شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۱ قمری، در غروب دوشنبه ۳۰ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۰ جولای ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذو الحجّه ۱۴۴۱ قمری، در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی الحجّه ۱۴۴۱ قمری، در غروب چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ جولای ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۷:۳۳ UTC دوشنبه ۲۰ جولای ۲۰۲۰ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی حدود ۱۴.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۸ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب دوشنبه ۳۰ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۰ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در سراسر خشکی‌ها و دریاهای زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (بیشترِ قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اقیانوس‌های آرام و اطلس) به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (جنوب قارّۀ آفریقا، اقیانوس هند، بخشی از جنوب و غرب قارّۀ آسیا، و بخشی از قارّۀ اروپا) نیز ممکن است.
۳- در نتیجه، در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری در ایران) برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در صورتِ شرایط جوّی مناسب، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده می‌شود و چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ جولای ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب دوشنبه ۳۰ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۰ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در سراسر خشکی‌ها و دریاهای زمین، ممتنع و ناممکن است؛ از این‌رو، امکان اشتراک در بیشترِ شب هم منتفی است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (بیشترِ قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اقیانوس‌های آرام و اطلس) به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (جنوب قارّۀ آفریقا، اقیانوس هند، بخشی از جنوب و غرب قارّۀ آسیا، و بخشی از قارّۀ اروپا) نیز ممکن است.
۳- پس، در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در صورتِ شرایط جوّی مناسب، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده می‌شود؛ و چون در محدودۀ سبزرنگ نیز، مطمئنّاً با چشم عادی دیده می‌شود و ایران هم در بیشترِ شب با آن محدودۀ رؤیت هلال مشترک است؛ در نتیجه، چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ جولای ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب دوشنبه ۳۰ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۰ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در سراسر خشکی‌ها و دریاهای زمین، ممتنع و ناممکن است؛ از این‌رو، امکان اشتراک در بخشی از شب هم منتفی است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (بیشترِ قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اقیانوس‌های آرام و اطلس) به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (جنوب قارّۀ آفریقا، اقیانوس هند، بخشی از جنوب و غرب قارّۀ آسیا، و بخشی از قارّۀ اروپا) نیز ممکن است.
۳- پس، در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در صورتِ شرایط جوّی مناسب، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده می‌شود؛ و چون در محدودۀ سبزرنگ نیز، مطمئنّاً با چشم عادی دیده می‌شود و ایران هم در بخشی از شب با آن محدودۀ رؤیت هلال مشترک است؛ در نتیجه، چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ جولای ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (بیشترِ قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اقیانوس‌های آرام و اطلس) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ جولای ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب دوشنبه ۳۰ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۰ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در سراسر خشکی‌ها و دریاهای زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ دو (بیشترِ مناطق زمین به‌جز «بیشترِ قارّۀ اقیانوسیّه و شمال و شمال‌شرقی قارّۀ آسیا») ممکن است.
۳- در نتیجه، در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری در ایران) برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده می‌شود و چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ جولای ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب دوشنبه ۳۰ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۰ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در سراسر خشکی‌ها و دریاهای زمین، ممتنع و ناممکن است؛ از این‌رو، امکان اشتراک در بخشی از شب هم منتفی است.
۲- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ دو (بیشترِ مناطق زمین به‌جز «بیشترِ قارّۀ اقیانوسیّه و شمال و شمال‌شرقی قارّۀ آسیا») ممکن است.
۳- پس، در غروب سه‌شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ جولای ۲۰۲۰ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده می‌شود؛ و چون در محدوده‌های پیش‌گفته نیز، مطمئنّاً با چشم مسلّح دیده می‌شود و ایران هم در بخشی از شب با آن محدوده‌های رؤیت هلال مشترک است؛ در نتیجه، چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ جولای ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۱ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
