راه‌های بررسی ساختاری متن احادیث نقل شده از اهل بیت(ع)

کتاب «اصول نقد الحدیث» از تازه‌های نشر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به اثبات صحت احادیث اهل بیت (علیهم السلام) از طریق بررسی ساختار متن حدیث می‌پردازد.

به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «اصول نقد الحدیث» به نگارندگی حجت‌الاسلام و‌المسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی، نویسنده و استاد حوزه علمیه مشهد به اثبات صحت احادیث اهل بیت (علیهم السلام) از طریق بررسی ساختار متن حدیث می‌پردازد. شعار مهم این کتاب این است «مهم شناخت حدیث جعلی است نه جاعلان حدیث».

احادیثی که از معصومان به ما رسیده، بسان گنج‌هایی است که قیمتی برای آنها نمی‌توان گذارد؛ چرا که این سرمایۀ گرانبها ما را به منبع وحی الهی و شریعت نبوی رهنمون می‌کند.

احادیث و به طور کلی «سنت» به عنوان دومین منبع پس از قرآن، برای تمامی مسلمانان از جایگاه والایی برخوردار است؛ از این رو، اندیشمندان اسلامی اهتمام زیادی دارند تا (رفتار، گفتار و تأیید) معصومان را به عنوان سندی معتبر برای برداشت‌های خود، از آموزه‌های دین اسلام بیان دارند.

در اهمیت احادیث در نزد مسلمانان، همین بس که برای تشخیص حدیث صحیح از غیرصحیح، علوم مختلفی را به کار گمارده و حتی تأسیس کرده‌اند؛ زیرا احادیث در طی سالیان متمادی دچار حوادثی گردیده است و برخی از افراد مغرض کلام خود را با کلام گهربار معصومان ممزوج نموده و شناخت حدیث سره از ناسره را برای غیر اهل فن سخت کرده‌اند.

اصول و قوانین برای این شناخت در چندین علمِ مربوط به حدیث ارائه شده است. الف) علم رجال که راویان حدیث را مورد بررسی قرار می‌دهد. ب) علم درایه که عوارض سندی و متنی حدیث را بررسی می‌کند.

برخی از اندیشمندان معاصر معتقدند که افزون بر سند و معنای حدیث، بررسی متن روایات نیز می‌تواند شاخصه‌ای برای شناخت صحت روایت و عدم صحت آن باشد که از آن به «نقد المتن» تعبیر می‌کنند.

کتاب ارزشمند «اصول نقد الحدیث- دراسه تحلیله حول متن الحدیث» نوشته شیخ محمدحسن ربانی بیرجندی به بیان اصول و قواعد نقد المتن پرداخته است؛ این کتاب دارای ۷۲۴ صفحه، شامل سه بخش است:

بخش اول به کلیات می‌پردازد و دارای شش فصل است. بخش دوم «اسباب وضع و جعل حدیث» را مورد بررسی قرار می‌دهد. بخش سوم به تحلیل برخی از روایات موضوعه پرداخته و شامل ۲۰ فصل است.

آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی طی تقریظی در تمجید از این کتاب می‌فرماید: «این کتاب افق‌های گسترده‌ای را پیش روی خواننده ترسیم می‌کند تا بداند که انسان‌های مغرض چه شیطنت‌هایی (غرض ورزی) را در مورد احادیث روا داشته‌اند؛ همان احادیثی که پس از قرآن، بزرگترین دلیل و سند مسلمانان به شمار می‌رود.

قابل ذکر است، این کتاب دربردارندۀ قوانینی است که به وسیله آن می‌توان صحت و عدم صحت روایات را با بررسی متن آن باز شناخت».

یادآور می‌شود، کتاب «اصول نقد الحدیث، دراسه تحلیله حول متن الحدیث» نوشته استاد محمدحسن ربانی بیرجندی، در ۷۲۴ صفحه و در سه بخش به‌تازگی از سوی موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی چاپ و منتشر شده است.