شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رستم نژاد، تغییر در امتحانات شفاهی حوزه، تسهیل در اخذ مجوز تاسیس مدارس و مراکز حوزوی، تشکیل رشته تخصصی در مدارس سطح سه، واگذاری امتحانات پایه ششم به مدیریت‌های استانی، اعطای مدرک علمی به شهدای روحانی، ساماندهی دروس خارج در شهرستان‌ها و… را از برخی فعالیت‌ها و برنامه‌های معاونت آموزش حوزه‌های علمیه برشمرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد معاون آموزش حوزه‌های علمیه با اشاره به برخی فعالیت‌های این معاونت به حوزه گفت: اولین گام در مسئولیت بنده در معاونت آموزش، احصای دغدغه‌ها، نیازها، انتظارات و خواسته‌هایی بود که از این معاونت وجود داشت.
وی افزود: در مرحله اول، موارد متعددی از نیازها، مشکلات و توان سنجی و مشاهده شرح وظایف و اسناد بالادستی در این زمینه، احصا شد؛ بنابراین برنامه‌ها با هدف خروج از حالت روزمره گی و حل مشکلات واقعی، تنظیم و اجرا گردید.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه بیان کرد: به عنوان مثال بحث مدارج علمی از مسایلی بود که ابهامات بسیاری داشت، زیرا در برخی موارد مانند امتحانات شفاهی شاهد فقدان آیین نامه بودیم.
وی گفت: پس از مرحله احصای نیازها، اولویت بندی اولیه انجام شد و بر همین مبنا، کار گروه‌هایی را نیز به تناسب دایر کردیم تا هر کارگروه، به یک سوال و دغدغه پاسخ دهد و برای هر عرصه، با توجه به ظرفیت و امکانات یک طرح قابل اجرا ارائه نمایند، در همین راستا ۹ گروه تاسیس گردید و مقرر شد ۹ پاسخ نیز دریافت شود که پس از اضافه شدن این مجموعه، در اواخر سال ۹۵، حدود ۵۰ اولویت استخراج شد که به برخی از آن‌ها پاسخ داده شده است.
رستم نژاد بیان کرد: این موارد به چند دسته کلی تقسیم می‌شود؛ نخست یک دسته از موارد باید به شورای عالی برده می‌شد و نظرنهایی نیز باید از سوی شورا مطرح می‌گردید؛ از جمله این موارد، می‌توان به بحث امتحانات شفاهی که شامل ۱۰ ماده قانونی است، اشاره کرد؛ البته زیرساخته‌ها و ابزارهای این موارد باید آماده شود تا به مرحله تحقق برسد.
وی گفت: به عنوان مثال در بحث امتحانات شفاهی یک توزیع متناسب انجام شده، واگذاری و واسپاری در آن رخ داده که آیا این امتحانات باید به شکل متمرکز انجام شود و یا به شهرها، استان‌ها و مدارس واگذار گردد؛ البته مسایل دیگری وجود نداشت؛ در همین راستا، ۴ ماده درسی از امتحانات حوزه نیز حذف شد.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه با بیان این مطلب که در این راستا نیازمند حمایت‌های لازم هستیم، افزود: در حال حاضر این موارد در حد آیین نامه‌ها و مقررات است که برای اجرایی شدن، نیازمند طی شدن مراحل لازم است.
وی گفت: از دیگر موارد، مصوبه ۳۱۳ است که در خصوص کمیته‌ها و مدارج علمی ده‌ها مساله یک جا دیده شد و در آنجا بیان گردید و پیش نهادهای سابق را مطابق با یازهای روز به روزرسانی نمودیم؛ همچنین واسپاری‌ها و مواردی چون، نیاز به تشکیل کمیته‌های متعدد برای بررسی مواردی چون پایان نامه‌های زیادی که پشت درمانده مورد بررسی قرار گرفته و در مسیر تصویب خواهی است که این موارد ارسال شده از طریق مدیر حوزه‌های علمیه به شورای عالی ارسال می‌شود.
رستم نژاد تصریح کرد: اصلاح شیوه معدل گیری از دیگر فعالیت‌ها است که این مورد از مشکلاتی بود که در شورای آموزش ما مصوب و نهایی شده و در حال ارائه به شورای عالی حوزه است.
تسهیل در اخذ مجوز تاسیس مدارس و مراکز حوزوی
وی افزود: بخش دیگری از کارها مرتبط به شورای گسترش است؛ یعنی باید در شورای گسترش نهایی شود؛ نمونه‌هایی به شورای گسترش رفته، ابلاغ شده و بازگشته که باید زمینه‌های اجرایی آن را دنبال کنیم؛ مثلا مصوبه‌ای در زمینه حذف مجوز موقت در تاسیس مدارس داریم؛ تا فردی که به دنبال تاسیس حوزه علمیه و مدرسه علمیه است، بتواند در کوتاه ترین مدت، مسیر کار خود را دنبال کند؛ زیرا رویه کار به شکلی است که این فرد باید موافقت اصولی، موقت و سپس دائم را اخذ کند، ولی در حال حاضر، این روند کوتاه شده و متقاضیان تنها مجوز راه اندازی را اخذ می‌کند.
رستم نژاد بیان کرد: بخش دیگری از این موارد، در شورای آموزش نهایی می‌شود؛ زیرا در راس این شورا، مدیر حوزه‌های علمیه است و با ترکیبی که معاونان نیز در آن حضور دارند، تیم قوی است که تحت مدیر حوزه فعالیت دارند؛ معاونت آموزشی نیزبا تیم خود در این شورا حضور دارد و به مواردی چون تقویم آموزشی و تعطیلات و زمان امتحانات پرداخته می‌شود.
وی گفت: بخشی از اولویت‌های عقب مانده نیز وجود داشت که در این مدت به آن‌ها پرداخته ایم؛ یک سری مصوبات در شورای عالی حوزه وجود داشت که مدت‌ها حتی بیش از یک یا دو سال اجرایی نشده بود و برای عملیاتی شدن، نیازمند یک دستور العمل بود که این کار بدون ارجاع مجدد به شورای عالی و با ابلاغ مدیر حوزه، قابلیت اجرایی پیدا می‌کرد که این موارد نیز انجام شده است.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه بیان کرد: البته موارد جزیی تر از این نیز وجود دارد که ابلاغیه، مصوبه ندارند و نیاز است تا خود معاونت در مورد آن‌ها تصمیم بگیرد؛ در همین راستا برخی از تصمیمات نیز در شورای طرح و برنامه و شورای معاونان نهایی می‌شود.
وی گفت: یک دسته دیگر از موارد نیز وجود دارد که پیش از این مصوبه داشته و در مقام اجرا نیازمند آیین نامه بود باید به تایید مدیر حوزه‌های علمیه می‌رسید تا به مرحله اجرا برسد؛ بخش دیگری هم در معاونت آموزش تصمیم گیری و ابلاغ می‌شود.
واگذاری امتحانات پایه ششم به مدیریت‌های استانی
رستم نژاد با اشاره به مصوباتی که وعده آن داده شده بود و برخی از آن‌ها در حال اجرا است، تصریح کرد: واسپاری امتحانات شفاهی پایه ۶ به مدیریت‌های استانی از کارهای عظیمی است که در این عرصه انجام شده؛ امتحانات پایه ۶ که قرار بود به شکل متمرکز انجام و یا از قم نیرو اعزام شود، در اختیار مدیریت‌های استانی قرار گرفت و در همان استان، امتحانات شفاهی اخذ می‌شود؛ این کار در قم نیز به مدارس واگذار شده است.
وی گفت: دومین مصوبه مهم، واسپاری امتحانات شفاهی به شکل کل بود که در این مسیر، به چند استان این کار واگذار شد و در حال آزمون هستیم که در آینده توسعه پیدا خواهد کرد.
اعطای مدرک علمی به شهدای روحانی
معاون آموزش حوزه‌های علمیه با اشاره به مدارک استخدامی شهدای روحانی، این فعالیت را یکی از کارهای درخشان معاونت آموزش ذکر کرد و افزود: یک مصوبه در شورای عالی وجود دارد که بیان می‌کند، طلابی که به شهادت رسیده اند، در هر پایه‌ای که تحصیل می‌کردند، مدرکی برای آن‌ها صادر شود؛ قبلا این مدرک به شکل گواهی بود، ولی الان مدرک علمی و استخدامی صادر شده و به خانواده آن‌ها تقدیم می‌شود.
رستم نژاد بیان کرد: متاسفانه مشکلی که در این زمینه بود، شورای عالی مصوب کرده، این مدارک صادر شود، اما بسیاری از خانوده‌ها متوجه چنین قانونی نبودند، لذا مراجعه‌ای از سوی آن‌ها انجام نشد؛ از سوی دیگر اصلا آمار دقیقی از تعداد شهدای طلبه نداریم و این آمار باید به طور رسمی و به شکل پرونده‌ای تکیمل شود؛ در این عرصه باید یک کار میدانی وسیع نیز انجام گیرد؛ البته مصوبات جدیدی را برای شهدای مدافع حرم و شهدای جدیدی که به خیل شهدای روحانی افزوده می‌شوند. گرفته ایم.
وی با اشاره به مساله تاسیس شعب در مدارس علمیه که از فعالیت‌های معاونت آموزش بوده، گفت: این بحث یکی از مباحثی است که چند گروه در آن زحمت کشیده اند، از جمله مراکز تخصصی که ما هم مساعدتی در این بحث داشتیم و یک بخش شامل معاونت آموزش می‌شد؛ مثلا اگر یکی از فضلا به دنبال دایر کردن یک شعبه و رشته تخصصی است، آیا باید حتما یک مدرسه، مدیر و… داشته باشد؛ که در این مصوبه مقرر شد، برای تسهیل این امر تنها شعبه ایجاد شود، ولی زیر نظر مجموعه مرکزی به کار بپردازد.
تشکیل رشته تخصصی در مدارس سطح سه
رستم نژاد بیان کرد: مساله دیگر در بخش رشته‌های تخصصی بود که فعالان این عرصه بتوانند یک رشته تخصصی را در دل مدارس سطح سه دایر کنند؛ یعنی دیگر نیازی به تشکیل یک مدرسه جدا نباشد، مدیری که توانایی اداره این جریان را داشته باشد، طلاب تخصصی را پرورش دهد؛ این امر مصوب شده و ان شاء الله با تقاضاهایی که در آینده خواهد رسید، در خدمت فعالان رشته‌های تخصصی هم خواهیم بود و امیدواریم این فعالان از این ماده قانونی به خوبی استفاده کنند.
ساماندهی دروس خارج در شهرستان‌ها
معاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت: ساماندهی دروس خارج شهرستان‌ها از دیگر این موارد است؛ تا به حال هیچ درس خارج رسمی از نظر حوزه در هیچ شهری وجود نداشت و این دروس به رغم اینکه در شهرهای بسیاری دنبال می‌شد، ولی به لحاظ ترتیبات اداری حوزه، به عنوان درس رسمی خارج حوزه نبود؛ در این زمینه نیز تلاش شد این دروس به رسمیت شناخته شود که تا کنون ۵ مورد از آن رسمی شده که البته طی این مرحله نیازمند استلزامات متعدد است.
رستم نژاد بیان کرد: در این عرصه باید لوازمی ایجاد شود؛ یعنی طلاب آن شهرستان و یا طلاب اعزامی برای تحصیل درس خارج در آن مراکز، باید مصاحبه‌ها، تقریرات و ثبت نمرات درس خارج و… را در شکلی طبیعی دنبال کنند که اگر این کار فراگیر شود، خدمت بسیار بزرگی به رشد علمی سایر شهرها خواهد شد.
وی گفت: تقاضای ما از مدیریت‌های استانی آن است که به سرعت به دنبال اجرایی کردن این مسئله باشند، تا حوزه‌های شهرستانی جانی تازه پیدا کرده و درس‌های قوی حالت رسمی به خود بگیرند و وضعیت ما در آینده مطلوب تر شود.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه افزود: ارتقای علمی کادر مدارس شامل مدیر و معاونان و… مدرسه به خصوص معاونان علمی، از دیگر موارد تلاش شده در معاونت آموزش حوزه بوده است.
آیین نامه امتحانات شفاهی
وی با اشاره به برنامه‌های امتحانات شفاهی طلاب تصریح کرد: آیین نامه امتحانات شفاهی دارای استلزامات و زیرساخت‌هایی است که به سرعت در حال آماده سازی می‌باشد و امیدواریم با کمک مدیران مدارس و اساتید گران قدری که باید به این جریان بپیوندند، مشکل امتحانات شفاهی نیز حل شود.
این استاد حوزه افزود: یکی ازمشکلات امتحانات شفاهی، حجم بالای متقاضیان است که برای حل کامل این جریان، باید این سامانه توسعه یابد؛ تلاش‌هایی در جهت متوازن سازی این عرصه نیز انجام شده است.
حذف امتحان شفاهی در پایه نهم
وی گفت: یکی از کارهای مهم در این خصوص، واگذاری پایه‌ای امتحانات شفاهی ۳ و ۶ است، ولی پایه ۸ و ۱۰ باقی مانده؛ یعنی امتحان شفاهی در پایه ۷ و ۹ حذف شده؛ امتحان فقط از سطح دو و سه در پایه هشت آن هم از رسائل انجام می‌شود و در پایه ۱۰ نیز در فقه و اصول امتحان برگزار می‌گردد.
تحصیل غیر حضوری دروس خارج
رستم نژاد تصریح کرد: مساله دیگر تحصیل غیر حضوری دروس خارج است؛ یکی از مسایل مهم این است که طلاب باید در کلاس درس شرکت کنند؛ ولی بسیاری از طلاب استان‌ها می‌خواهند، ادامه تحصیل دهند، اما شرایط حضور در قم را ندارند؛ در این زمینه، یک مصوبه از قبل بوده و یک دستورالعمل اجرایی شورای عالی حوزه ناظر به این مساله است.
وی افزود: در اینجا به این ترتیب عمل کردیم که ساختاری ایجاد کنیم، طلبه در عین این که به صورت فیزیکی در کلاس حاضر نمی‌شود، نام وی در این درس ثبت شود؛ در این روش طلاب از طریق اینترنت و فضای مجازی می‌توانند درس خارج خود را ادامه دهند، ولی باید شرایط آن شامل: گوش دادن به درس و تقریر نویسی و… را داشته و ارایه کنند.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه به فرم ارزیابی مدارس علمیه اشاره کرد و گفت: پیش از این فرم‌هایی وجود داشت که به فرم‌های ۹۰ یا ۱۲۰ صفحه‌ای معروف بود که در این مدت، این فرم‌ها برای سهولت انجام کار و حفظ جامعیت، به فرم‌های ۸ صفحه‌ای مبدل شد و این مسئله در مسیر تصویب خواهی است که دو بار در شورای گسترش حوزه مطرح شد و اصلاحاتی صورت گرفت و پس از نهایی شدن؛ کار مهمی در این عرصه صورت خواهد گرفت.
وی افزود: مدارسی داریم که مجوز تحصیل و تدریس سطح یک را داشتند، ولی اکنون می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توانیم مجوز سطح دو را بدهیم یا خیر؟ حال به جای فرم‌های سنگین،آن‌ها را به فرم‌های کمتر و ساده تر مبدل کردیم که در مسیر تصویب خواهی است که اگر رخ دهد، بسیاری از مدارس از بلاتکلیفی خارج می‌شوند.
طرح‌های در نوبت تصویب
معاون آموزش حوزه‌های علمیه بیان کرد: از جمله طرح‌هایی که در نوبت تصویب است، می‌توان به مصوبه ۳۱۳ برای شورای عالی حوزه اشاره کرد که در خصوص مدارج علمی است؛ زیرا مدت زیادی از آن گذشته و نیازهای جدیدی شکل گرفته؛ نکته دیگر آن که بخش‌هایی ازاین مصوبه پس از تشکیل واحدهای جدید از آن کنده شده و زیر مجموعه آن واحدها قرار گرفته و متولی خاص پیدا کرده است؛ این مصوبه با نیازها و تقاضاها و مشکلات جدید طبقه بندی شده و در شرف تصویب خواهی از شورای عالی است.
آیین نامه گروه‌های علمی مدراس
وی افزود: مدارس باید سه گروه علمی داشته باشند که برای خود یک آیین نامه دارد و نهایی شده و باید به شورای آموزش برود و مسیر تصویب خواهی را بگذراند.
نظام اساتید و اصلاح شیوه معدل گیری در حوزه
رستم نژاد اظهارکرد: طرح نظام اساتید در معاونت آموزش نهایی شده و باید در شورای معاونان مطرح شود. همچنین اصلاح شیوه معدل گیری در حوزه در معاونت نهایی شده و باید به شورای عالی حوزه ارسال شود؛ حتی در شورای آموزش هم نهایی گردیده که به شورای عالی می‌رود و و این شورا اگر نظری دارد، اعمال می‌کند.
رستم نژاد بیان کرد: از دیگر این موارد می‌توان به مسابقات علمی، کمیسیون طرح سوال، آیین نامه آموزش مدارس علمیه، تحصیل همزمان طلاب در حوزه ودانشگاه، امور خاص تحصیلی(اموری است که خاص و ویژه است که مسیر طبیعی حوزوی را نمی‌گذراند که باید آیین نامه داشته باشد)، پذیرش طلاب فاقد تحصیلات تحت برنامه، انتخاب استاد در غیر از مدرسه محل تحصیل و… اشاره کرد.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت: در مورد انتخاب استاد در غیر از مدرسه محصل تحصیل، به دنبال راهی هستیم، که اگر طلبه‌ای استاد مدرسه خود را نپذیرفت و یا از نظرزمانی با کلاس آن استاد تلاقی داشت، بتواند با استاد دیگری این درس را بخواند؛ در این مسیر یک نوع هدایت تحصیلی انجام شده است.
وی اظهارکرد: دستورالعمل آموزش غیر حضوری از جمله این موارد است، زیرا تعدادی از طلاب می‌خواهند برخی از درس‌ها را به شکل غیر حضوری بخوانند که نیازمند دستورالعمل اجرایی لازم است و در این عرصه تلاش گسترده‌ای برای به روز رسانی پاسخ‌ها انجام شده است.
نظام جامع رشته‌ها
معاون آموزش حوزه‌های علمیه به طرح‌هایی که هنوز نهایی نشده، اشاره کرد و گفت: در زمینه نظام جامعه رشته‌ها،جلسات متعددی برگزار شده و به دنبال آن هستیم تا برای رشته‌های حوزوی یک نظام درختواره‌ای تصویب شود در همین راستا کسی که می‌خواهد رشته‌ای تاسیس کند، جایگاه این رشته را در درختواره مشاهده کند؛ اگر این نظام مشاهده شد، می‌توان جاهای خالی و یا متراکم را رصد و به انتخاب درست دست زد.
وی افزود: ۱۲ گروه دانشی را به شورای گسترش برده و مصوب کردیم، ولی راه زیادی داریم که باید زیرشاخه‌ها، گرایش‌ها و سطح بندی آن‌ها را مشخص کنیم.
رستم نژاد اظهارکرد: از دیگر مواردی که هنوز نهایی نشده، می‌توان به تدوین نظام جامع آموزش و همچنین تدوین سرفصل‌ها اشاره کرد که کار بسیار سنگینی است؛ زیرا سال تحصیلی نظام جدید حوزه یک سال را طی کرده، ولی سرفصل‌های سطح یک تمام نشده و در حال حاضر، متخصصان این دروس به شکل گسترده و قوی روی این سرفصل‌ها کار می‌کنند.
وی افزود: کار تدوین کلیات سطح ۲ و ۳ با قدرت انجام می‌شود و در خصوص سطح یک روی سرفصل‌ها و متون رفتیم و بعد از آن، باید نسبت به سطح ۲ و ۳ در هیئت اندیش ورزان، در خصوص کلیات سطح دو سه نظام جدید کار شود.
نظام جدید آموزشی
معاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت: پیشنهاد یک رویه و برنامه جدید آموزشی، به معنای کنار زدن نظام آموزشی جاری نیست؛ بلکه به معنای اصلاح و به روز رسانی آن برای پاسخ گویی به نیازهای جدید است” در این زمینه به دنبال تبدیل و معرفی کتاب‌ها، رشته‌ها و مشخص شدن وضعیت رشته‌ها هستیم؛ باید به این سمت برویم که رشته‌های تخصصی و طلاب تخصصی در سطوح بالا، مثل تفسیر و کلام موجودیت رشته‌ای خود را بیابند و رشته‌های آن‌ها به عنوان یک رشته تخصصی تصویب شود، نه اینکه این رشته‌ها را به عنوان رشته‌های میهمان لحاظ کنیم.
وی از بازنگری دستورالعمل‌های توسعه واحدهای آموزشی و تدوین و بازسازی آیین نامه اجرایی مصوبه ۹۴۴ مرتبط به جذب اساتید، نظام جامع اساتید و طرح ساماندهی اصلاح محدوده‌های درسی، بازنگری برنامه و متون آموزشی سفیران هدایت و طرح هدایت تحصیلی نخبگان و همچنین ساماندهی مراکز تخصصی به عنوان جمله طرح‌های در دست اقدام این مجموعه ذکر کرد.
رستم نژاد گفت: فعالیت‌های معاونت آموزش قطعاً در یک مصاحبه قابل طرح نیست و باید زمان بیشتری به این بحث اختصاص داده شود؛ زیرا ما به دنبال ایجاد نظامی هستیم که در آن کارها با تسهیل بیشتری انجام شود و توازن علمی در کشور ایجاد شده و نسبت به دانش افزایی هرچه بیشتر طلاب نیز اقدام شود.
وی در پایان تصریح کرد: در این زمین با توجه به مسیر، باید در مقابل ریل سازی و اجرا برآئیم و استلزمات کار نیز از سوی واحدهای مرتبط فراهم شود؛ قطعاً در این مسیر نیازمند مساعدت و همکاری بزرگان حوزه در شورای عالی، مدیریت حوزه‌های علمیه کشور، معاونت‌ها مدیریت‌های ملی و استانی و همچنین دستگاه‌های مختلف هستیم.
