شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری، در غروب شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری، در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شوال ۱۴۴۳ قمری، در غروب دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۲۰:۲۸ UTC شنبه ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۸ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۲۱.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی (و ۲۹ رمضان المبارک ۱۴۴۳ قمری در ایران) برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، رؤیت هلال با چشم عادی در سراسرِ ایران، نشدنی است؛ از این‌رو، ماه مبارک رمضان ۳۰ روزه خواهد بود.
۳- در غروب دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی (و ۳۰ رمضان المبارک ۱۴۴۳ قمری در ایران) برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳ می ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، رؤیت هلال با چشم عادی در سراسرِ ایران، نشدنی است.
۳- البتّه، در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله، غربِ قارّۀ آفریقا) هلال با چشم عادی مطمئنّاً دیده می‌شود و ایران نیز، در بیشترِ شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، رؤیت هلال با چشم عادی در سراسرِ ایران، نشدنی است.
۳- البتّه، در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله، آمریکای مرکزی و بخش‌هایی از آمریکای شمالی و جنوبی، و غربِ قارّۀ آفریقا) هلال با چشم عادی مطمئنّاً دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (بیشترِ اقیانوس آرام، سراسرِ آمریکای مرکزی، بخش‌هایی از آمریکای شمالی و جنوبی و اقیانوس اطلس) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی (و ۲۹ رمضان المبارک ۱۴۴۳ قمری در ایران) برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در شمال‌غربی، غرب، جنوب‌غربی، مرکز و بخش‌هایی از جنوب ایران، محقّق می‌شود؛ امّا در بخشی از شمال، شمال‌شرقی، شرق و بخشی از جنوب‌شرقی ایران (اندکی از شمال استان اردبیل، نیمۀ شرقی استان مازندران، مرکز و شرق استان سمنان، شرق و شمال‌شرقی استان‌های یزد و کرمان، بیشترِ استان سیستان و بلوچستان به‌جز جنوب‌غربی آن، و سراسرِ استان‌های گلستان و خراسان شمالی و خراسان رضوی و خراسان جنوبی) رؤیت هلال با چشم مسلّح، دشوار است.
۳- در نتیجه، استهلال، تعیین‌کننده است: اگر گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق شمال و شمال‌شرقی (نام‌برده در بند پیشین) به‌دست آید، در سراسر ایران، دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود؛ و اگر فقط گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق جنوبی یا میانی یا غربی کشور به‌دست آید، تنها در منطقۀ رؤیت هلال و مناطق هم‌افق با آن و جنوبی‌تر از آن، دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود [زیرا با توجّه به «شرط اتّحاد افق» و دقّت در نقشه‌های هم‌افقی، صِرف تحقّق رؤیت با چشم مسلّح در مناطق جنوبی یا میانی یا غربی ایران، برای اثبات اوّل ماه در مناطقِ شمالی‌تر از آن، مفید نیست]؛ و در آن مناطق شمال و شمال‌شرقی و شرق و جنوب‌شرقی (نام‌برده در بند پیشین)، سه‌شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳ می ۲۰۲۲ میلادی ، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۱ می ۲۰۲۲ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در شمال‌غربی، غرب، جنوب‌غربی، مرکز و بخش‌هایی از جنوب ایران، محقّق می‌شود؛ امّا در بخشی از شمال، شمال‌شرقی، شرق و بخشی از جنوب‌شرقی ایران (اندکی از شمال استان اردبیل، نیمۀ شرقی استان مازندران، مرکز و شرق استان سمنان، شرق و شمال‌شرقی استان‌های یزد و کرمان، بیشترِ استان سیستان و بلوچستان به‌جز جنوب‌غربی آن، و سراسرِ استان‌های گلستان و خراسان شمالی و خراسان رضوی و خراسان جنوبی) رؤیت هلال با چشم مسلّح، دشوار است؛ امّا از آنجا که این مناطقِ نام‌برده، در بخشی از شب با محدوده‌های رؤیت هلال مشترک‌اند، در سراسر ایران، دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شمسی برابر با ۲ می ۲۰۲۲ میلادی، روز اوّل ماه شوّال ۱۴۴۳ قمری و عید فطر خواهد بود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
مرحوم آقای آسید سعید حکیم قدس سره هم مبنای خاصی در بحث اشتراک آفاق دارند که مناسب است مطرح شود: اتحاد افق نسبت به اماکن واقع در عالم قدیم.
سلام ظاهراً آقای بهجت رویت با چشم مسلح رو کافی میدونند.
رساله فی رویه الهلال، ص ۱۵.