شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم اظهار کرد: دانش فقه پذیرای ترمیم، تکمیل و توسیع از سوی صاحبان تخصص و تمحض است و در آن ظرفیت‌های پنهانی وجود دارد که کشف و بهره وری از آن با انضباط فقه جواهری، دانش فقه را پاسخگوی مسائل نوپیدا می‌کند.
به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سخنانی اظهار داشت: اگر بخواهیم قضاوت منصفانه و عادلانه‌ای درباره کرسی‌های دروس خارج داشته باشیم، باید گفت وضعیت خوبی بر کرسی‌های درس خارج حاکم است اما عالی نیست.
او با اشاره به دودیدگاهی که آن را افراط و تفریط می‌داند؛ تصریح کرد: یک دیدگاه، با نوعی حجاب معاصرت و ندیدن ظرفیت‌ها و سیاه نمایی القاء می‌کند که حوزه علمیه خیلی خیلی فاصله دارد و در پاسخگویی به جامعه اقدامی نکرده است که این را منصفانه نمی‌بینم؛ در عین حال، دیدگاه دومی هم مطرح و مقابل آن است که عنوان می‌کند حوزه همه گام‌ها را برداشته و عمده مطابق با نیاز حرکت می‌کند و از نظر کیفی و کمّی مطلوب است؛ که این هم تفریط و ندیدن واقعیتهاست.
وضعیت کرسی‌های درس خارج امیدوارکننده است
رئیس انجمن علمی فقه و حقوق حوزه‌های علمیه دیدگاه معتدلی را ارائه داد و با ذکر این مطلب که حجاب معاصرت مانع از شناخته شدن ظرفیت‌ها و نیروهای توانمند در حوزه می‌شود، گفت: در حال حاضر، ده‌ها درس و کرسی خارج فقه در حوزه دایر است و فضلایی در این ۴۰ سال تربیت شدند، پژوهش‌هایی هم که در این باره صورت گرفته است، درقالب کتاب، مقاله و پایان نامه و حتی نشست‌ها و همایش‌هایی که برگزار شده است، امیدوار کننده است اما بین «هست و باید» هم فاصله است.
او ابراز عقیده کرد: برای موضوع شناسی و بحث‌های جدید در حد گسترده، می‌بایست از حضور کارشناس در جلسه درس بهره گرفت نه اینکه فقیه مثلا در موضوع بورس، مرگ مغزی و… مطالعه و داوری کند.
علیدوست یادآور شد: هرگونه پاسخگویی و تحول باید مطابق هنجارهای ضروری اجتهاد، صورت گیرد و گرنه با بی‌مهری به میراث گذشتگان و گنج رنج هزاران فقیه نمی‌توان به فقهی پاسخگو دست یافت. اگر فقه بخواهد به رسالت خود عمل کند و با پاسخگویی به مسائل نوپیدا، پویایی و ظرفیت خود را نشان دهد، راه فقه کشف را باید پیش بگیرد نه راه فقه عذر.
او گفت: دانش فقه پذیرای ترمیم، تکمیل و توسیع از سوی صاحبان تخصص و تمحض است و در آن ظرفیت‌های پنهانی وجود دارد که کشف و بهره وری از آن با انضباط فقه جواهری، دانش فقه را پاسخگوی مسائل نوپیدا می‌کند.
برخی افراد مدرس کرسی‌های خارج گفتمان لازم را ندارند
استاد سطح عالی و خارج حوزه علمیه قم بیان کرد: گام‌های خوبی در حوزه در زمینه پاسخگویی به مسائل روز برداشته شده است اما هنوز برای رسیدن به مطلوب قدمهای زیادی باید برداشته شود.
او برای رسیدن به نقطه مطلوب در درس‌های خارج حوزه گفت: مسئله مهم این است که ابتدا هدف را بشناسیم، سپس آنچه انجام شده است را آسیب شناسی کنیم.
علیدوست یکی از آسیب‌های کرسی‌های خارج را تدریس افرادی دانست که گفتمان لازم در این خصوص را ندارند و بیان داشت: مباحث نوپدید و مسائل مستحدثه گفتمان خاصی را می‌طلبد که اساتید درس خارج باید داشته باشد.
او ادامه داد: باید سعی کرد که عناوین انتزاعی نباشد؛ گاهی با عناوینی مواجه می‌شویم که احساس می‌شود انتزاعی‌اند که مطالب خاصی ندارد و همان بحث‌های گذشته را انجام می‌دهد که خود آسیب بزرگی است مانند فقه سینما، فقه رسانه.
انتزاعی بودن موضوعات و بیان احتمالات از آسیب‌های کرسی‌های درس خارج است
استاد حوزه علمیه قم عنوان کرد: مسائل و موضوعاتی در درس خارج باید مطرح شود که کاملا جاافتاده باشد؛ برخی گمان می‌کنند به روز بودن یعنی موضوعی که هنوز در اقتصاد ماهیت آن معلوم نیست در درس خارج مطرح کنیم که البته صحیح نیست.
او ادامه داد: یکی دیگر از آسیب‌های برخی درس‌های خارج، بیان احتمالات است؛ مثلا در بحث سرقفلی یا اقتصاد وقتی ماهیت را می‌خواهند بیان کنند، شروع می‌کنند به احتمال دادن. درحالیکه باید مطالعه داشت، پرونده‌ها را بررسی کرد، از نظر کارشناسان استفاده کرد و نظر قطعی را داد.
علیدوست تصریح کرد: اگر فکری نشود، بعدها افرادی که مخالف ورود حوزه به بحث‌های جدید هستند، حوزه را بابت این آسیب‌ها سرزنش خواهند کرد درحالیکه آسب‌ها به دلیل عدم ورود متخصصانه و غیرکارشناسانه است.
مجتهدین جدید حوزه شناسایی و بکار گرفته شوند
او در مورد تربیت مجتهدین در زمینه مسائل نوپدید در حوزه علمیه گفت: مسئولان حوزه باید ظرفیت‌های علمی و فضلای متربی در حوزه را هم بشناسانند و کشور، حوزه، دانشگاه، مسئولان و کارگزاران نظام از آن‌ها استفاده کنند و افرادی برای همیشه بازنشسته شوند.
استاد مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) ابراز داشت: فقها خیلی خیلی کار کردند اما بیش از آنچه کار کرده اند، مانده است چون به‌صورت مداوم، نیاز، خلق می‌شود لذا حوزه می‌تواند همراهی کند اما به دلیل تولید نیازهای جدید، این خلا و فاصله وجود دارد.
او تأکید کرد: حوزه علمیه در مسیر نیازهای جامعه حرکت می‌کند اما نیاز به قدری گسترده است که حوزه عقب می‌ماند و البته این عیب حوزه نیست.
توجه به زمان و مکان مورد توجه مجتهدین قرار گیرد
علیدوست گفت: اجتهاد با توجه به اقتضائات زمان و مکان غیر از اجتهاد کردن به اندازه نیاز زمان و مکان است؛ ما نمی‌توانیم بگوئیم هرکسی که در مباحث جدید اجتهاد می‌کند توجه به زمان و مکان دارد اما باید این عنصر در درس‌های خارج مورد توجه باشد.
او در مورد رسیدن به وضعیت مطلوب در کرسی‌های خارج اظهار داشت: شناسایی و کشف ظرفیت‌ها می‌تواند یکی از عوامل موثر در پیشرفت باشد.
مسئول کرسی‌های نظریه پردازی علوم نقلی تصریح کرد: گاهی اساتید نظریه‌ای را مطرح می‌کنند اما نه صداوسیما و نه رسانه‌های جمعی برای انعکاس آن حضور ندارند یا محققی یک نظریه جدیدی یا کتابی را می‌نویسد اما جایی مطرح نمی‌شود ولی صداوسیما ساعت‌ها به موارد غیرضروری می‌پردازد بنابراین بسیاری از نظرات در گوشه مقالات و پایان نامه‌ها خاک می‌خورد و گاهی در سینه استاد و محقق مدفون می‌گردد؛ بنابراین بجاست که رسانه‌ها و صداوسیما به طرح این نظریات همت گمارند.
منبع: شفقنا
