شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری، در غروب سه‌شنبه ۱ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۱ مارس ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری، در غروب چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۲ مارس ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری، در غروب پنجشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۳ مارس ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۷:۲۳ UTC سه‌شنبه ۲۱ مارس ۲۰۲۳ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۴.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۷.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۱ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۱ مارس ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ شمسی (و ۲۹ شعبان ۱۴۴۴ قمری در ایران) برابر با ۲۲ مارس ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر استان‌های بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و ایلام، و بخش اعظمِ استان‌های کرمانشاه، لرستان، چهار محالّ و بختیاری و فارس، و نیمۀ غربی استان هرمزگان، با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در بقیّۀ استان‌ها و شهرهای ایران نیز، امکان رؤیت هلال با چشم عادی وجود دارد، به‌گونه‌ای که اگر ابر و آلودگی هوا نباشد، هلال مطمئنّاً با چشم عادی دیده می‌شود؛ از این‌رو، پنجشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۳ مارس ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۱ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۱ مارس ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۲ مارس ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر استان‌های بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و ایلام، و بخش اعظمِ استان‌های کرمانشاه، لرستان، چهار محالّ و بختیاری و فارس، و نیمۀ غربی استان هرمزگان، با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و بقیّۀ استان‌ها و شهرهای ایران نیز، با مناطق پیش‌گفته، در بیشترِ شب، اشتراک دارند؛ از این‌رو، پنجشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۳ مارس ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۱ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۱ مارس ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۲ مارس ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر استان‌های بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و ایلام، و بخش اعظمِ استان‌های کرمانشاه، لرستان، چهار محالّ و بختیاری و فارس، و نیمۀ غربی استان هرمزگان، با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و بقیّۀ استان‌ها و شهرهای ایران نیز، با مناطق پیش‌گفته، در بخشی از شب، اشتراک دارند؛ از این‌رو، پنجشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۳ مارس ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۲ مارس ۲۰۲۳ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (بیشتر اقیانوس آرام، سراسر آمریکای شمالی و مرکزی، بیشتر آمریکای جنوبی و اقیانوس اطلس، بیشتر آفریقا و اروپا، و بخشی از غرب آسیا) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، پنجشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۳ مارس ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۱ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۱ مارس ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ شمسی (و ۲۹ شعبان ۱۴۴۴ قمری در ایران) برابر با ۲۲ مارس ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم مسلّح دیده می‌شود و پنجشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۳ مارس ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۱ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۱ مارس ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ شمسی (و ۲۹ شعبان ۱۴۴۴ قمری در ایران) برابر با ۲۲ مارس ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم مسلّح دیده می‌شود و پنجشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۲۳ مارس ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه مبارک رمضان ۱۴۴۴ قمری خواهد بود.
ضمن آرزوی ماه رمضانی سرشار از معنویّت و عبادت، پیشاپیش گوشزد می‌شود ماه مبارک رمضان طبق «مبناهای یکم و پنجم»، سی روزه است و روز عید فطر طبق این دو مبنا، بدون اختلاف، شنبه ۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ خواهد بود که مطلب آن با جزئیّات و طبق همۀ مبانی، به‌موقع بارگذاری خواهد شد، ان‌شاءالله! / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
سلام علیکم
بسیار قابل استفاده بود.
نظر مرحوم آیت الله بهجت را هم اضافه کنید.