شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مناظره علمی کرسی ترویجی «بررسی فقهی و موضوع شناسی حضور بانوان در ورزشگاه‌ها» به صورت وبینار برگزار شد و در آن موافقان و مخالفان به طرح دیدگاه‌ها و استدلال‌های خود پرداختند.
شبکه اجتهاد: کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی «بررسی فقهی و موضوع‌شناسی حضور بانوان در ورزشگاه‌ها»، با حضور حجج‌اسلام والمسلمین سید محمدنجفی (استاد سطح عالی حوزه)، کاظم قاضی زاده (استاد حوزه و رئیس موسسه پژوهشی فهیم) و دانشگاه، محمدعلی خادمی کوشا (عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) و قدرت‌الله باقری (دانشیار دانشگاه پردیس فارابی دانشگاه تهران و و رئیس هیات فوتبال قم) به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و دبیرخانه هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی روز پنجشنبه به صورت وبینار برگزار شد.
در ابتدا حجت‌الاسلام فیروزی، دبیر نشست با تشریح موضوع بحث سرفصل‌ها و سؤال‌هایی پیرامون موضوع نشست، گفت: از جمله سؤال‌ها این است که حضور زنان در ورزشگاه در کنار مردان چه حکمی خواهد داشت؟ برای پاسخ به این مسئله مسائلی مانند موضوع اختلاط زن مرد، موضوع نگاه زن به مرد نامحرم مورد توجه قرار می‌گیرد. بُعد دیگر مسئله از این جهت است که حق تفریح و سرگرمی برای زنان جامعه مطرح است که رعایت این حق و تعارض آن با عناوین دیگر نیاز به بحث و بررسی فقهی است، سؤال دیگر اینکه مسئولیت حکومت اسلامی در این موضوع چیست؟ اگر از منظر فقهی موانعی هست آیا راهکارهایی برای برطرف کردن موانع وجود دارد؟ آیا عناوین ثانویه نیز می‌تواند در این حکم تأثیرگذار باشد؟ مسایل موضوع شناسی نیز در این بحث مطرح است، نحوه پوشش، فضای ورزشگاه، نوع ورزش‌ها، وضعیت استقرار تماشاگران در ورزشگاه، فاصله بین تماشاگران، وضعیت سایرکشورها به ویژه کشورهای اسلامی که در جلسه بررسی خواهد شد. در ادامه دکتر باقری، استاد نجفی و حجج‌اسلام والمسین قاضی‌زاده و خادمی‌کوشا به ارائه بحث پرداختند که گزارش آن پیش رویتان قرار می‌گیرد.
تاکنون تنها صورت مساله را پاک کرده‌ایم
قدرت‌الله باقری: این نشست‌های می‌تواند به حل مشکلات انباشته فرهنگی و اجتماعی کمک کند. برخی ورزش‌ها پس از انقلاب ممنوع اعلام شد و چون حکم حکومت را حکم دین می‌دانستیم آن ورزش‌ها در جامعه حرام شناخته می‌شد.
حضور بانوان در ورزشگاه‌ها سال‌هاست که به عنوان یک مساله وجود داشته است که این موضوع در انبوه مشکلات کنار گذاشته شده و یا گم شده است. این موضوع بارها توسط نهادهای مختلف طرح مساله شده است ولی تاکنون حل نشده است، تنها کار ما در این سال‌ها این بوده است که صورت مساله را پاک کرده‌ایم و به جای اینکه دولت به دنبال حل این موضوع باشد، دولت نیز جا خالی داده و تلاشی برای این موضوع نکرده است.
این موجب شده تا حضور بانوان در ورزشگاه‌ها به معضلی فرهنگی، سیاسی و اجتماعی تبدیل شود که تمام تلاش‌ها در این زمینه منجر به یک راه حل مناسب نشده است. ممنوعیت حضور بانوان موجب شد که در سال‌های اخیر برخی دختران با تغییر چهره وارد ورزشگاه‌ها شده و انتشار تصاویر این امر در فضای مجازی، بازتاب‌های منفی زیادی را در پی داشته باشد.
عدم پاسخگویی، حضور بانوان در ورزشگاه‌ها را به معضل تبدیل کرد
ارتباطات جهانی موجب شده تا امکان دیوار کشیدن دور کشور دیگر وجود نداشته باشد، عربستان تا سال ۲۰۱۸ نیز بسیاری از محدودیت‌ها را برای بانوان اعمال کرده بود که با برداشته شدن این محدودیت‌ها در سال‌های اخیر، از دایر نقدها خارج شد و این موجب شده تا تخریب ایران در سطح بین المللی تشدید شود.
فوتبال کشور از طرفی ملزم به تبعیت از قوانین فدراسیون جهانی فوتبال است که الزام کشورها برای حضور بانوان توسط فیفا موجب شده تا در صورت عدم پذیرش این موضوع، فوتبال کشور با تبعات بسیاری مواجه شود.
بر اساس نظرسنجی‌های انجام شده ۶۱ درصد مردم موافق ورود بانوان به ورزشگاه‌ها هستند، عدم پاسخگویی مطالبه حضور مردم در ورزشگاه‌ها در این سال‌ها باعث تشکیل کمپین‌های مختلفی برای حضور بانوان به ورزشگاه‌ها، تغییر چهره برخی دختران برای حضور در ورزشگاه‌ها و حتی برخی فیلم‌های به شدت سیاه نمایی علیه کشور شده است.
ورود فیفا به مساله ورود بانوان به ورزشگاه تحقیرآمیز است
حضور بانوان در ورزشگاه‌ها توسط دولت‌های مختلف در کشور مطرح شده است؛ حمایت از حضور بانوان در ورزشگاه‌ها مانع از نادیده گرفتن واقعیت‌ها و آسیب‌های ورزشگاه‌ها نیست ولی این آسیب‌ها نیاز به برنامه ریزی و فرهنگ سازی برای اصلاح دارد.
عدم تصمیم گیری در این مورد، موجب شده تا فیفا خود وارد موضوع شده و با زور مسئولان کشور را مجبور به فراهم سازی شرایط برای ورود بانوان در ورزشگاه و تعیین ناظر برای صحت اجرای آن کند و این موجب شد تا ما نیز با کنار گذاشتن تمام مسائل فقهی اجازه این کار را دهیم.
دخالت این چنین فیفا به طور قطع موجب تحقیر است و باید با تصمیم صحیح با توجه به تمام حرمت‌ها و مسائل شرعی به این موضوع ورود و برای حل آن راهکار علمی و فرهنگی داد.
واقعیت این است که اثر فوتبال در بازدارندگی از معضلات اجتماعی بسیار بالاست و هم اکنون از فوتبال به عنوان ابزاری سیاسی، اجتماعی و برای کنترل‌های فرهنگی در سطح دنیا استفاده می‌شود.
حساسیت‌ها بیشتر به حضور بانوان در ورزشگاه‌های برای تماشای فوتبال محدود شده است، تنها فدراسیونی که زیرمجموعه دولت نیست، فدراسیون فوتبال است و این موجب شده تا هرگونه دخالت دولت در فوتبال با تعلیق فعالیت‌های بین المللی فوتبال کشور مواجه شود.
اکثر مخالفان فقهی حضور بانوان در ورزشگاه، خود تاکنون در ورزشگاه‌ها حضور نیافتهاند
برخی موضوعات از جمله تحصیل بانوان، رادیو، تلویزیون و بسیاری دیگر از وسائل جدید مانند دوچرخه، عینک، توالت فرنگی موضوعاتی بود که پیش از این در کشور حرام بودند که در ادامه حلال شدند. شطرنج، کاراته، بیلیارد و بدنسازی از جمله رشته‌های ورزشی است که در گذشته و برخی تا کنون فعالیت آنها با محدودیت‌هایی مواجه بوده است.
در مقابل مخالفت برخی علما با حضور بانوان و همچنین فعالیت برخی رشته‌های ورزشی، علمای دیگری نیز در این زمینه نظر موافق خود را نیز اعلام کرده‌اند. اکثر مخالفان فقهی در مورد حضور بانوان در ورزشگاه، خود تاکنون در ورزشگاه‌ها حضور نیافتهاند و تنها به اظهار نظر دیگران برای مباحث فقهی اکتفا کرده‌اند.
باید ذهنیت گذشته را در بررسی شرایط و موضوعات فعلی کنار گذاشت؛ برخی نگاه‌ها پیرامون حضور بانوان در ورزشگاه‌ها و استدلال‌های مطرح شده در مخالفت با این حضور تناسبی با شرایط و واقعیت‌های کنونی جامعه ندارد.
می‌توان از ابزارهای فرهنگی و مدیریتی برای بسترسازی مناسب برای حضور بانوان در ورزشگاه‌ها استفاده کنیم؛ تا آنجا که خاطرم هست، ورودی‌ها، محل نشستن و پارکینگ ورزشگاه‌های فعلی کشور از قبل از انقلاب نیز جدا بوده و هستند.
ورزشگاه‌ها برشی از جامعه است نه مدینه فاضله
باقری در پاسخ به سوالی که آیا شرایط ورزشگاه‌ها را به آنچنان مناسب می‌دانید که حاضر باشید خانواده خود را به ورزشگاه‌ها ببرید، پاسخ داد: اگر شرایط حضور بانوان در ورزشگاه فراهم شود، شخصا خانواده و فرزندان خود را به ورزشگاه می‌برم ضمن اینکه هم اکنون نیز پسران و نوه‌های خود را به ورزشگاه می‌برم. باید واقعیت‌های جامعه را در بررسی مسائلی مانند حضور بانوان در ورزشگاه مورد توجه قرار گیرد، به طور قطع ورزشگاه بُرشی از جامعه است و نباید انتظار داشت که ورزشگاه‌ها مدینه فاضله باشد.
کسی مخالف ورزش بانوان نیست
سید محمد نجفی: باید تصمیم گیری‌های مدیریتی عقلانی، به دور از هیجانات و بر اساس مصالح جامعه باشد، بایسته است در چنین موضوعاتی مسائل فقهی به صورت دقیق موشکافی شود تا جلوی بستر گناه در جامعه گرفته شود.
بحث بر سر خروج بانوان از خانه به حکم اولی اصلا مطرح نیست، همان روایاتی که برخی از آنها بوی ممنوعیت خروج بانوان از خانه استشمام می‌کنند، همان روایت‌ها دلالت بر خروج بانوان از خانه نیز هست همانگونه که حضرت زهرا(س) در طی هفته چندین بار برای زیارت قبور شهدا از خانه خارج می‌شد.اینکه گفته شود که خروج زن از خانه باید با اجازه شوهر باشد نشان می‌دهد که خروج زن از خانه حرام نیست چرا که اگر حرام بود دیگر اجازه شوهر ملاک نبود، بلکه این موضوع به عنوان یکی از حقوق زوج محسوب شده است به همین دلیل چنین چیزی اصلا موضوع بحث نیست.
مطلق بودن ممنوعیت بانوان در ورزشگاه‌ها را نمی‌پذیریم
ممنوعیت ورزشگاه برای بانوان امری مطلق نیست که هر گونه حضور بانوان در ورزشگاه ممنوع باشد؛ مطلق بودن ممنوعیت بانوان در ورزشگاه‌ها را نمی‌پذیریم چرا که اگر ورزشگاهی باشد که تنها با حضور بانوان باشند یا ورزشگاهی باشد که زنان و مردان با هم ارتباطی نداشته باشند مانند بانویی که در ورزشگاه در حال ارائه خدمتی است، کسی با چنین مواردی مخالفتی ندارد.
کسی مخالف ورزش بانوان نیست و هر ورزشی که برای مردان حلال است برای زنان نیز حلال است، حضور بانوان در ورزشگاه که محل بحث است، موضوعی است که کنایه از امری خاص است که همان حضور اختلاطی مردان و زنان که در معرض فساد است و ممکن است بی‌بند و باری‌هایی را به دنبال داشته باشد.
حکم اولیه قرار گرفتن بانوان در معرض دید نامحرم از جمله موضوعات محل بحث است؛ کراهت و یا مباح بودن قرار گرفتن بانوان در معرض دید نامحرم محل بحث است چرا که اگر این موضوع به عنوان امری مکروه استدلال شد، دیگر دولت نمی‌تواند مردم را به امری سوق دهد که با نظر شارع مخالف است.
هر محفلی که پسر یا دختر را در معرض جدی گناه قرار دهد، مکروه است
حکم اولیه اختلاط در محافلی که به طور قطع منجر به گناه و بی بند و باری است و همچنین حکم اولیه اختلاط در محافلی که به زور قطع منجر به گناه نمی‌شود ولی در معرض جدی گناه است، از دیگر موضوعات است که بررسی آن می‌تواند ابعاد موضوع را روشن کند.
آنچه گفته شد، به ورزشگاه خصوصیت ندارد بلکه هر محفلی که پسر یا دختر را در معرض جدی گناه قرار دهد محل بحث است و می‌توان حساسیت در مورد حضور بانوان در ورزشگاه را تنها به عنوان بهانه‌ای برای طرح موضوع نگاه کرد.
چیزی به اسم ورزشگاه در روایات نداریم به همین دلیل باید مبناهای کلی را برای استدلال در این موضوع مورد نظر قرار داد، اردوها، کنسرت‌ها، کلاس و یا هر محفلی که افراد را در معرض بی بند و باری قرار دهد، هیچ تفاوتی با ورزشگاه ندارد و به طور قطع آن مکان، موضوع و حضور حرام است.
نکته مهم این است که برای بیان نظر در مورد حضور بانوان در ورزشگاه‌ها باید فضای فعلی ورزشگاه‌های کشور به طور صحیح مورد ارزیابی قرار گیرد که این ورزشگاه‌ها چه شرایطی دارند و اینکه آیا این مکان‌ها فساد انگیز است یا نه.
بر اساس آنچه گفته شد، بر اساس حکم اولیه اگر محیط و شرایط به گونه‌ای باشد که بانوان در معرض دید نامحرم قرار گیرند ولو در معرض جدی نباشند با انبوهی از ادله فقهی به طور قطع حضور در چنین مکانی مکروه است.
نمی‌توان امر حضور بانوان در جامعه را به طور مطلق بدون توجه به سایر روایت‌ها رد کرد
بانوان مقید و متدین تا زمانی که مصلحت قوی نباشد خود را در معرض نامحرم قرار نمی‌دهند. برخی خروج‌ها اختلاط‌های زن و مردم از جمله حج، امر به معروف و نهی از منکر، دفاع از اسلام و مکتب در اسلام واجب است ولی علاوه بر وجوب، زمینه و نحوه ورود به این موضوعات نیز اهمیت دارد.
حضور در برخی تجمع‌ها از جمله زیارت اباعبدالله(ع) و قبور ائمه اطهار(ع) از جمله اموری است که نه تنها بر آن تاکید شده بلکه به عنوان امری مستحب بیان شده است بنابراین نمی‌توان امر حضور بانوان در جامعه را به طور مطلق بدون توجه به سایر روایت‌ها رد کرد.
حضور بانوان در مکان‌هایی که در معرض گناه باشند مکروه و در جاهایی که زمینه فساد بسیار قوی باشد یا خلوت با اجنبیه یا بدون اجازه شوهر یا با لباس‌های نابه هنجار و یا در معرض نگاه شهوی نامحرم باشد حرام است.
نشستن زن و مردم نامحرم در کنار هم مانند نشستن دو زن و یا دو مرد در کنار همدیگر نیست و حریم‌هایی در این زمینه بر اساس روایت‌های متعدد شیعه و سنی وجود دارد که متاسفانه برخی افراد در حوزه علمیه مغایر صریح با این روایت‌ها سخنانی بیان کرده اند.
تمسک به سیره حضرت زهرا(س) می‌تواند الگوی سعادت بخش برای بانوان باشد، در روایتی از زهرای مرضیه(س) آمده است که نزدکترین حالت بانوان به خدا حالتی است که در معرض دید مردان نباشد.
شرکت در محافلی که انسان به طور قطع می‌داند که مبتلا به گناه می‌شود، بدون شک حرام است؛ در چنین شرایطی این موضوع مطرح می‌شود که آیا بانوانی که قصد حضور در ورزشگاه را دارند آیا علم به وقوع حرام دارند یا نه؟
برخی آسیب‌های موجود در ورزشگاه‌های کشور
حضور بانوان در ورزشگاه‌ها آیا با حجاب کامل هستند یا تقیدی به مسائل شرعی ندارند؟ لباس و آرایش بانوان حاضر در این ورزشگاه‌ها چگونه است؟ حضور در مقابل نامحرم با صورت بدحجاب به طور قطع حرام است و اگر در مورد حرمت حضور بانوان در ورزشگاه نیز گفته می‌شود تحت این عنوان است.
نگاه شهوانی زنان به بدن عریان مرد از نظر شرعی حرمت دارد، همانگونه که نگاه مرد به زن نیمه عریان شهوانی است، نگاه زن به مردم نیمه عریان نیز شهوانی است.
ترویج بی حیایی از جمله آسیب‌های حضور در محل‌های مختلط در معرض جدی گناه بودن است؛ مقتضی شدید برای توجه مردان به زنان بسیار زیاد وجود دارد و اختلاطی که منجر به در معرض گناه شود، به طور قطع کراهت دارد.
تحریک جوانان، سخنان شهوانی، تضعیف حس دین و معنویت، تقویت حس شهوت رانی، بی هویتی و تبدیل به ابزار شهوت، اهتمام فراوان در جلب توجه دیگران، ارتکاب انواع فواحش، انجام گناهان علنی که موجب عادی سازی گناه در جامعه می‌شود و حیا زدایی از آسیب‌های حضور در مکان‌های زمینه ساز گناه است.
با توجه به این خطر بزرگ، هیچ عاقلی اجازه نمی‌دهد تا چنین زمینه‌ای در جامعه فراهم شود، همانگونه که فروش، نگهداری و تولید مواد مخدر به دلیل آسیب‌ها و فساد آن ممنوع است، هر اقدامی که منجر به فساد عمومی و ترویج گناه شود نیز باید جلوی آن گرفته شود.
الگوبرداری کورکورانه از غرب صحیح نیست
هر اقدامی که کشورهای دیگر انجام دادند نباید کورکورانه دنباله روی کرد. از نظر اخلاقی، بی بند و باری و حیا میان جوانان در شرایط بحرانی در کشور هستیم و هر کس که بگوید در این موضوعات شرایط عادی است به شدت از واقعیت‌های جامعه غافل است.
در شرایطی از نظر اخلاقی در وضعیت بحرانی هستیم و دشمن خارجی در تهاجم فرهنگی بر روی بی بند و باری و بی حجابی متمرکز شده است، در چنین جنگ تمام عیار که مرکز توجه آن بانوان و حجاب و عفاف است نباید به خاطر خوشایند دیگر کشورها تصمیم گیری کرد.
دشمنان انقلاب و اسلام، بهترین راه شکست نظام را راه فرهنگی می‌دانند و در زمینه فرهنگی نیز بر حجاب و عفاف بانوان متمرکز شدهاند و باید گفت که متاسفانه دشمن توانسته است در این زمینه توفیقاتی را نیز کسب کند چرا که وضعیت حجاب بانوان نسبت به ۳۰ سال گذشته قابل مقایسه نیست.
مشکل ما در خصوص حضور بانوان در ورزشگاه متناسب با شرایط فعلی این ورزشگاه‌هاست، موضوعات مکروه، ایجاد حق نمی‌کند بلکه به دلیل آسیب‌های امر مکروه، باید حاکمیت تلاش کند تا جلوی آن را بگیرد.
نگاه به موضوعات اجتماعی از منظر فقه باید در راستای پاسخ به مطالبات مردم باشد
کاظم قاضی زاده: مباحث باید به منظور حل یک معضل اجتماعی و ارائه راه حل‌ها باشد؛ دیدگاه‌هایی که در مورد نفی و یا اثبات حضور زنان مطرح است به ورزشگاه‌ها محدود نیست.
حضور زنان در کنسرت‌ها، سینماها، بیمارستان‌ها و یا حتی ادارات و به طور کلی برخی از این زمینه‌های فساد خیز شاید کمتر از ورزشگاه‌ها نیز نباشد ولی حضور بانوان در این مکان‌ها نه تنها مورد بحث قرار نگرفته بلکه در برخی موارد نیز آن را تشویق کرده ایم.
توجه به مسائل اجتماعی از منظر فقهی را می‌توان با دو نگاه مورد ارزیابی قرار داد؛ در نگاه اول تنها بررسی موضوع از منظر فقهی بدون توجه به سایر موضوعات است و نگاه دیگر این است که فقه به عنوان حاکم در جامعه است که در این صورت نگاه به موضوعات اجتماعی از منظر فقهی باید در راستای پاسخ به مطالبات مردم و توجه به جنبه‌های مختلف باشد.
بدون توجه به نگاه حاکمیتی در جامعه، قشرهای مختلف مردم، زنان و مردان، جوانان و کودکان ممکن است مطالباتی داشته باشند که نمی‌توان به سادگی مطالبات قشرهای مختلف را نادیده گرفت.
مسئولیت اجتماعی نسبت به جامعه و اظهار نظر تنها بر اساس ادله فقهی و بی توجهی به مطالبات مردم نمی‌تواند گره گشا باشد.
نباید دایره محرمات در جامعه را گسترش داد
نباید دایره محرمات در جامعه را گسترش داد، باید بر امتناع از انجام فعل حرام در جامعه حساس بود ولی اینکه دایره این محرمات را افزایش داد و موضوعات دیگر را که تنها جنبه احتیاطی دارد نیز ممنوع کنیم، با این وجود دیگر امکان پاسخ به بسیاری از مطالبه‌های جامعه فراهم نمی‌شود.
بدون توجه به مسئولیت‌های اجتماعی بررسی مسائل تنها از منظر فقهی اداره جامعه را با مشکل مواجه می‌کند، کراهت یک موضوع، مبنی بر ممنوعیت و یا حرام بودن آن نیست و چیزی که کراهت دارد را نمی‌توانیم مردم را از آن منع کنیم.
حتی اگر حضور در ورزشگاه‌ها نیز بدون مانع باشد، بسیاری از بانوان در این اماکن حضور نمی‌یابند؛ توجه به مصلحت در شریعت و نظام، سبب بروز برخی اختلاط‌ها میان زنان و مردان البته با حفظ حدود شرعی شده است.
اختلاط را نمی‌توان حکم اولیه دانست بلکه این موضوع حکم ثانوی است، تفاوت بین مسائل حضور در ورزشگاه‌ها و موارد دیگر، نظر به بدن مردان نامحرم هستند که با توجه به فاصله و نیز متعارف بودن لباس ورزشی نیاز به تامل دارد.
با ابزار فرهنگی زمینه برای حضور بانوان در ورزشگاه‌ها را می‌توان فراهم کرد
همانگونه که ممکن است در ورزشگاه‌ها به دلیل اختلاط، زمینه فساد فراهم شود، پیش از این چنین آسیب‌هایی در مورد دانشگاه‌ها نیز وجود داشته و دارد که با فرهنگ سازی‌های انجام شده، بسیاری از این آسیب‌ها کاهش یافته است که می‌توان از این تجربه‌ها برای سایر امور نیز الگو گرفت.
همانگونه که آسیب رساندن برخی تماشاگران به صندلی‌ها و و رزشگاه موجب محرومیت آنها از حضور مجدد در ورزشگاه می‌شود می‌توان از این ابزارها برای فرهنگ سازی و بسترسازی برای فراهم کردن فضای مناسب برای حضور بانوان در ورزشگاه استفاده کرد.
ایجاد مکان‌های خاص برای بانوان، ساماندهی شرایط حضور بانوان، تعیین ورودی و خروجی‌های مجزا برای بانوان و آقایان و همچنین عدم امکان حضور مجدد قانون شکنان در ورزشگاه‌ها از ابزاری است که می‌توان از آن برای بسترسازی حضور بانوان در ورزشگاه‌ها استفاده کرد.
روحانیت باید زمینه را برای دل گرمی جوانان فراهم کند
به طور قطع اگر اقدامی زمینه ساز فساد باشد، همه مسئولیت داریم و نباید آن کار انجام شود ولی در عین حال باید در مقابل مطالبات مردم نیز به صورت منطقی و با توجه به مبانی شرعی پاسخگو بود.
روحانیت به عنوان قشری که دخیل در حاکمیت است باید زمینه را برای دل گرمی جوانان، تعامل بیشتر مردم با حاکمیت و همچنین ایجاد آرامش در جامعه با حفظ حرمت‌ها و شرایط فراهم کند. باید برنامه ریزی به گونه‌ای باشد که جامعه‌ای بانشاط داشته باشیم تا با حفظ حرمت‌های شرعی به مطالبات آنها به درستی پاسخ داده شود.
حضور بانوان در ورزشگاه‌ها از منظر فقه فردی، اجتماعی و حکومتی
محمدعلی خادمی کوشا: می‌توان به موضوع حضور بانوان در ورزشگاه‌ها از دو منظر فقه فردی و اجتماعی و همچنین فقه حکومتی نگاه کرد. نکته مهم در این مبحث این است که این اظهار نظر بر اساس وضعیت فعلی ورزشگاه‌های کشور است.
پاسخ به اصل حضور بانوان در ورزشگاه‌ها با شرایط فعلی از منظر فقه حکومتی روشن است، از نظر فقه حکومتی اگر کارشناسان بگویند که این حضور فساد آمیز است حکم آن به طور مشخص معلوم است و چنانچه همان کارشناسان ورزشی بگوید که هیچ فسادی ندارد، نیز هیچ کس در بیان حکم آن شکی ندارد.
از طرف دیگر هر زنی که قصد حضور در ورزشگاه را دارد از منظر فقه فردی باید خودش تشخیص دهد که آیا حضور در این مکان فسادآمیز است یا نه. چه بسا در چنین مکان‌هایی نیز هیچ اختلاطی هم ایجاد نشود همانطور که در نماز جمعه و اماکن مقدس چنین اختلاطی وجود ندارد.
مسئولیت حاکم جامعه در قبال حضور بانوان در جامعه
از منظر موضوع شناسی فقه حکومتی در مورد مسئولیت حاکم جامعه در قبال حضور بانوان در جامعه با دو سوال مهم موجه هستیم که آیا حاکمان جامعه نسبت به حضور بانوان در ورزشگاه‌ها با شرایط فعلی وظیفه زمینه سازی دارد یا نه و یا اینکه آیا حاکم جامعه در این زمینه وظیفه ممانعت دارد یا نه؟
اگر حضور زنان در ورزشگاه را جایز بدانیم پس حاکم وظیفه دارد که زمینه سازی آن را فراهم کند ولی اگر تشخیص داده شود که حضور زنان در ورزشگاه با شرایط کنونی ورزشگاه زمینه ساز فساد است تا زمانی که این شرایط در ورزشگاه‌ها وجود دارد، در این صورت حاکم وظیفه دارد تا جلوی آن را بگیرد.
مطالبه گری بانوان از حاکمیت برای حضور در ورزشگاه را حق آنها است؛ زنان حق دارند که از حاکمان جامعه این مطالبه را مطرح کنند که زمینه را برای حضور آنها در ورزشگاه مهیا کند.
در برخی موارد شرایط برای حضور آقایان در ورزشگاه‌های کشور نیز وجود ندارد چه برسد به خانم‌ها!
شرایط فعلی ورزشگاه‌های کشور نشان می‌دهد که در برخی موارد شرایط برای حضور آقایان نیز در ورزشگاه‌های کشور وجود ندارد چه برسد به خانم‌ها، اگر با وضعیت فعلی به هر دلیلی که با وجود گذشت چند دهه حاکم جامعه همچنان نتوانسته است که بستر مناسب برای حضور بانوان در ورزشگاه را فراهم کند، در چنین شرایطی نباید اجازه بانوان را داد.
بر اساس فقه حکومتی، حاکم جامعه وظیفه دارد تا زمینه و بستر را فراهم کند به همین دلیل اگر حاکم بتواند زمینه را فراهم کند، باید اقدام لازم را صورت دهد و اگر چنین زمینه‌ای فراهم نیست و توان اجرای آن را به هر دلیل ندارد تا فراهم شدن شرایط باید از حضور بانوان جلوگیری کند.
اگر مسجدی ایمنی لازم را نداشته باشد، مسئولان مربوطه ملزم به ایمن سازی و فراهم کردن بستر برای حضور مردم هستند ولی در صورتی که این ایمن سازی انجام نشده باشد، مسئولان مربوطه نمی‌توانند اجازه حضور مردم را در این مسجد بدهند.
با استدلال مخالفان، حضور بانوان در بسیاری از عرصه‌ها باید محدود شود
در حوزه موضوع شناسی نیز میان فقه فردی و حاکمیتی برای بررسی این موضوع متفاوت است، در فقه فردی، فرد باید امکانات آن ورزشگاهِ مشخص و نیز برخورد مردم حاضر در آن مکان را در نظر بگیرد ولی در فقه حکومتی، ملاحظه شخصی در نظر گرفته نمی‌شود بلکه وضعیت کلی ورزشگاه‌های فعلی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اگر استدلال برخی از مخالفان حضور بانوان در ورزشگاه‌ها را به عنوان مبنا در نظر بگیریم، باید جلوی حضور زنان در بسیاری از عرصه‌ها از جمله راهپیمایی‌ها و بسیاری از اجتماعات از جمله هیات‌های عزاداری جلوگیری کرد.
