توسعه علوم اسلامی در بستر تعامل حوزه علمیه خراسان و قم

اختصاصی شبکه اجتهاد: معاون آموزش حوزه علمیه خراسان به همراه مدیر مدارج علمی و مدیر مدرسه عالی سطح چهار در سفر به شهر قم با علما، اساتید و برخی مدیران حوزه علمیه قم دیدار کردند. حجت‌الاسلام والمسلمین سید حمید علوی آزیز با اساتید معظم: محمدمهدی شب‌زنده‌دار، جواد مروی، محمدجواد فاضل لنکرانی، علی‌اکبر سیفی مازندرانی، سیدجواد شهرستانی، محمد حاج‌ابوالقاسم، محمدحسین فلّاح‌زاده، مهدی رستم‌نژاد و نیز برخی مدیران مراکز فقهی دیدار و پیرامون مسائل فی‌مابین این دو حوزه کهن گفتگو کردند.

امتیازات حوزه کهن خراسان، مانند پرورش عالمان ادیب مورد توجه قرار گیرد

استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار در این دیدار، وجود بارگاه ملکوتی علی بن موسی‌الرضا (علیه‌السلام) در مشهد را برای حوزه علمیه مغتنم دانست و بیان داشت: در حوزه کهن خراسان از قدیم‌الایام رجال عظیم الشان و علمای فاضلی بودند و یکی از امتیازات این حوزه وجود فحول علما در رشته ادبیات عرب است که باید تحفظ شود و قهراً هر کجا که قبور ائمه (صلوات‌الله علیهم) باشد شایسته است که حوزه‌های علمیه‌ی قوی هم در آنجا دایر باشد.

این استاد خارج حوزه علمیه قم افزود: قطعاً جفاست اگر خدای ناخواسته برکات حوزه علمیه خراسان تنزّل پیدا کند و ضعیف بشود بلکه تحول سریع و عظیم باید به نحو شایسته اجابت شود.

عضو فقهای شورای نگهبان ضمن یادآوری تجربه‌های طولانی و هزارساله حوزه‌های علمیه شیعی، تحفّظ بر سنت‌های کارآمد و توجه به آن در برنامه‌های آموزشی را امری ضروری دانست و خاطرنشان کرد: این تحفظ در کنار استفاده از پیشرفت‌های بشری است لکن نکته مهم این است که استفاده از امکانات، نباید منجر به فراموش شدن و غفلت از سنت‌های کارآمد شود در حالی که معتقدیم اگر در دانشگاه هم این موارد اعمال بشود، پیشرفت بیشتری حاصل می‌گردد.

توجه به سنت‌های کارآمد حوزه‌های علمیه در برنامه‌ریزی‌ها

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: یکی از سنت‌های کارآمد حوزه‌های علمیه توجه علمای گذشته به نظم و شعر بود به‌گونه‌ای که علوم را در قالب شعر حفظ می‌‌کردند که این امر سبب می‌شد بسیاری از علوم در ذهن ماندگار بشود و طلاب هنگام درس استحضار به مطلب داشته باشند و نکات علمی سریع در ذهنشان تداعی گردد. همانند ‌آیت‌الله بروجردی که به جهت حفظ الفیه ابن مالک، معلومات بسیاری در زمینه ادبیات عرب داشتند و زمانی را برای مرور این حفظیات گذاشته بودند.

شب‌زنده‌دار اظهار داشت: مسئله ایجاز در عبارات، مباحثه قبل و بعد درس، تقریر نویسی به همان شیوه و آئین نامه‌ای که دارد و نیز تدریس در کنار تدرّس، عناصری است که اگر تحفظ بشود سبب می‌‌شود که طلبه متقن، شکوفا و قوی بشود و اگر این عناصر تضعیف بشود قهراً ثمرات آن هم کم‌رنگ خواهد شد.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه در ادامه به نقش مؤثر اساتید در تربیت و پرورش طلاب اشاره کرد و افزود: حقیقت حوزه در کنار علم، اهتمام به امر تهذیب و معنویت است و اگر استاد خود مهذّب باشد، طلبه هم درس و هم اخلاق را در کنار هم تعلیم می‌گیرد و این دو ویژگی اصیل در طلبه سبب می‌‌شود که طلبه از مسئولیت خود غافل نشود و بهتر بتواند به اقتضائات روز پاسخگو باشد.

استقلال حوزه کهن خراسان لازم، اما استغناء حوزه‌ها از یکدیگر موجب آسیب است

‌استاد شیخ جواد مروی در این دیدار گفت: یکی از دغدغه‌های اینجانب همیشه این بوده است که دو حوزه علمیه کهن قم و خراسان نباید از یکدیگر دور باشند و فاصله‌ای بینشان باشد و من همیشه نگرانی این موضوع را داشته‌ و دارم.

عضو شورای عالی حوزه علمیه قم با اشاره به‌ضرورت همگرایی در دنیای امروز، ضمن حفظ مرزها، بر همگرایی دو حوزه علمیه قم و خراسان تأکید و ابراز کرد: اینکه در حوزه علمیه خراسان استقلال باشد موافقم، رویه استقلال در حوزه آری لکن استغنا نه، اگر احساس بی‌نیازی شد این یک آسیب جدی به بدنه حوزه است، بلکه بایستی از تجارب یکدیگر استفاده نمود و نقاط قوت را بکار گرفت و نقاط ضعف را کنار گذاشت

وی افزود: باید هر دو حوزه از ظرفیت‌های هم مطلع باشند و شایسته است که از معجون دستاورد‌های قوی‌ترین حوزه جهان تشیع استفاده کرد و بهره‌مند گردید.

استاد خارج حوزه علمیه قم بیان کرد: گسترش برنامه‌های ظاهری نباید مانع از محتوای غنی و قوی حوزوی شود، کسانی می‌‌توانند در حوزه فکر و اندیشه مؤثر باشند که دارای عمق علمی و برخوردار از جوشش‌های درونی باشند، اگر بنا باشد با کثرت برنامه‌ها خروجی مطلوب مدنظر حاصل نگردد یک آسیب جدی است و بایستی طرح تعمیق علوم اسلامی را دنبال کنیم.

مروی در ادامه بر اهمیت مسئله مطالعات راهبردی در حوزه‌های علمیه تأکید کرد و ضرورت وجود چنین جایگاه و مرکزی در حوزه و انجام مطالعات آن را ضروری دانست.

ضرورت بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و تجارب دو حوزه علمیه قم و خراسان

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با ابراز وجود برخی ضعف‌ها در زمینه مدیر و استاد، یکی از علل موفقیت‌های حوزه سابق را وجود مدیران و اساتید موفق دانست و بر ضرورت پرورش مدیران و اساتید موفق برای حوزه‌های علمیه تأکید و از تبدیل شدن تدریس به یک نگاه شغل محور برحذر داشت و تدریس را یک رسالت بزرگ خواند.

وی ادامه داد: دو آسیب دیگر برای حوزه‌های علمیه مطرح است، یک آسیب این است که آموزش و پژوهش تصور کنند که دو تافته جدا بافته هستند در حالیکه به هیچ‌وجه این جدایی به مصلحت نیست و یک هماهنگی خوب لازم دارد، دومین آسیب هم این است که برخی گمان کنند مسئله تهذیب، یک تافته جدا بافته در حوزه است و درد بزرگی است که استادی چند ماه بگذرد اما هیچ دغدغه‌ای در این زمینه نداشته باشد و به مطالب اخلاقی نپرداخته باشد.

‌این استاد حوزه علمیه قم افزود: یک اصل اساسی در حوزه‌های علمیه مسئله تعمیق دروس است و محدوده دروس به این مسئله آسیب‌زده است و عدم تعمیق را در پی دارد که برای این امر لازم است تدبیری صورت گیرد.

وی با اشاره به ضروری بودن ورود طلاب و فضلای دروس خارج به مسائل مستحدثه و پاسخگویی به نیازهای روز، این ورود را دارای چارچوب معینی دانست و اظهار کرد: در این زمینه اولاً استاد باید خوب کار کند و محتوای قوی داشته باشد در عین حال لازم است یک حلقه مشورتی هم در آن موضوع وجود داشته باشد، ثانیاً شایسته است که طلبه پنج یا شش سال درس خارج سنتی را گذرانده و کار کرده باشد، بعد ورود پیدا کند. لکن نظر بنده این است که استاد محترم تلفیق کند، سه جلسه فقه غیر مستحدثه و سه جلسه فقه مستحدثه برای همان طلاب برگزار نماید و الا ورود سریع به این زمینه آسیب زاست.

حوزه علمیه مشهد باید در شأن حضرت رضا (ع) باشد

استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در این دیدار، ضمن تبریک اعیاد ماه رجب و دعا برای اعتلای روز افزون حوزه‌های علمیه، دغدغه تربیت عالمان فاضل و انقلابی را یک اهتمام و توفیق مقدس خواند و افزود: مرحوم والد ما عنایت خاص به حوزه علمیه خراسان داشتند و یکی از آرزوهای ایشان این بود که حوزه علمیه خراسان قوی، بروز و جامع باشد و مکرراً می‌‌فرمودند حوزه علمیه مشهد باید در شان حضرت رضا (صلوات‌الله‌علیه) باشد و تأسیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در راستای همین دغدغه بود و وصیت ایشان بود که این مراکز فقهی استمرار یابد و تقویت بشود؛ و هدف والد ما پرورش فضلایی بود که خروجی آن تربیت استاد برجسته سطوح عالی، پرورش متخصص و نظریه‌پرداز در مسائل جدید باشد تا بتواند پاسخگوی نیاز‌های زمان باشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم از گزارشات واصله مرکز فقهی ائمه اطهار در مشهد ابراز خرسندی نمود و خطاب به حجت‌الاسلام علوی آزیز خاطرنشان کرد: این مرکز که دغدغه رشد و تعالی طلاب را دارد، پایگاه خود حوزه علمیه خراسان است و مستلزم عنایت بیشتر به این مرکز تخصصی است.

وی افزود: این مراکز تخصصی براساس منویات مقام معظم رهبری و با دغدغه پاسخگویی به نیاز‌های انقلاب پیش می‌رود و حتماً باید این مراکز علمی حفظ شود چرا که انقلاب اسلامی ثمره حوزه‌های علمیه است و حفظ آن هم بر دوش حوزه‌های علمیه می‌‌باشد.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) ادامه داد: خدمت طلاب به اسلام و گذراندن عمر در این مسیر مبارک توفیق بزرگی است و زمانی این احساس مسئولیت افزون‌تر می‌‌شود که دشمنان ما عزم بر ریشه‌کن کردن مسلمانان و شیعیان دارند و هزینه‌های هنگفتی در این راه صرف می‌کنند.

ضرورت ارتقای مجموعه حوزه‌های علمیه و تعاملات علمی متقابل حوزه قم و مشهد

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ارتقای مجموعه حوزه‌های علمیه، خصوصاً حوزه علمیه خراسان را ضروری دانست و افزود: برنامه‌ریزی باید به شکلی باشد که برای مثلاً ده سال آینده بر کم و کیف برنامه‌ها افزوده بشود و جهات علمی و تقوایی قوی‌تر بشود، اگر مسائل علمی، تقوایی، انقلابی و سیاسی تمام حوزه‌های علمیه پربارتر و تقویت بشود، ضریب دفاع از انقلاب بالا می‌‌رود و هرچه این مسائل خدای ناخواسته تضعیف بشود، در مقابل ضریب دفاع از انقلاب کاهش پیدا می‌کند و این امر ملازمه دارد.

فاضل لنکرانی در ادامه بر تعامل علمی هر چه بیشتر حوزه علمیه مشهد و حوزه علمیه قم تأکید کرد و گفت: برگزاری دروس خارج مشترک و نشست‌های تخصصی مشترک با توجه به ظرفیت‌های موجود یک امر ضروری است و همچنان که از برخی از اساتید حوزه علمیه قم در مشهد استفاده می‌‌شود لازم است که از برخی از اساتید حوزه علمیه مشهد هم در قم استفاده بشود و متصدی برگزاری این نشست‌ها خود حوزه باشد.

زیربنای تعلیم و فراگیری علوم حوزوی ادبیات عرب است

استاد علی‌اکبر سیفی مازندرانی نیز در این دیدار و گفتگو اظهار داشت: قبل از رسیدن به درس خارج، طلاب باید در قدم اول اهتمام به فراگیری ادبیات عرب را داشته باشند به‌گونه‌ای که طلبه توانایی خواندن صحیح و حتی نوشتن یک رساله و مقاله به زبان عربی را داشته باشد.

مدیر معهد الاجتهاد الفعال، افزود: اگر طلبه در یادگیری ادبیات عرب دچار نقص شود پس از آن در مقاطع بالاتر مثل رسائل و مکاسب و کفایه به مشکل برمی‌خورد و غرض تام یادگیری حاصل نمی‌‌گردد لذا باید از ابتدا طلبه در ادبیات عرب خود را قوی و محکم بسازد و الا در فهم دروس ما بعد آن دچار آسیب می‌گردد.

مدرِّس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم ضمن تجلیل از حوزه کهن خراسان در زمینه ادبیات عرب که از دیرباز معروف بوده است، تأکید کرد: زیربنای تعلیم و فراگیری علوم حوزوی ادبیات عرب است و اهتمام به آن بخصوص ادبیات کاربردی ضروری است و هرگونه غفلت از آن، برای حوزه‌‌‌های علمیه ما ضایعه آفرین است.

وی ادامه داد: در کنار درس و مسئله تحصیل جدی، پرداختن به مسئله تهذیب و افزایش سطح معارف در بین طلاب یک امر حیاتی است و اهتمام به آن تا حدی است که بسیاری از علمای گذشته بجهت همین شناخت و معرفت بود که بسیاری از سختی‌‌‌ها و مشکلات در مسیر علم‌آموزی را تحمل می‌‌کردند و لذت علم را می‌‌چشیدند و به آن عشق می‌‌ورزیدند که این عشق ناشی از همین عمق معرفت بود.

سیفی مازندرانی در ادامه اظهار کرد: در کنار توجه جدی به دروس خارج سنتی، پرداختن به مسائل روز جامعه اسلامی و فقه معاصر در راستای تقویت نظام اسلامی و پاسخ به نیاز‌‌‌های جامعه یک امر ضروری است.

دو شخصیت بزرگ جهان اسلام مایه افتخار حوزه کهن خراسان هستند

استاد سیدجواد شهرستانی، ضمن ابراز خیر مقدم، با اشاره به افتخارات حوزه کهن خراسان از قدیم‌الایام، دو شخصیت برجسته جهان اسلام در عصر کنونی را ادامه این افتخارات حوزه دانست و افزود: دو شخصیت بزرگ جهان اسلام حضرت ‌آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای و حضرت ‌آیت‌الله سید علی سیستانی از پرورش یافتگان حوزه علمیه خراسان هستند و این مایه افتخار حوزه کهن خراسان است.

وی ضمن تمجید از علمای کنونی مشهد همچون ‌آیت‌الله مرتضوی، ‌آیت‌الله اشرفی شاهرودی، ‌آیت‌الله رضازاده و ‌آیت‌الله حاج شیخ مهدی مروارید، حضور این شخصیت‌های برجسته را در حوزه علمیه خراسان مغتنم دانست و بر استفاده بیشتر از ظرفیت حوزه علمیه خراسان و علما و اساتید آن تأکید نمود.

نماینده ‌آیت‌الله سیستانی در این دیدار بر حفظ سرمایه‌ها و استفاده از نخبگان در جمهوری اسلامی تأکید کرد و در پایان خواستار ابلاغ سلام به علمای مشهد و مدیریت حوزه خراسان گردید.

فقیه امروزه نیاز به یک دستیار موضوع شناس دارد

استاد محمدحسین فلّاح‌زاده در این دیدار، موضوع شناسی در فقه را یک ضرورت قلمداد کرد و افزود: مسئله موضوع شناسی چه در قدیم و چه در زمان کنونی یکی از ضرورت‌های فقه است و در زمان کنونی چون مسائل بیشتری به وجود آمده است لذا نیاز به موضوع شناسی در احکام ضرورت بیشتری پیدا می‌‌کند.

وی ادامه داد: مثلاً مسئله استحاله که امروزه در موارد بسیاری همچون دارو، مواد غذایی، آرایشی و … مطرح است و مبتلابه جامعه اسلامی نیز هست، یک موضوع شناسی دقیق می‌‌طلبد که بررسی گردد که در این موارد آیا استحاله به وجود آمده است یا خیر.

رئیس موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی حوزه علمیه قم، ابراز کرد: با توجه به همین ضرورت است که امروزه معتقدیم فقیه و مجتهد ما به‌تنهایی نمی‌‌تواند پیش برود و همان‌طور که یک طبیب دستیارانی دارد، فقیه ما هم باید دستیاران پژوهشی و علمی در این زمینه داشته باشد و این یک ضرورت حتمی است.

رئیس ستاد ترویج احکام دین ضمن استقبال خوبی که در زمینه موضوع شناسی صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: در زمینه موضوع شناسی ما آمادگی کامل داریم تا تجربیات و برنامه‌های خود را در راستای تقویت دروس خارج فقه حوزه علمیه خراسان در اختیار این حوزه قرار دهیم و هرگونه تعامل در این زمینه را وظیفه خود می‌‌دانیم.

تعاملات حوزه علمیه مشهد و قم شتاب می‌گیرد

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه‌های علمیه قم در دیدار معاون آموزش حوزه علمیه خراسان با ابراز خرسندی از نزدیکی دو حوزه علمیه قم و خراسان، این همکاری بین دو حوزه را بسیار امیدبخش توصیف کرد و گفت: سعی ما بر این است که مسائل و دغدغه‌های طلاب را دنبال گیری کنیم و در راستای تعامل و هم‌افزایی برخی از قوانین دست و پاگیر را اصلاح و یا حذف کنیم.

رستم نژاد، افزود: تعامل با حوزه‌های علمیه، تسهیل امور طلاب و پشتیبانی علمی، معنوی و اخلاقی از دغدغه‌های مهم و جزو وظایف ما می‌‌باشد و آمادگی داریم برای این امر گام‌های خوب و مؤثری برداشته شود.

وی خاطرنشان کرد: یکی از برنامه‌های ما مهاجرت معکوس است و اینکه طلاب همگی به قم نیایند که یکی از این تدابیر ما این بود که به جهت تقویت شهرستان‌ها برخی رسمی بشوند و مشغول باشند و آن‌ها را پشتیبانی کنیم.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه قم ادامه داد: یکی از اتفاق‌های خوبی که رخداد آن شایسته و بایسته است، این است که حوزه‌ها به سنت گذشته خودشان برگردند همان‌طور که در قدیم عالم حوزه دار، مسجد داشت و با اهل بازار و محله هم ارتباط خوبی داشت.

رستم نژاد با اشاره به واگذاری امتحانات به مدارس علمیه در تمام پایه‌ها و تمام شهرستان‌ها، این اقدام را ارزشمند خواند و ابراز کرد: این امر سبب رضایت‌مندی و احساس هویت بیشتر طلاب و مسئولان مدارس شد که نتایج خوبی هم در برداشته است.

در ابتدای این دیدار حجت‌الاسلام علوی آزیز، ضمن ارائه گزارشی از روند برنامه‌های آموزشی حوزه علمیه خراسان بر تعامل بیشتر این دو حوزه و همکاری‌های کلان در راستای ارتقای کمی و کیفی تأکید کرد.

وی گزارشی از برنامه‌های آموزشی حوزه علمیه خراسان را ارائه نمود و با اشاره به تحولات صورت گرفته در حوزه تأکید کرد: محور تحول در حوزه علمیه اساتید معظم هستند که باید نسبت به تقویت آن‌ها تلاش نمود.

در این دیدار نسبت به برقراری ارتباط اتوماسیونی حوزه علمیه خراسان با حوزه علمیه قم و همچنین تایید اعتبار طرفینی مجوزهای تدریس و مدرک در حوزه‌های علمیه قم و مشهد تفاهم و رایزنی صورت گرفت.

وضعیت ساختار و برنامه‌های سطوح عالی حوزه علمیه قم

همچنین حجت‌الاسلام علوی آزیز در دیداری جداگانه با حجت‌الاسلام حامدی مدیر بخش سطوح عالی و خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم نیز گفتگو نمود. حامدی ضمن عرض خیر مقدم به ارائه گزارشی از وضعیت ساختار و برنامه‌های سطوح عالی حوزه علمیه قم پرداخت و توضیحاتی در مورد برنامه‌های مدوّن آموزشی رشته‌های تخصصی این حوزه بیان نمود.

وی افزود: یکی از طرح‌هایی که صورت پذیرفته است فضای آزادی است که برای طلبه در انتخاب استاد وجود دارد و طلبه خود می‌‌تواند استاد خودش را انتخاب کند. البته یکی از آفت‌های این طرح سردرگمی طلبه است و سبب افت طلبه می‌‌شود که برای آفت زدایی آن طرح هدایتی علمی و تربیتی اجرا شده است تا این خلأ را پر کند که بسیار موفقت آمیز بوده است.

حامدی اظهار کرد: در طرح هدایتی علمی و تربیتی محور استاد است و طلبه با استاد ارتباط می‌‌گیرد و برای هر طلبه هم دو استاد مشاور در نظر گرفته می‌‌شود که تاکنون این طرح سبب رشد تحصیلی طلاب بوده است.

در پایان ایشان ضمن استقبال و ابراز خرسندی از این دیدار ارتباط و تعامل دو حوزه علمیه قم و خراسان را ضروری دانست و بر آمادگی این امر تأکید کرد.

راه‌اندازی دروس خارج فقه مضاف در خراسان

در ادامه این سفر، حجت‌الاسلام والمسلمین علوی آزیز با حضور در موسسه عالی فقه و علوم اسلامی ضمن بازدید از بخش‌های مختلف این موسسه با مسئولین این مرکز علمی دیدار کردند. معاون آموزش حوزه علمیه خراسان به ارائه گزارشی از روند برنامه‌های آموزشی حوزه علمیه خراسان پرداخت و با اشاره به اقدامات اساسی شورای عالی و مدیریت حوزه علمیه خراسان بعد از حکم انتصاب مقام معظم رهبری، خاطرنشان کرد: راه‌اندازی دروس خارج فقه مضاف در خراسان، تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز و قرارگاه‌های علمی در خراسان، تأسیس مدرسه عالی سطح چهار، اقدامات اساسی در زمینه آموزش مجازی و طراحی سامانه‌های اختصاصی، حفظ انسجام حوزه خراسان در ایام کرونا، توجه ویژه به حوزه خواهران و توجه ویژه به سنت‌های اصیل حوزوی از جمله این اقدامات و برنامه‌ها می‌‌باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین دیانی سرپرست جدید جامعه الزهرا(س) و همچنین حجج‌اسلام والمسلمین همتیان و جمالی از مدیران موسسه در این دیدار به ارائه اهم فعالیت‌ها و برنامه‌های آموزشی این موسسه در سه بخش تمهیدی، خارج عمومی و خارج تخصصی در راستای پرورش و تربیت فقیهان متخصص پرداختند.

دیانی خاطرنشان کرد: جذب طلاب توانمند و مستعد، پذیرش نظام‌مند، جهت‌دهی تحصیلی هدفمند، تمرکز علمی، سیاست مشارکتی در دروس نه القائی صرف، ایجاد فضای علمی و آموزش پژوهش محور از مهم‌ترین برنامه‌های این موسسه فقهی می‌‌باشد.

شایان‌ذکر است، مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی، با امر مقام معظم رهبری و با هدف تربیت فقیهان متخصص برای پاسخ‌گویی به نیازهای فقهی نظام اسلامی و جامعه امروز بشری و کمک به تولید علم و نظریه‌های نوین در عرصه‌های مختلف فقه اجتماعی‌، سیاسی‌، اقتصادی و فرهنگی تأسیس شده است و با اشراف حجت‌الاسلام والمسلمین صدر حسینی اداره می‌‌شود.

رسیدن به اجتهاد و قوه استنباط جز از مسیر تدریس محقق نمی‌‌شود

معاون آموزش حوزه علمیه خراسان همچنین با حضور در موسسه فقهی آل یاسین در نشستی با مدیریت و شورای فکری این موسسه فقهی دیدار نمود.

حجت‌الاسلام والمسلمین حقانی، مدیر شورای سیاست‌گذاری موسسه فقهی آل یاسین در این دیدار ضمن عرض خیر مقدم و مغتنم دانستن چنین جلساتی به ارائه گزارشی از تاریخچه موسسه فقهی آل یاسین پرداخت و با بررسی نقاط قوت این مراکز به دغدغه‌های این موسسه فقهی پرداخت.

وی دو دغدغه مهم این موسسه فقهی را اولاً احیا سنت‌های اصیل آموزشی و ثانیاً حرکت در مسیر اجتهاد دانست و افزود: در راستای این دو امر از ابتدا کارهای مطالعاتی خوبی انجام شد و با صاحب‌نظران همفکری مثمر ثمری انجام شده است، وجود شورای فکری، تمرکز بر سنت‌های صحیح آموزشی، برگزاری کلاس راهنما، انتخاب آزاد استاد با هدایت مدرسه، تکیه بر تعمیق به‌جای حفظ، تدریس در کنار تدرّس، آموزش پژوهش محور، ایجاد خلاقیت و نوآوری از امتیازات خاص این موسسه فقهی می‌‌باشد.

حقانی ادامه داد: از آنجا که طلاب در مسیر رسیدن به سطوح عالی علمی، نیازمندی‌های دیگری به‌جز آموزش فقه و اصول دارند، تلاش شده است تا با برنامه‌ریزی و مطالعه دقیق و کوشش اساتید و کادر، نیازهای آن‌ها از جمله موضوعات علمی، مهارت‌های فردی، تهذیب و معنویت، آگاهی‌های سیاسی و بصیرتی و مسائل معیشتی و خانوادگی تأمین گردد.

در این دیدار حجت‌الاسلام علوی آزیز به ارائه گزارشی از روند برنامه‌های آموزشی حوزه علمیه خراسان پرداخت و با اشاره به نقش برجسته مدیر حوزه در هدایت و راهبری و حمایت از اقدامات تحولی در حوزه علمیه خراسان، خاطرنشان کرد: تاکنون تلاش ما در حوزه علمیه خراسان تحفظ بر سنت‌های اصیل حوزه بوده است و معتقدیم رسیدن به اجتهاد و قوه استنباط جز از مسیر تدریس نمی‌‌گذرد.

وی با اشاره به اقدامات بسیار خوب حوزه علمیه خراسان در هیئت‌های اندیشه‌ورز خصوصاً هیئت اقتصاد و همچنین قرارگاه‌های علمی آموزشی حوزه تأکید کرد: در حوزه علمیه خراسان در راستای مجتهد پروری و توجه به مسائل جدید، کرسی‌های خارج فقه در موضوعات مستحدثه به همراه طرح دستیار پژوهشی راه‌اندازی شده است.

شایان‌ذکر است، موسسه فقهی آل یاسین در سال ۱۳۹۲ و با پشتوانه پژوهش و مطالعه چندین ساله در موضوع حوزه و روحانیت به‌منظور راه‌اندازی مدرسه‌ای سنتی و کارآمد در تربیت طلاب علوم دینی و با هدف زمینه‌سازی تربیت مجتهد فقیه، در شهر مقدس قم ویژه طلاب پایه ۷ تا ۱۰ تحت اشراف استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار تأسیس شده است.

مدرسه فقهی ولی امر، تجارب خود را در اختیار حوزه‌های علمیه قرار می‌دهد

حجت‌الاسلام علوی آزیز به همراه تعدادی از مسئولان آموزشی این حوزه با حضور در مدرسه فقهی سطح عالی ولی امر ضمن بازدید از این مدرسه با مدیر این مدرسه فقهی حجت‌الاسلام والمسلمین جعفرزاده دیدار کردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین جعفرزاده از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم ضمن عرض خیر مقدم و ابراز خرسندی از فعالیت‌های آموزشی چند سال اخیر حوزه علمیه خراسان در راستای تحول این حوزه، حوزه کهن خراسان را دارای سبقه طولانی و افتخارآمیز خواند.

جعفرزاده با بیان برنامه‌ها و فعالیت‌های این مدرسه فقهی و با اشاره به تجارب و کسب موفقیت‌هایی در این زمینه گفت: فقه مضافی که برای اولین بار برگزار شد در ابتدای کار طلبه، نسبت به ورود و فعالیت در این عرصه دلهره داشت و از آن فراری بود لکن بعد از پیگیری‌ها و آزمون و خطا با استقبال خوبی روبرو شد و به‌عنوان اولین مرکز یک کار جدید و مبارکی انجام شد.

مدیر مدرسه فقهی ولی امر خاطرنشان کرد: حوزه علمیه خراسان هر زمان بنای بر راه‌اندازی این رشته‌ها را داشته باشد ما در این زمینه همکاری می‌کنیم و تجارب خودمان را در اختیار این حوزه قرار خواهیم داد و آمادگی برای برگزاری جلسات و نشست‌های تخصصی مشترک را داریم.

شایان‌ذکر است، این مدرسه در سال ۱۳۸۷ با اهداف مبنا قرار دادن اجتهاد حوزوی با تأکید بر آموزش‌های قرآنی و روایی، پرورش عالمان و متخصصان علوم اسلامی در حد نظریه‌پردازی‌های کلان، روزآمدی و زمان آهنگی مناسب با مسئولیت عالمان عامل به دین، نظام‌مند ساختن دروس خارج حوزه‌های علمیه و تعامل با بخش‌های مختلف دانشگاهی و حکومتی با اشراف ‌استاد محسن اراکی تأسیس شده است.

لزوم پررنگ کردن کار فقهی و انتقاد از فقدان گفتمان سازی در بین طلاب

معاون آموزش حوزه علمیه خراسان در سفر به قم با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد حاج ابوالقاسم مدیر پژوهشگاه فقه نظام و مدیر مدرسه علمیه مشکات دیدار و از این دو مرکز علمی بازدید به عمل آورد.

در ابتدای این دیدار حجت‌الاسلام والمسلمین علوی آزیز، پس از ارائه گزارش‌هایی در مورد اقدامات و برنامه‌‌‌های تحولی حوزه علمیه خراسان خاطرنشان کرد: حوزه علمیه خراسان دغدغه پاسخگویی به مسائل روز نظام اسلامی را دارد و راه‌اندازی هیئت‌‌‌های اندیشه‌ورز در همین راستا می‌‌باشد و در این زمینه برخی از دروس خارج حوزه علمیه خراسان به مسائل روز ورود پیدا کرده‌اند که الحمدالله تاکنون نتایج خوب و ارزنده‌ای در برداشته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم، عضو مجلس خبرگان رهبری به ارائه برنامه‌‌‌ها، راهبرد‌‌‌ها و اقدامات پژوهشگاه فقه نظام پرداخت و افزود: این پژوهشگاه دغدغه تربیت نیرو در عرصه فقه اجتماعی را دارد و محصلین این مجموعه کسانی هستند که مسلط به فقاهت و مرتبط با مسائل روز هستند.

وی در ادامه ضمن ضروری دانستن جامعیت فقهی، جامعیت نسبت به مسائل میدانی را لازم دانست و تأکید کرد: برای این منظور باید با نهاد‌‌‌های حاکمیتی ارتباط برقرار کرد و بر اساس واقعیت‌‌‌ها، نیازها و معضلات بروز وارد میدان شد در این صورت است که فعالیت و تلاش مثمر ثمر و ارزشمند می‌گردد.

مدیر مرکز تخصصی فقه نظام با اشاره به لزوم پررنگ کردن کار فقهی در بین طلاب و انتقاد از فقدان گفتمان سازی در بین طلاب اظهار کرد: علت بسیاری از بی‌انگیزگی‌ها در این عرصه فقدان همین گفتمان است و می‌‌توان با برگزاری دوره‌‌‌های مختلف فقهی در مسائل روز این گفتمان را ایجاد و تقویت کرد و انگیزه‌ی طلاب را در زمینه مسائل علمی بالابرد.

در ادامه حجت‌الاسلام حاج ابوالقاسم، مدیر مدرسه علمیه مشکات، گزارشی از برنامه‌‌‌ها و فعالیت‌‌‌های این مدرسه در راستا‌ی تحقق رهنمودها‌ی مقام معظم رهبر‌ی و تحول در نظام حوزه‌ها‌ی علمیه پرداخت.

تربیت محققان و فضلا‌ی مهذب و کارآمد در حد اجتهاد به‌منظور تولید و توسعه علم د‌ینی به‌ویژه در حوزه علوم انسانی اسلامی در جهت نظر‌یه‌پرداز‌ی و نظام‌ساز‌ی، ارتقا‌ی فرهنگ دینی جامعه از طر‌یق پرورش مبلغان مؤثر و کارآمد در عرصه تبلیغ‌های نو‌ین، تربیت مد‌یران فاضل و متعهد در جهت رفع نیازها‌ی حوزه و نظام، الگوسازی جهت طراحی و اجرای برنامه‌های تحولی در حوزه‌ها‌ی علمیه اهم اهداف حوزه علمیه مشکات می‌‌باشد.

گفتنی است، به‌زودی تفاهم نامه‌ای از سوی مدرسه عالی سطح چهار با پژوهشگاه فقه نظام در زمینه همکاری‌‌‌های مشترک منعقد خواهد شد.

یادآوری می‌شود، در ابتدای این دیدارها، حجت‌الاسلام والمسلمین علوی آزیز، معاون آموزش حوزه علمیه خراسان ضمن ارائه گزارشی از روند برنامه‌های آموزشی حوزه علمیه خراسان بر تعامل بیشتر این دو حوزه تأکید کردند.

نشست هم‌اندیشی مجمع نمایندگان طلاب حوزه علمیه خراسان

لازم به ذکر است، در حاشیه این سفر، نشست هم‌اندیشی مجمع نمایندگان طلاب حوزه علمیه خراسان با معاون آموزش حوزه علمیه خراسان در قم برگزار شد.

حجت‌الاسلام علوی آزیز به همراه تعدادی از مسئولان آموزشی این حوزه با اعضای مجمع نمایندگان طلاب حوزه علمیه خراسان در محل ساختمان مرکز مدیریت خراسان در قم دیدار و از نزدیک به استماع نظرات و پیشنهادات اعضای این مجمع نشستند. در این دیدار هر کدام از اعضای مجمع که نماینده یکی از شهرستان‌های خراسان بودند، به ارائه نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود پرداختند

علوی آزیز ضمن ابراز خرسندی از وجود مجمع و مطالب ارائه شده عنوان کرد: شما اعضای محترم محل مراجعه طلاب هستید و این وظیفه ما را سنگین می‌‌کند و این انتظارات از شماست که اهم مطالب را به بنده و مسئولین ذی‌ربط منتقل کنید تا به مدد الهی در مقام اجرا پیگیر باشیم و انجام دهیم. دغدغه پیگیری امور و مشکلات طلاب را داریم و مصمم بر حل این مشکلات هستیم.

در این دیدار حجت‌الاسلام صالحی مقدم گزارشی از برنامه‌های آموزشی این حوزه را ارائه کرد و نسبت به پیگیری مشکلات آموزشی و مسائل مربوط به ایثارگران و نخبگان خراسانی تأکید نمود.

در پایان حجت‌الاسلام گلزاده دبیر مجمع نمایندگان طلاب خراسان و همچنین سایر نمایندگان محترم طلاب خراسانی به بیان نقطه نظرات و پیشنهادات خود پرداختند.

استفاده از ظرفیت فضلای خراسانی مقیم قم، فعال شدن ساختمان مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان در قم در راستای فعالیت‌های علمی و فرهنگی، وجود رابط در راستای ارتباطات حوزه خراسان و قم، حل مشکلات آموزشی انتقال به قم، اهتمام به مسائل اخلاقی و تربیتی طلاب و خانواده آنان، استفاده از اساتید مستقر در قم در خراسان و توجه بیشتر به مسائل سیاسی از جمله این پیشنهادات بود.

گفتنی است، بر اساس آمار تعداد طلاب خراسانی فعال و دارای پرونده رسمی در شهر قم بیش از ۶۰۰۰ نفر می‌‌باشد. همچنین، مجمع نمایندگان طلاب خراسان با حضور ۱۸ نفر از نمایندگان شهرستان‌های خراسان در شهر قم فعالیت دارد.