور جدی داشته است و در مباحث متعددی مانند ولایت فقیه، اقتصاد، بانکداری و …، نه تنها در دوره فعلی بلکه در دوره گذشته افرادی مانند امام، آیت‌الله منتظری، آیت‌الله مومن و در دوره فعلی افرادی مانند حجج اسلام واعظی و ارسطا و … به مباحث مختلف از منظر دینی پرداخته و نظریه‌پردازی کرده‌اند.
این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه در بانکداری، موسسات متعددی به این موضوع پرداخته‌اند تصریح کرد: در زمینه فقه شهری بنده و جمعی از همکارانمان با همکاری شهرداری قم هفت جلد اثر تدوین و تالیف کردیم و به موضوعات مختلف شهری از منظر فقهی پرداخته شده است، همچنین مجلاتی مانند دین و رسانه، اقتصاد اسلامی، فقه هنر، فقه پزشکی و … سال‌هاست که به نگارش درآمده است.
تدوین موسوعه ۷ جلدی فقه کودک
دری بیان کرد: در زمینه فقه کودک هم مجموعه هفت جلدی از سوی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) تولید و تدوین شده است که مجموعه این مباحث تشکیل دهنده فقه نظام است.
وی افزود: در سال ۱۳۷۰ وقتی هنوز بورس، رونق چندانی نداشت آیت‌الله هادوی تهرانی مباحث فقهی بورس را مطرح کرد و کسانی مانند استاد مبلغی، محمدتقی جواهری، آیت‌الله شاهرودی و … نیز به موضوعات مختلف فقه نظام وارد شده و اثر تالیف کرده‌اند. بنابراین سکولار دانستن حوزه، نشانه کم اطلاعی گوینده و سخنران است.
دری ادامه داد: البته این سؤال وجود دارد که آیا با تلاش‌های صورت گرفته فقه ما با چالش روبرو نیست؟ یا همین مقدار کافی است، قطعا نه، ما به اندازه‌ای که نیاز و انتظار داریم کار نشده است ولی این مسئله غیر از این است که برچسب سکولاریسم به حوزه بزنیم.
ادبیات سکولار بخشی از حوزه را به همه آن تعمیم ندهیم
وی افزود: البته بخشی از حوزه ادبیات سکولار دارند ولی نباید آن را به همه حوزه تعمیم بدهیم ضمن اینکه چرا به دانشگاه، انتقاد نمی‌کنیم و آنان را سکولار نمی‌دانیم و یا به حوزه‌های علمیه غیر شیعی که عمدتا در موضوعات سیاسی و اجتماعی رویکرد سکولار دارند متعرض نیستیم؛ تصور بنده این است که گوینده محترم کم اطلاع بوده‌اند.
این مدرس حوزه در ادامه به برخی چالشهای کنونی فقه که مهم است اشاره و تصریح کرد: برخی موضوعات مانند حقوق زن، حقوق بشر، حقوق کودکان، قانون‌گذاری به معنای تبدیل گزاره‌های فقهی به قانونی، حقوق اقلیت‌های مذهبی و … در دوره معاصر باعث ایجاد چالش‌هایی شده است، یکسری ادله فقهی داریم که عنایت ما به این ادله کم بوده و همین مسئله سبب چالش‌هایی در برابر فقه شده است.
دری گفت: البته برخی چالش‌ها مانند همجنس بازی و … از موضوعات جدید غیرقابل حل براساس فقه ما است و قرار هم نست ما به خاطر ورود فقه به مباحث جدید، بخواهیم هر چیزی را حل کنیم ولی می‌توان با برخی ادله مانند توجه به شرائط زمان و مکان صدور روایات و استفاده از عقل به عنوان یک ادله فقهی مستحکم بسیاری از این چالش‌ها را حل کنیم.
این مدرس سطح عالی حوزه تصریح کرد: برخی احکام شریعت، خالده نیست و با توجه به شرائط زمان و مکان و شان حاکمیت معصوم(ع) صادر شده و مربوط به آن دوره است و نیازی نیست در دوره‌های بعدی هم به همان شکل پایبند باشیم، مثلا در مورد شطرنج چنین چیزی از سوی امام، خرق عادت شد.
دری، توجه بیشتر به عقل و سیره عقلا را از دیگر راه‌های برون رفت فقه از چالشهای کنونی برشمرد و تصریح کرد: متاسفانه امروز عقل، در استنباط دکوری و تزئینی شده و توجه تامی به آن نمی‌شود، همچنین سیره عقلا مورد کم توجهی است زیرا اگر سیره عقلا تغییر کرد حکم هم می‌تواند دستخوش تغییر شود همچنین توجه به مقاصد شریعت از موضوعات مهم برای برون برد فقه از چالشهای فعلی است.
تفاوت میان احکام مصرح و غیرمصرح قرآن
وی با تاکید بر تمایز قائل شدن میان احکام مصرح و غیرمصرح قرآن بیان کرد: اینکه قرآن چندین بار و با تکرار و متعدد به داستان حضرت موسی(ع) و … پرداخته است ولی با صراحت برخی احکام را بیان نکرده می‌توان قرینه بر این باشد که برخی مسائل با تغییر مقاصد شریعت حکم آن نیز قابل تغییر است مثلا در مورد برده‌داری، به تدریج این مسئله از بین رفت وگرنه اگر به صراحت، حرمت آن در شریعت وجود داشت، ائمه(ع) آن را لغو می‌کردند.
