شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
«فقها و چالش شهرت؛ پژوهشی تحلیلی بر تنقیح مباحث علمای اصول درباره اماره شهرت»، «نمازجمعه؛ سلسله درس‌های خارج فقه آیت‌الله مهدوی کنی»، «بورس بازی در نگاه شریعت»، «ضمانت سپرده‌ها در بانکداری بدون ربا» و «نگاهی به زکات در اسلام و مسائل کنونی آن» آثاری هستند که به‌تازگی از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) روانه بازار نشر شده است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، دانشگاه امام صادق (ع) چندین اثر در حوزه فقه و اصول، اقتصاد اسلامی و عبادات در سال ۱۳۹۹ منتشر ساخته است که به معرفی آن می‌پردازیم؛ علاقه‌مندان می‌توانند پس از معرفی اثر، ۳۵ صفحه آغازین کتاب را دانلود و مطالعه نمایند.
«فقها و چالش شهرت؛ پژوهشی تحلیلی بر تنقیح مباحث علمای اصول درباره اماره شهرت»
کتاب حاضر، پژوهشی است پیرامون یکی از امارات ظنی یعنی شهرت، که اعتبار و حجیت آن همواره مورد اختلاف علمای اعلام بوده است؛ جالب توجه اینکه این اماره هرگز به صورت یک مبحث اصولی محض و مستقل در سطح تحقیقات و پژوهش‌های آکادمیک و حوزوی مورد بررسی قرار نگرفته است.
بر این اساس تلاش مؤلف بر این بوده است که پژوهش حاضر و مباحث مطرح را به نحوی مطرح و مورد کنکاش قرار دهد که برای هر دو قشر حوزوی و دانشگاهی روان و قابل فهم گردد.
شهرت در این اثر بر حسب مباحث مختلف حجیت و ترجیح و انجبار و وهن به اقسام متعددی تقسیم می‌شود که در هر مبحث قسم یا اقسام خاصی از آن مورد کنکاش قرار می‌گیرد و در واقع نه‌تنها به لحاظ حجیت که از حیث ترجیح و جابریت شهرت، نیز میان علماء اشکالات و اختلافات زیادی روی داده است، تا جایی که بعضی از علما هیچ‌یک از مزایای مذکور را برای شهرت قائل نشده‌اند و برعکس بعضی از علمای اصول آن را به عنوان یک دلیل معتبر در کلیه مباحث تلقی نموده‌اند، و هم موافقان و هم مخالفان برای اثبات مدعای خویش سخنان شدید‌اللحنی نسبت به طرف مقابل خود ابراز نموده‌اند.
هدف پژوهش این است که نقطه‌نظرها و اقوال علمای اصول فقه شیعه را در مورد حجیت شهرت به عنوان یک اَماره ظنی گردآوری نموده و ادله مختلف آنان که در مورد انواع شهرت که روایی و فتوایی و استنادی است را از نظر ترجیح و جبر ضعف سند و دلالت یا وهن قوّت سند و دلالت اخبار را به نحو واقعی و کامل بیان نمایید و با توجه به منطقی‌ترین و قوی‌ترین استدلال، آراء مختار در هر مسئله را تبیین نموده و نیز وجه تمایز شهرت قدمائی نسبت به شهرت متأخرین و اختلاف یا اتحاد مفهومی و مصداقی دو واژه «اشهر و مشهور» را که بسیار در اقوال علمای اصول و فقه کاربرد دارد، در بوته کاوش و تحلیل قرار دهد.
اثر حاضر دربردارنده پنج فصل می‌باشد که هر فصل از چند مبحث تشکیل می‌شود که به شرح ذیل است:
فصل اول: کلیات، که مربوط به بررسی مفهومی کلید واژه‌ها و انواع شهرت و سیر تطوّر تاریخی شهرت است. فصل دوم: در برگیرنده مباحث حجیت شهرت فتوایی و مباحث الحاقی متفرع بر شهرت فتوایی و نمونه‌های فقهی آن. فصل سوم: مباحث ترجیح به شهرت روایی و شهرت فتوایی و شهرت عملی به علاوه مرتبه شهرت در بین مرجحات و مثال‌های فقهی و روایی ترجیح را در بر دارد. فصل چهارم: در برگیرنده مباحث جبر و وهن در اثر شهرت و مثال‌های فقهی و روایی آن. فصل پنجم: مربوط به مباحث شهرت قدمائی و شهرت متأخرین به علاوه مبحث «اشهر» و «مشهور».
گفتنی است، این کتاب توسط دکتر حسن جلالی به رشته تحریر درآمده است. مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب
نماز جمعه؛ سلسله درس‌های خارج فقه آیت‌الله مهدوی کنی
یکی از مباحث مهم فقهی، مسئله نماز جمعه است که در شرایط کنونی دارای اهمیت خاص می‌باشد؛ زیرا اولا حکم شرعی آن در زمان غیبت مورد اختلاف شدید فقها است و از سوی دیگر با تشکیل حکومت اسلامی بر مبنای نظریه ولایت فقیه توسط حضرت امام(ره) به صورت یکی از مسائل مبتلا به درآمده است که از شئون حکومت به شمار می‌رود و باید وظیفه شرعی حاکم و عموم مومنین نسبت به آن روشن شود. در مورد مبحث نماز جمعه بیش از دویست کتاب جداگانه – غیر از کتب فقهی منظم که از طهارت تا دیات را در بردارند – مستقلا در خصوص نماز جمعه نوشته شده است. علمای بزرگی در مکتب اسلام در این رابطه صحبت کردند و نظرات در زمینه آن گوناگون و معرکه آراء است.
آیت‌الله مهدوی کنی(ره) که از فقهای عصر حاضر بود و تولیت مدرسه علمیه مروی تهران را به عهده داشت و مجتهد جامع الشرایط بود در سال ۱۳۷۰ در دروس خارج فقه خود به این مبحث پرداخت و به ارائه و بحث پیرامون ادله و آراء و در نهایت بیان نظر خود همت می‌گمارد. کتاب حاضر اولین مجموعه از دروس خارج فقه آیت‌الله مهدوی کنی(ره) است که مورد تحقیق و تنظیم قرار گرفته است.
مباحث آیت‌الله مهدوی کنی در این کتاب در چهارده فصل مدون شده است. مباحثی همچون مفهوم اجتهاد نزد اهل سنت، شرایط وجوب نماز جمعه در زمان حضور امام و عصر غیبت، بررسی روایات مربوط به نماز جمعه، بررسی نظر علمای مختلف از جمله آیت‌الله بروجردی، علامه مجلسی، شهید ثانی، شیخ عبدالکریم حائری در این کتاب به شیوه مستدل و متقن توسط ایشان ارائه شده است. بخش پایانی این کتاب به جمع بندی و نظر ایشان پیرامون مبحث نماز جمعه در غصر غیبت اختصاص دارد که بسیار قابل توجه و کارآمد است.
گفتنی است، این کتاب توسط سید احمد سجادی و عبدالحسین توده فلاح به رشته تحریر درآمده است. مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب
بورس بازی در نگاه شریعت
بورس بازی (سفته بازی) در سهام همواره یکی از موضوعات قابل توجه در بازار سرمایه بوده است. گاهی اوقات از واژه‌های نوسان گیری و سوداگری نیز برای معاملات بورس بازانه استفاده می‌شود. این واژه معمولا در برابر سرمایه گذاری قرار می‌گیرد. بورس بازی به معنای وارد شدن به تعاملات مالی پرریسک به منظور سود بردن از نوسانات ارزش دارایی در کوتاه مدت است. در طول تاریخ بازارهای مالی همیشه سردردگمی و دوگانگی در برخورد با مفهوم بورس بازی وجود داشته است.
در این کتاب با ارائه موضوع شناسی دقیقی از بورس بازی، تحلیل فقهی جامعی از شقوق مختلف بورس بازی ارائه شده است. این شقوق شامل بورس بازی با فرض عدم استفاده از رفتارهای مخربی چون دستکاری بازار و استفاده از اطلاعات نهانی، بورس بازی با فرض دستکاری بازار و بورس بازی با فرض استفاده از اطلاعات نهانی است.
پژوهش پیش رو از حیث ساماندهی شکلی مشتمل بر دو بخش و هفت فصل است. بخش اول به موضوع شناسی بورس بازی اختصاص یافته که خود دارای سه فصل است. فصل اول به کلیاتی از بورس بازی و تعاریف متداول آن اشاره دارد. فصل دوم سعی شده به موضوع دستکاری بازار و معامله با اطلاعات نهانی و استفاده گسترده بورس بازان از این رفتارهای مخرب برای کسب سود به تفصیل پرداخته شود. فصل سوم نیز نقش بورس بازی بر بروز حباب‌های بورس بازانه و نوسانات شدید در پارادایم مالی کلاسیک و مالی رفتاری مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم کتاب به فقه بورس بازی اختصاص دارد که خود شامل چهار فصل است که در آن‌ها به مباحث فقهی شقوق مختلف بورس بازی پرداخته شده است.
مخاطبان این کتاب اساتید دانشگاه، دانشجویان رشته‌های مالی، اقتصاد و حسابداری، مسئولان، فعالان و خبرگان بازار سرمایه می‌باشند. امید می‌رود این کتاب بتواند در راستای اعتلای دانش مالی اسلامی و به طور خاص بازار سرمایه اسلامی نقش خود را ایفا کند.
گفتنی است، این کتاب توسط مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید عباس موسویان و محمد توحیدی به رشته تحریر درآمده است. مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب
ضمانت سپرده‌ها در بانکداری بدون ربا
یکی از روش‌های دستیابی به ثبات مالی در نظام مالی؛ بهره‌گیری از سازوکار ضمانت سپرده‌هاست. صندوق ضمانت سپرده‌ها در زمان توقف نهاد عضو؛ با منابع مالی خود که از حق عضویت‌های پرداختی توسط نهادهای عضو و عایدی‌های حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها حاصل می‌شود، تا سقف مشخصی به جبران خسارت سپرده‌گذاران اقدام می‌کند.
طبق قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه این نهاد در کشور تأسیس شده است و در حال فعالیت است.
فصل اول کتاب به سازوکار متعارف ضمانت سپرده‌ها می‌پردازد. برای این منظور به خاستگاه ضمانت سپرده‌ها، بانکداری و کارکردهای آن، ورشکستگی و بحران‌های مالی، ثبات مالی و اصول ضمانت سپرده‌ها اشاره می‌شود. فصل دوم به سازوکار ضمانت سپرده‌ها در کشورهای اسلامی اشاره می‌کند. در این فصل به نظریات پیرامون ضمانت سپرده‌ها که در کشورهای اسلامی کار شده است و تجربیات عملی ضمانت سپرده‌ها در کشورهای اسلامی اشاره می‌شود. فصل سوم به قانون عملیات بانکی بدون ربا که در سال ۱۳۶۲ به تصویب رسیده است و انواع مدل‌های بانکداری اسلامی که مبنای عملیات کنونی شبکه بانکی است؛ اشاره می‌شود. فصل چهارم به بیان مبانی فقهی اشاره می‌شود. در این فصل به عقودی که بیشترین شباهت را به سازوکار ضمانت سپرده‌ها را دارند، پرداخته می‌شود. در فصل پنجم ابعاد مختلف فقهی ضمانت سپرده‌ها بیان می‌گردد و در نهایت الگوی فقهی ضمانت سپرده‌ها در بانکداری بدون ربای ایران معرفی می‌شود.
گفتنی است، این کتاب توسط محمدامین صلواتیان به رشته تحریر درآمده است. مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب
نگاهی به زکات در اسلام و مسائل کنونی آن
خداوند عادل و حکیم با تشریع زکات به عنوان حق فقرا در اموال اغنیا به یاری فقرا شتافت. به گونه‌ای که روایات وجوب آن را از ضروریات دین شمرده و مقدار آن را برای رفع فقر کافی دانسته است. به خاطر اهمیت زکات در فرهنگ اسلامی یکی از دغدغه‌های نظام اسلامی و خواست به حق مومنین فراهم آوری زمینه‌های لازم نظری و عملی برای اجرای کامل آن در ایران اسلامی است.
کتاب حاضر با یک مطالعه تطبیقی به بررسی ابعاد معنوی، فقهی و اقتصادی زکات در اسلام به امکان سنجی فقهی توسعه موارد وجوب و احیای موارد خارج شده از آن می‌پردازد. این کتاب نشان داده، انتخاب رای فقهی می‌تواند اثر مهمی روی افزایش یا کاهش عایدات زکات و در نتیجه زدودن فقر از چهره جامعه اسلامی داشته باشد.
این پژوهش در شش فصل تنظیم شده است. در فصل اول و دوم به گستره زکات در قرآن و ویژگی‌ها و آثار پرداخت زکات می‌پردازد. در فصل سوم و چهارم به مبحث زکات در روایات فقه شیعه و اهل سنت همت می‌گمارد. در فصول پنجم، ششم ضمن بهره گیری از مطالعه‌های پیشین در جهت گسترش پایه مالیاتی زکات، دلایلی جدیدی را برای توسعه موارد وجوب آن اقامه کرده است.
این مطالعه چالش قابل اعتنایی را در مدل‌های برآورد ظرفیت زکات بالقوه دیده و مدل تکاملی جدیدی را برای واقعی تر کردن برآورد ظرفیت زکات پیشنهاد داده است. کتاب حاضر در نهایت به مسأله تحلیل اقتصادی اثر زکات بر رشد و توسعه اقتصادی از جنبه مالیات بودن آن نیز توجه کرده است.
گفتنی است، این کتاب توسط محمد اسماعیل توسلی و ام کلثوم فیاضی به رشته تحریر درآمده است. مطالعه ۳۵ صفحه آغازین کتاب
