حوزه از انتقاد استقبال می‌کند، اما اجازه طرح اتهاماتی مانند «سکولاریسم» را نخواهد داد

استاد حوزه علمیه قم با انتقاد از اتهام به حوزه علمیه گفت: نقد به هر صورتی که باشد، حتی از یک فرد غیر حوزوی، قابل قبول است؛ هیچ اشکالی ندارد و در گذشته هم بود. اما گاهی اوقات به عنوان نقد هست ولی انگیزه دیگری پشت آن وجود دارد.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، در خصوص جایگاه حوزه علمیه به جماران گفت: همان گونه که در عصر امام باقر(ع) و امام صادق(ع) حوزه علمیه‌ای شکل گرفت که پایگاه دین و دیانت بود. در حقیقت پایه گذاری این موضوع در عصر امامان بزرگوار ما بوده است و امروز هم حوزه‌ها تابع آن اندیشه و بنیانی هستند که در گذشته به دست عترت طاهره برقرار شد. در طول این هزار سال این میراث بزرگ و عظیم رسالت و امامت به دست بزرگان در بخش‌های مختلف فقه، اصول، حکمت، کلام، تفسیر و معارف و دیگر جهات علمی دین ارائه شد؛ و جامعه دینی و دینداران همواره از این آموزه‌ها استفاده می‌کردند.

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء افزود: بنابر این ما حوزه‌های علمیه را اصلی ترین پایگاه دین در عصر غیبت می‌شناسیم و عالمان دینی و اندیشه ورزانی که در حوزه دین تلاش می‌کنند را نایبان و جانشینان امامان می‌شناسیم که همواره سعی و تلاش داشته‌اند ‌به عنوان «العلماء ورثه الأنبیاء» این حرکت عظیم علمی را سکانداری می‌کنند و جامعه دینی و علاقمندان به این گونه معارف را  از این علوم بهره مند می‌سازند.

وی با بیان اینکه حفظ و صیانت از جامعه اسلامی و پیروان مکتب تشیع مرهون این پایگاه عظیم علمی و الهی است، گفت: البته طبیعی است که با توجه به آسیب‌های درونی و بیرونی گاهی مشکلاتی برای حوزه‌های علمیه پیش می‌آمد. اما چون هویت دین یک هویت خاص الهی است که هم به اندیشه‌ها و علوم توجه دارد و هم ارائه آن را به جامعه انسانی و اسلامی  در درون خود می‌پروراند و دین داران را به سوی خدا فرا می‌خواند، این گونه نیست که فقط بخواهد یک نظم علمی را مورد اشاره قرار دهد.

جوادی آملی تصریح کرد: وقتی سخن از اوصاف و ویژگی‌های انبیاء الهی یا ائمه اطهار(ع) هست این نیست که آنها فقط عالمانی بودند که حقایق دین را تفسیر می‌کردند؛ بلکه آنها انگیزه دینداری یا دیانت را به جامعه تزریق می‌کردند و جامعه را بر اساس دینداری و تدیّن می‌پروراندند.

وی ادامه داد:  این حوزه‌ها حوزه‌های خاص علمی نبودند که کتاب یا یک اندیشه علمی را بپرورانند بلکه همواره به همه اموری که به یک انسان مسلمان در حیات فردی و اجتماعی در بخش‌های مختلف اجتماع اعم از فرهنگ، سیاست و اقتصاد می‌پرداختند و در همه این مسائل آموزه‌هایی را تولید می‌کردند. بنابر این، چون هویت دین مسئولیت آور است و دین حقیقتی است که انسان‌ها را رها نمی‌کند و تا عمل صالح آنها را راهبری می‌کند، دانشمندان دینی و متدیّنان عالم سعی کرده‌اند ‌که انسان‌ها را به ایمان و علم صالح فرا بخوانند؛ و طبعا در همه زمینه‌های فردی و اجتماعی مطالب ارائه می‌شد و دینداران هم دغدغه دینداری جامعه را داشته اند. چون هویت دین مربوط به همه عصرها می‌شود به جامعه کاملا مرتبط است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: طبیعی است با پیشرفتی که در جامعه پیش می‌آید، دین به اقتضای نوآوری‌هایی که شکل  می‌گیرد این اصل را جبران می‌کند و استنباط کنندگان احکام و معارف این نیازها را به جامعه ارائه می‌کردند. چون در درون حوزه‌های علمیه علم و دانش و آگاهی به صورت اجتهادی مطرح است همواره نقدها و اشکالات به صورت «إن قلت» و «قلت» در فضای علمی وجود داشته و عالمان دینی ضمن اینکه شبهات و سؤالات و نقدها را از جامعه می‌گرفتند و به قالب‌های علمی در می‌آورند، به عنوان استفتاء یا نظایر آن مطرح می‌کردند تا نیاز جامعه برطرف شود.

وی افزود: امروزه جای این اشکال وجود دارد که طبیعتا باید با بزرگان و مراجع مطرح شود و با دغدغه‌هایی که آنها نسبت به جامعه دینی دارند به این نقدها و اشکالات توجه می‌شود و پاسخ درخوری هم وجود دارد. اما اگر مسأله از قالب نقد بیرون آید و احیانا غرض‌ها و آفت‌هایی را به همراه داشته باشد که عملا نقد محسوب نشود بلکه مخالفت و معاندتی با حوزه داشته باشد، طبیعی است که قابل طرح نیست.

جوادی آملی در پاسخ به سؤالی در مورد نقد افراد غیر حوزوی به آنچه که در درون حوزه اتفاق می‌افتد، گفت: نقد به هر صورتی که باشد، حتی از یک فرد غیر حوزوی، قابل قبول است؛ هیچ اشکالی ندارد و در گذشته هم بود. اما گاهی اوقات به عنوان نقد هست ولی انگیزه دیگری پشت آن وجود دارد.

وی با بیان اینکه اشکال ندارد مردم به حوزه انتقاد کنند، تأکید کرد: اگر بدون شناخت و آگاهی به جای انتقاد اتهامی مطرح شود، مثلا حوزه متهم به سکولاریزم شود در حالی که تمام جهات وجودی او با این گونه از مسائل اجتماعی و سیاسی به نظام پیوسته شده است و بسیاری از مسئولین نظام مثل ائمه جمعه و خبرگان از حوزه استفاده می‌کنند، انتقاد نیست و اتهام است.

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء  ادامه داد: اگر برخوردی شده و مقابله‌ای وجود دارد به این دلیل است که طراحان یا از روی جهالت و یا از روی غرض مطرح می‌شود و به همین دلیل نمی‌توان آن را انتقاد نامید. این یک اتهام است و اگر بزرگان حوزه و مراجع در این خصوص موضع گرفته‌اند ‌برای این است که افراد جایگاه خودشان را بدانند. اگر بنا است انتقادی داشته باشند حوزه با کمال استقبال از فضای انتقاد بهره خواهد گرفت. زیرا  انتقاد باعث پیشرفت، تکامل و اصلاح شئون و اموری است که وجود دارد.

وی تأکید کرد: در اعتراضات کوری که می‌شود عده‌ای انگشت اتهام را به سمت حوزه می‌برند و متأسفانه منتهی به این می‌شود که حوزه‌ها آسیب ببینند. اگر قبلا نهادهای انحرافی مورد تعرض بود، امروزه گاهی اوقات می‌بینیم که انگشت اعتراضات به سمت حوزه‌های علمیه می‌رود. همان طوری که در زمان پهلوی سلطنت طلبان و ساواک به حوزه‌های علمیه حمله می‌کردند امروز این اعتراضات کور به این صورت مطرح می‌شود.

جوادی آملی اظهار داشت: حوزه با همه وجود از انتقاد استقبال می‌کند و آن را برای خودش یک نعمت می‌داند. اما اگر اتهام باشد طبیعی است که جهات دفاعی حوزه برای صیانت و حفظ این پایگاهی که متعلق به دین، جامعه و نظام است اقدام می‌کند و اجازه طرح چنین اتهاماتی را نخواهد داد.

وی با بیان اینکه بهترین دفاع را دستاوردهای علمی و فرهنگی و فکری حوزه‌های علمیه با خود دارد، تصریح کرد: حوزه‌های علمیه سلاحی برای دفاع در اختیار ندارند بلکه جنبه‌های علمی آنها و پژوهش‌هایی که متأسفانه امروزه به آن بی مهری می‌شود و از جایگاه نظامی که ادعا می‌کند یک نظام دینی است نسبت به آنها توجه نمی‌شود، می‌تواند پاسخ خوبی در این زمینه باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: ما باید سؤال کنیم که نسبت بین حکومت و حوزه‌ها چیست؟ امروزه یک سؤال ناروا و ناصواب می‌شود که نسبت بین حوزه و حکومت چیست. حکومت از نظر علمی باید متأثر از حوزه‌های علمیه عمل کند. البته اگر چنین حکومتی واقعا متأثر از آموزه‌های دینی حوزه‌ها عمل کردند طبیعی است که این نظام بار اسلامیت را به دوش دارد و حوزه‌ها موظف هستند که از آن حمایت کنند. اما اگر مثلا بانکداری که امروز به دروغ بانکداری اسلامی معرفی شده است، بی توجه به همه آموزه‌ها و فتاوایی که در فضای دینی گفته شده در مسیر بانکداری اسلامی پیش می‌رود، چگونه حوزه‌ها بتوانند از این فضا حمایت کنند؟ دیگر بخش‌ها هم همین طور است.