شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد سطح عالی حوزه با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب مضل و لهوی بودن را دو شرط اصلی برای حرمت خوانندگی و موسیقی چه زن و چه مرد می‌دانند، گفت: حرمت خوانندگی زنان به خاطر زن بودن نیست و جنس، موضوعیتی ندارد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام مصطفی دری، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم و استاد دوره‌های مشق اجتهاد حوزه، به بحث خوانندگی زنان و حکم شرعی آن اشاره کرد و به ایکنا گفت: میان مراجع معظم نظرات مختلف است؛ آیت‌الله سیستانی و رهبر معظم انقلاب، برای زن خصوصیتی قائل نیستند، بلکه مطرب و مضل بودن صوت و خوانندگی را حرام می‌دانند، چه اینکه این صورت از مردان باشد یا از زنان یعنی زن و مرد بودن تأثیری در حرمت ندارد.
دری بیان کرد: البته طبیعتاً خوانندگی زنان برای مخاطبان مردم سریعتر به اضلال و لهو و لعب کشیده می‌شود، چون زنان کشش بیشتری دارند و عنوان اضلال و لهو و لعب سریعتر می‌تواند محقق شود، ولی مثلاً اگر خانمی برای جمعی مردانه قرآن بخواند و یا شعر پرمحتوا و عمیقی بخواند که مفهوم لهوی ندارد، ایرادی ندارد.
ترویج موسیقی سیاست کشور نیست
استاد سطح عالی حوزه اضافه کرد: مسئله‌ای که بیان کردم فتوای مراجع معظم است، ولی سؤال این است که آیا از دید این بزرگواران به خصوص رهبر معظم انقلاب که جدا از شأن فقاهتشان، صاحب‌نظر در زمینه موسیقی هستند، ترویج صدای زن و خوانندگی او راجح است یا خیر؟ ایشان می‌فرمایند که ترویج موسیقی سیاست جمهوری اسلامی ایران نیست. برای نمونه اگر بنده مدیرکل ارشاد یک استان باشم میان اینکه یک موسیقی را گوش بدهم یا خیر با اینکه زمینه برای برگزاری کنسرت یک خواننده به خصوص زن فراهم کنم، تفاوت زیادی وجود دارد؛ مدیر ارشاد به لحاظ شخصی تابع نظر مراجع است، ولی چون سیاست جمهوری اسلامی ترویج این موضوعات نیست، فراهم کردن زمینه ترویج خوانندگی زنان هم به طریق اولی نباید وجود داشته باشد.
دری در پاسخ به اینکه اگر زنی کنسرتی برپا کند و سنتی بخواند و مخاطبان او هم جمع خانوادگی و یا زنان و مران و در فرض دیگر فقط مردان باشند آیا ایراد شرعی دارد؟ تصریح کرد: طبق فتوای رهبر معظم انقلاب اگر باعث اضلال و گمراهی نشود و یا مناسب مجالس لهو و لعب نباشد، اشکال ندارد؛ زیرا آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله خامنه‌ای فرقی میان زن و مرد ندارند. برخی موسیقی‌ها که با عنوان موسیقی رپ(لهوی) خوانده می‌شود چه زن و چه مرد بخواند حرام است.
وی درباره اینکه نشان دادن آلات موسیقی چه وجهی دارد که حرام شده است، افزود: وجهی که برای حرمت نشان دادن آلات است مصداق ترویج دادن است یعنی اگر صرف نشان دادن باشد ایرادی ندارد ولی اگر باعث ترویج شود ایراد دارد. صداوسیما هم برخی آلات مانند تار و ویالون را نشان نمی‌دهد و برخی را نشان می‌دهد که به نظر بنده این مسئله مبنای فقهی ندارد و جزو سیاست صداوسیماست که خودش در نظر می‌گیرد.
نمایش ندادن آلات موسیقی در تلویزیون مبنای فقهی ندارد
استاد حوزه علمیه گفت: اینکه برخی آلات را نشان می‌دهند و برخی دیگر را نشان نمی‌دهد برنامه سیاستی خود صدا و سیماست که باید علت آن را از خودشان بپرسیم زیرا اگر نشان دادن حرام بود که در کنسرت‌ها، آلات موسیقی دیده می‌شود و اگر حرام بود در آنجا هم نباید نشان داده می‌شد.
دری در پاسخ به اینکه برخی منتقدان نظام اسلامی می‌گویند اساساً مراجع تقلید و نظام جمهوری اسلامی موسیقی و خوانندگی مشکل دارند و به همین دلیل به صورت سلیقه‌ای بسیاری از موارد را حرام می‌دانند، اظهار کرد: مراجعی که با مطلق موسیقی مشکل دارند و آن را حرام می‌دانند در میان متأخرین، دو نفر هستند؛ مرحوم آیت‌الله گلپایگانی و داماد ایشان آیت‌الله صافی گلپایگانی که با مطلق موسیقی اعم از لهوی و غیرلهوی و خوانندگی مرد و زن مشکل دارند و هیچ تفصیلی قائل نیستند.
استاد سطح عالی حوزه علمیه با بیان اینکه این نظر در میان فقها و از جمله فقهای متأخر منحصر به این دو بزرگوار است و افراد دیگری نداریم که مدافع این نظر باشند، اضافه کرد: طبیعتاً مبنای فقهی حکومت اسلامی نظر یک فقیه خاص نیست و باید یا نظر مشهور فقها و یا فقیه حاکم باشد؛ اگر این دو مبنا را در نظر بگیریم منطبق بر فتوای آیت‌الله صافی نیست، نه فقیه حاکم اعم از امام و رهبری این نظر را دارند و نه نظر مشهور فقهاست.
نظر شاذ در موسیقی
دری ابراز کرد: حکومت اسلامی با توجه به اختلاف میان نظرات فقها، روشن است که رعایت همه نظرات ممکن نیست و باید نظر مشهور و یا ولی فقیه اعمال و قانون شود؛ در سریال مختار و هم در موارد دیگر هم نظر رهبری اعمال شده است؛ بنابراین برخورد سلیقه‌ای با موسیقی وجود ندارد. البته نمی‌گویم ما در کشور برخورد سلیقه‌ای نداریم، ولی مثال سریال مختار سلیقه‌ای نیست.
استاد سطح عالی حوزه در پاسخ به این سؤال که آیت‌الله صافی و هم نظران ایشان، برای فتوای مربوطه استناد به نصوص دارند و مستند شرعی (روایتی در تأیید فتوا یا اجماع و احیانا استناد به قرآن) دارند، پس چرا شاهد این همه اختلاف برداشت هستیم؟ ادامه داد: روایاتی در باب موسیقی وجود دارند که متفاوت است؛ برخی روایات می‌گوید که مطلقاً موسیقی گوش ندهید و اگر کسی در حال شنیدن موسیقی از دنیا برود، فلان تبعات بدی برای آن ذکر شد؛ برخی موارد موسیقی لهوی حرام شده و برخی هم دال بر حرمت صدای زن آوازه‌خوان است که برخی مراجع معتقدند که حرمت صدای زن به خاطر زن بودن او نیست، بلکه امام معصوم از لهوی بودن صدای فلان خواننده زن نهی فرموده است.
دری بیان کرد: آیت‌الله صافی به روایات مطلق تمسک می‌کنند، ولی رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند هرجایی که ائمه(ع) فرموده‌اند موسیقی حرام است، مرادشان موسیقی لهوی و مضل است؛ زیرا طبق روایت در برخی موارد ائمه(ع) موسیقی می‌شنیدند و نهی نمی‌فرمودند؛ جایی هم که خواننده زن را نهی کرده‌اند، به خاطر محتوای بدی بوده که می‌خوانده و یا مناسب لهو و لعب بوده است و خود خوانندگی زن موضوعیت ندارد. در مجموع، دوری ما از دوره نص و برداشت‌های متفاوت که نتیجه مخفی ماندن برخی قرائن است باعث اختلاف در استنباط می‌شود؛ البته نظر آیت‌الله صافی شاذ است و در میان معاصران طرفدار ندارد. ضمن اینکه تشخیص لهوی و اضلال هم بر عهده مکلف است.
