شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
«نشست انقلاب اسلامی و توسعه فقه» از سلسله نشستهای چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی(ششمین نشست) با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین حسنعلی علی‌اکبریان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و حجت‌الاسلام و المسلمین مجتبی الهی خراسانی عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در تالار علامه طبرسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، در این نشست ابتدا حجت‌الاسلام علی اکبریان در ۵ محور مطالب خود را بیان کرد:۱- نقش فقه در شکل‌گیری انقلاب اسلامی؛ ۲- توسعه فقه پس از انقلاب اسلامی؛ ۳- عوامل مؤثر در توسعه فقه در انقلاب اسلامی؛ ۴- ارزیابی تحولات فقه در انقلاب اسلامی؛ ۵- بایسته‌های توسعه فقه در وضعیت کنونی.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه، محورهای سیزده گانه توسعه فقه پس از انقلاب اسلامی را چنین برشمردند: شکل گیری مراکز پژوهشی، گسترش فقه سیاسی، حل چالشهای حقوقی، نگاه درجه دوم به علم فقه، گسترش روش شناسی فقه، تشکیل جریان پاسخگویی به مسائل مستحدثه، تشکیل مدارس فقهی، تشکیل دروس جدید فقه‌های مضاف در متن حوزه، روی آوری به فقه مقارن، مطالعات تطبیقی در فقه، احیای آثار گذشتگان، تدوین دائره المعارف‌ها، توسعه آموزش در سطح بین المللی.
مدیر گروه فلسفه فقه و حقوق عوامل مؤثر در توسعه فقه را نیازهای روزافزون حکومت اسلامی، رویارویی با فقه اهل سنت، حقوق عرفی و روشنفکران سکولار دانست و در مقام ارزیابی گفت: توسعه فقه در مقایسه با دوران صفویه، در مقایسه با دانشگاه و در مقایسه با سایر علوم اسلامی مناسب است.
علی اکبریان، چهار محور بایسته برای توسعه فقه شمرد که عبارتند از: ورود به اجرای احکام شرعی، ورود مباحث جدید مانند فقه‌های مضاف به دروس آزاد حوزه، مقارن سازی و ایجاد زبان و ادبیات گفت وگو.
در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام مجتبی الهی خراسانی مطالب خود را در سه محور ذکر کرد: ریشه‌های اثرگذاری انقلاب اسلامی بر توسعه فقه، ابعاد ویژه توسعه فقه، ورود فقه به ساختارهای اجتماعی، تصمیم گیری و تصمیم سازی.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ریشه‌های اثرگذاری انقلاب اسلامی بر فقه را کاربردی شدن نظریه‌های فقهی، مواجهه فقیهان به متن پرسشها نیازها و مشکلات اجتماعی، برخورد فعال فقه با نیازهای جدید با ساخت فرایندهای پاسخگویی جدید، وردی فقیهانه به عرصه‌های اجتماعی، آشنایی حوزه فقه با فن آوریهای جدید آموزش و پژوهشی بر شمرد.
رئیس میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی عوامل اساسی توسعه فقه را مطالبه جامعه و نظام از فقه در حوزه‌های گوناگون مانند فرهنگ، بانگداری، هنر، سیاست دانست.
الهی خراسانی ابعاد توسعه فقه را در پنج محور بیان کرد:
۱- توسعه محتوا با تک نگاریهای مسأله محور به جای مجموعه نگاری، شکل گیری تحقیقات بین رشته ای، تحول در ساختار علم فقه ، شکل گیری فقه‌های نظام واره، توجه به حوزه روش شناسی، طراحی مدل و نظریه پردازی و تطبیق آنها؛
۲- توسعه مرجعیت و کاربرد علمی و اجتماعی با طراحی مدلهای جدید، مرجعیت فقه در تصمیم سازی، پدیدارشدن نقاط خلأ فقه در پاسخ به نیازها؛
۳- توسعه فرهنگ حاکم بر محیط درونی فقه با احساس نیاز به نیازهای انقلاب اسلامی در میان عالمان اسلامی، طرحهای کاتالیزور برای توسعه تحقیقات علمی، فرهنگ ارزیابی سیستمی؛
۴- توسعه منابع انسانی با افزایش تجربه محیطی و زیست ملی و جهانی منابع انسانی علوم اسلامی، مواجهه مستقیم با مطالبات و نیازهای جدید، افزایش کمی نیروی انسانی فقهی، میان رشته‌ای شدن؛
۵- توسعه نظامهای پشتیبان با توسعه کمی آموزشهای فقهی، توسعه منابع انسانی، رسمیت یافتن رشته‌های فقهی و نهادهای پژوهشی، تشکیل نهادهای بین المللی.
بنابر گزارش پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پایان، سخنرانان به پرسشها و نقدهای ناقدان پاسخ دادند.
