شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مؤسسه فرهنگی اشراق و عرفان، کتاب «بررسی فقهی فلسفه ورزی و فلسفه آموزی» تقریرات درس خارج آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور را منتشر کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، مؤسسه فرهنگی اشراق و عرفان، کتاب «بررسی فقهی فلسفه ورزی و فلسفه آموزی»، تقریرات درس خارج آیت‌الله علیرضا اعرافی را که به کوشش سید نقی موسوی آماده چاپ شده است، منتشر کرد.
این کتاب در چهار فصل سامدندهی شده است: نویسنده در فصل اول به کلیات پژوهش می‌پردازد که زیر عنوان‌های «مفهوم‌شناسی»، «بیان مسأله و پیشینه پژوهش» را دربردارد. او در فصل دوم به «ادله ممنوعیت تأملات عقلانی، فسلفه‌ورزی و فلسفه آموزی» در دو بخش «ادله عامه» و «ادله خاصه» و در فصل سوم نیز به بررسی «ادله رجحان، ادله ممنوعیت تأملات عقلانی، فسلفه‌ورزی و فلسفه آموزی» در دو بخش «ادله عامه» و «ادله خاصه» می‌پردازد.
همچنین نگارنده در فصل چهارم با عنوان «پیوست: نگاهی به مخالفت فلسفه ورزی در اندیشه غرب»، به بررسی چهار جریان «شکل‌گرایی و سوفیسم»، «ایمان‌گرایی در کلام مسیحی»، «تجربه‌گرایی در فلسفه» و «عرفان‌های سکولار و نوظهور» پرداخته است.
آیت الله اعرافی در پیشگفتار این کتاب چنین می‌نویسد: «این کتاب، مباحثی است در خصوص موضوعی باسابقه و پرچالش تاریخ اسلام که به اجمال در مباحث فقه تربیتی، مطرح و سپس در جلسات متعدد، بررسی و توسط حجت الاسلام سید نقی موسوی، تحقیق، تقریر و تکمیل شده است.
اندیشه‌ورزی به روش نظری و فلسفی از دیرباز در جریان بوده و گاهی نیز در خدمت اندیشه‌ها و معارف الهی و وحیانی و احیاناً در جهت مقابل آن به کار گرفته می‌شده است. این مقوله از لحاظ اعتبار روایی آن و جواز و حرمت فقهی همواره مورد مجادله و مناقشه بوده است و به طور کلی موافقت و مخالفت با فلسفه، منظر عرفان و حتی کلام پرونده قطوری دارد و گاهی این مباحثه فکر به مجادله‌ها و منازعه‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی انجامیده است.
این مسأله مهم و تاریخی گرچه بارها از نگاه معرفت‌شناسی و ارزش معرفت‌زایی و میزان اعتبار روایی آن مورد بحث و کنکاش قرار گرفته؛ اما با رویکرد فقهی غالباً به صورت ضمنی بررسی شده است؛ از این رو، این دفتر کوشیده با رویکرد فقهی و اجتهادی به این مسأله بپردازد.
در این مجال چند نکته مورد توجه است:
- رویکرد این بحث، فقهی و اجتهادی است و البته در برخی از استدلال‌ها مبانی معرفت‌شناسی نقش مهمی دارد،؛ به همین دلایل گاهی به مباحث معرفت‌شناسی نیز به اختصار و اجمال پرداخته شده است.
- رویکرد اساسی متن، دفاع از جواز و رجحان اندیشه‌ورزی فلسفی و نظری است، نه حمایت مطلق و از فلسفه‌های خاص؛ بنابراین، این متن از ارزش اصولی و بنیادی و جواز و بلکه رجحان فقهی اندیشه روزی نظری و فعالیت فکری عقلی دفاع می‌کند؛ اما از مکاتب و مشارب خاص فلسفی دفاع نمی‌کند و به آنها تعصب نمی‌ورزد؛ بلکه کمال این روش نظری و عقلانی را در آزادی از تعصبات به ظاهر فلسفی می‌داند.
- غنای متون دین و کتاب و سنت و شمول آن معارف والای عقلی و نظری، موضع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد؛ البته همه معارف بلند دینی نمی‌تواند با شیوه عقلانی متعارف تطبیق شود.»
در ابتدای فصل چهارم این کتاب آمده است: «مخالفت با فلسفه و فلسفه ورزی، به مسلمانان اختصاص ندارد و تاریخ اندیشه غرب نیز ضدیت و مخالفت با عقل، روش عقلی، تفلسف و آموزش فلسفه وجود دارد؛ هرچند در باب نوع و میزان مخالفت و ستیز با فلسفه تفاوت‌هایی دیده می‌شود.
با ملاحظه مجموعه شواهد می‌توان سه نوع مخالفت با فلسفه را در تاریخ اندیشه غرب دسته‌بندی کرد: «مخالفت با عقل و تأملات عقلانی»، «مخالفت با فلسفه‌های موجود» و «مخالفت با کاربرد فلسفه و روش فلسفی در فهم دین».
همچنین در زیر عنوان «جریان عرفان‌های سکولار و نوظهور» از فصل چهارم این کتاب می‌خوانیم: از دیگر جریان مخالف عقل و فلسفه، جریان‌های عرفانی و عرفان‌های سکولار و نوظهور است؛ عرفان‌هایی که بر اثر چالش‌ها معنوی در غرب معاصر سر بر آورده، عقل و روش تعقلی و نیز دانش فلسفه را مانع عقاید خود می‌داند و در این باره، سخنان اشو قابل توجه است.
فلسفه ستیزی در عرفان اشو
«یکی از اصول اشو نفی ذهن است، او معتقد است، ذهن عادت دارد همه چیز را به دو قسمت تقسیم کند و آن وقت به آن دو نگاه کند. ذهن هرگز توانایی درک کل را ندارد. به دلیل جایگاه منفی ذهن در مکتب اشو، وی به نقد فلسفه، علم و تکنولوژی می‌پردازد.
او اعتقاد دارد، فلسفه، ذهن را خیلی راضی می‌کند؛ فیلسوفان خیلی فکر می‌کنند؛ آنها عمرشان را با فکر کردن هدر می‌دهند؛ بدون اینکه مطلقاً کاری انجام دهند؛ فیلسوفان معمولاً کنار جاده ایستاده‌اند؛ اما تصمیم نمی‌گیرند؛ ذهن یک فیلسوف بزرگ است؛ به همین دلیل است که بعد از هزاران سال فیلسوفان کار مهمی انجام نداده‌اند.
او معتقد است، فلسفه، ور رفتن با ذهن است؛ فکر کردن، یک کار صرفاً تجملی و نظریه بافی است؛ فلسفه ربطی به واقعت ندارد؛ امروز فلسفه در حال مرگ است.»
بنابرگزارش رسا، مؤسسه فرهنگ اشراق و عرفان، کتاب «بررسی فقهی فلسفه ورزی و فلسفه‌آموزی» را در ۲۴۸ صفحه با شمارگان ۱۵۰۰ نسخه و به قمیت ۵۰۰۰ هزار تومان منتشر کرده است.
