شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری، در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری، در غروب دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری، در غروب سه‌شنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ مارس ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۹:۰۱ UTC یا ۱۲:۳۱ IRST یکشنبه ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۴ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۷ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ شمسی (و ۲۹ شعبان ۱۴۴۵ قمری در ایران) برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ مارس ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک ندارد.
۲- در غروب دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ مارس ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ البتّه، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود؛ امّا ایران با این محدوده، در بخشی از شب، اشتراک ندارد و تنها با نقاط مرزی محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام) اشتراک دارد که رؤیت هلال با چشم عادی در آنجا ممکن، امّا نیازمند استهلال است.
۲- اگر گزارش‌های اطمینانی از رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی در بخش‌هایی از شرق اقیانوس آرام به دست آید، به‌دلیل اشتراک ایران در بخشی از شب با این مناطق، دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری خواهد بود؛ وگرنه، سه‌شنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ مارس ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ شمسی (و ۳۰ شعبان ۱۴۴۵ قمری در ایران) برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم مسلّح و عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ مارس ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- امّا در غروب یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (سراسر آمریکای مرکزی و بخش‌هایی از آمریکای شمالی و جنوبی، و بیشترِ اقیانوس آرام) هلال مطمئنّاً با چشم مسلّح دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۱ مارس ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
ضمن آرزوی ماه رمضانی سرشار از معنویّت و عبادت، پیشاپیش گوشزد می‌شود روز عید فطر در ایران، غیر اختلافی و طبق همۀ مبانی، چهارشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۱۰ آوریل ۲۰۲۴ میلادی خواهد بود که مطلب آن، به‌موقع بارگذاری خواهد شد، ان‌شاءالله! / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
